Ngày 22-11, Tại Cần thơ, Bộ NN-PTNT đã tổ chức Hội thảo với chủ đề “Hướng đến phát triển bền vững Đồng bằng sông Cửu Long”. Tham dự Hội thảo có đại diện lãnh đạo các tỉnh, thành Đồng bằng Sông Cửu Long (ĐBSCL), sở ngành, chuyên gia trong và ngoài nước và các mô hình nông nghiệp hiệu quả.
Ông Lương Minh Quyết, Giám đốc Sở NN-PTNT Sóc Trăng
Tại Hội thảo, các đại biểu đánh giá là vùng sản xuất nông nghiệp lớn nhất Việt Nam nhưng ĐBSCL đang phải gánh nhiều tổn thất do ảnh hưởng của biến đổi khí hậu (BĐKH) và đối mặt với nhiều thách thức như nước biển dâng, khí hậu cực đoan, nguồn nước ngọt có xu hướng giảm…
Theo nghiên cứu của các nhà khoa học thuộc Đại học Utrecht (Hà Lan) và Trường Đại học Cần Thơ, mỗi năm ĐBSCL lún xuống vài cm, cao hơn nhiều so với tốc độ mực nước biển dâng vài mm. Cụ thể là đồng bằng lún từ 1-3 cm/năm và tốc độ này đang ngày càng tăng, tại một số điểm, nền đất đã lún từ 25-35 cm trong vòng 25 năm.
TS Andrew Wyatt, Quản lý chương trình ĐBSCL của Tổ chức Bảo tồn thiên nhiên Quốc tế (IUCN) nhận định: Những nguyên nhân chính khiến một phần lớn ĐBSCL sẽ “biến mất” trong tương lai là do quy hoạch thiếu khoa học, sử dụng đất thiếu tính bền vững, diện tích lúa vụ 3 ngày càng tăng, khai thác quá nhiều nước ngầm để phục vụ ản xuất nông nghiệp và nuôi trồng thuỷ sản…
Ban Chủ tọa Hội thảo
“Những vùng chuyên canh nuôi tôm là nơi xảy ra sụt lún nhiều nhất, đặc biệt, hệ thống đê bao khép kín đã ngăn lượng phù sa bồi đắp cho đồng bằng và khiến rủi ro tăng cao khi đưa lũ tới những nơi khác. Hệ thống đê biển hiện nay không thể chống chọi với thiên tai sẽ xảy ra trong tương lai. Ngoài ra, đập thủy điện ở các quốc gia thượng nguồn sông Mekong khiến mất đáng kể lượng phù sa bồi đắp.” – TS Andrew Wyatt nhấn mạnh.
Cũng theo TS Andrew Wyatt, ĐBSCL không nên tốn tiền xây đê bao mà cần có biện pháp sinh kế thay thế để thu được lợi ích từ lũ. Cụ thể là bảo tồn và khôi phục vùng hấp thu lũ ở Đồng Tháp Mười và Tứ giác Long Xuyên bằng cách chuyển sang các mô hình nông nghiệp dựa vào lũ để hấp thu nước lũ và giảm sụt lún, đảm bảo nguồn nước ngầm, bồi đắp phù sa; Dời các vuông tôm thâm canh thiếu bền vững ra xa vùng ven biển, thay bằng mô hình tôm – rừng để bảo vệ bờ biển. Việc này sẽ hạn chế tình trạng bơm nước ngầm gây sụt lún và giúp duy trì độ cao của ĐBSCL, đối phó phần nào với nước biển dâng nhờ bồi đắp phù sa. Đặc biệt, quy hoạch vùng phòng hộ bờ biển cần tránh cách tiếp cận tiềm ẩn nhiều rủi ro hiện nay là “xây dựng hệ thống đê kè bảo vệ”, hướng đến giải pháp khoanh vùng phòng hộ như vùng biển đông Cà Mau; Sử dụng hệ thống canh tác tôm – rừng đồng thời duy trì và bảo vệ nghiêm ngặt vùng 500m rừng ngập mặn.
Khái quát về kế hoạch chuyển đổi kinh tế ĐBSCL nhằm thực hiện Nghị quyết 120 mà Bộ NN – PTNT đang soạn thảo, TS Trần Công Thắng, Phó Viện trưởng Viện Chính sách và Chiến lược Phát triển Nông nghiệp Nông thôn cho biết, trên cơ sở tôn trọng quy luật tự nhiên, ĐBSCL không tiếp tục xây dựng đê bao kín, tập trung gia cố đê hỗ trợ sản xuất, linh hoạt trữ và điều tiết lũ, nâng cao khả năng tiêu thoát lũ.
| Ông Lương Minh Quyết, Giám đốc Sở NN-PTNT Sóc Trăng khẳng định: Đồng bằng Sông Cửu Long chỉ phát triển khi có sự tham gia, gắn kết và hỗ trợ của TP.HCM. |
Về định hướng, không cứng nhắc duy trì sản xuất lúa số lượng lớn mà tăng cường ứng dụng khoa học công nghệ, giảm phân, thuốc; tăng diện tích lúa chất lượng cao phục vụ thị trường; Khuyến khích trồng cây ăn trái theo nhu cầu thị trường và có giá trị cao; có lộ trình chuyển vườn tạp thành vườn chuyên canh; Kết hợp trồng màu, cây cảnh, cá, tôm càng xanh. Theo đó, huy động nguồn lực tổng hợp trung ương, địa phương, doanh nghiệp theo các hình thức PPP đầu tư cho cơ sở hạ tầng, thủy lợi, trung tâm dịch vụ hậu cần, giao thông. Xây dựng cơ chế, chính sách đặc thù để đổi mới tổ chức sản xuất. Thực hiện tập trung ruộng đất, phát triển vùng nguyên liệu ổn định và hợp tác xã; thu hút đầu tư phát triển chuỗi giá trị). Đẩy mạnh phát triển công nghệ và phát triển nguồn nhân lực. Tăng cường hợp tác quốc tế và liên kết ngành, liên kết vùng…
Đề cập đến chuyển đổi cơ cấu sản xuất, ông Lê Minh Hoan, Bí thư Tỉnh ủy Đồng Tháp băn khoăn: “Muốn thay đổi tập quán canh tác của nông dân không dễ vì chúng ta chưa có lời giải cho bài toán kinh tế nông nghiệp. Thực tế, nhiều loại nông sản, kể cả chăn nuôi heo, đã phải kêu gọi xã hội “giải cứu” trong khi lúa gạo thì không, do vậy bà con chỉ biết bám vào cây lúa”.
Trong khi đó, ông Lương Minh Quyết, Giám đốc Sở NN-PTNT Sóc Trăng kiến nghị: “Sóc Trăng đã triển khai nhiều mô hình sản xuất thích ứng với BĐKH, mang lại hiệu quả cao. Theo tôi, BĐKH và các nguy cơ như xâm nhập mặn không đáng lo mà vấn đề chính của ĐBSCL là hạn chế về cơ sở hạ tầng, đặc biệt là giao thông. Điều kiện khí hậu tốt mà hạ tầng thấp kém thì đồng bằng cũng chẳng thể phát triển.
Để thực hiện Nghị quyết 120, ông Quyết đề nghị thành lập Ban ĐBSCL để thực hiện liên kết vùng giữa TP.HCM và các tỉnh ĐBSCL, như vậy mới vực dậy được vì giữa TP.HCM và ĐBSCL có mối liên kết chặt chẽ. ĐBSCL chỉ phát triển khi có sự tham gia, gắn kết và hỗ trợ của TP.HCM.
TS Trần Công Thắng cho biết sẽ ghi nhận những đóng góp, kiến nghị để Ban soạn thảo sẽ đưa vào báo cáo và trình Bộ NN-PTNT và Bộ Kế hoạch – Đầu tư để làm cơ sở soạn thảo chính sách đặc thù cho ĐBSCL.
Đan Phượng
Bình luận (0)