Tránh nhầm lẫn quai bị với viêm tuyến nước bọt

Viêm tuyến nước bọt và quai bị đều có chung một đặc điểm là tuyến nước bọt bị viêm nhưng khác nhau về tác nhân gây bệnh, triệu chứng, biến chứng và điều trị. Nếu điều trị chậm trễ, quai bị có thể gây vô sinh và nhiều biến chứng nguy hiểm khác, còn viêm tuyến nước bọt sẽ khiến cho khuôn mặt bệnh nhân bị phì đại vĩnh viễn.

Cần phân biệt quai bị với viêm tuyến nước bọt đơn thuần để có hướng điều trị đúng. Ảnh: I.T

Rất dễ nhầm lẫn

Bệnh nhân Trần Văn Hoàn (ngụ Vĩnh Long) đã bị quai bị cách đây 10 năm, nhưng nay anh lại bị sốt cao, đau họng, sưng nhức góc hàm, sờ vào có cảm giác chai cứng, cảm giác nặng mặt chỗ cục cứng đó và âm ỉ nhức nhẹ lên phía mặt. Khi đi khám ở trạm y tế, anh được chẩn đoán là quai bị không miễn dịch, rồi cho thuốc 5 ngày, không dặn tái khám. Nhưng sau khi đã uống hết thuốc, các triệu chứng không thấy thuyên giảm, mà góc hàm sưng càng phình to ra một cách bất thường. Quá hoảng sợ, anh đã đến khám ở bệnh viện tại TP.HCM và được siêu âm chẩn đoán là viêm tuyến nước bọt đơn thuần (không phải do virus quai bị), vì theo giải thích của bác sĩ thì quai bị có miễn dịch bền vững, nên mỗi người chỉ mắc một lần trong đời.

Chưa từng bị quai bị lần nào, nên khi có triệu chứng sốt và sưng hàm (trái) vào ngày 10-12 vừa qua, chị Vũ Phương (quận Tân Bình) nghĩ ngay đến bệnh quai bị. Vì bận công việc nên chị ghé nhà thuốc thì được dược sĩ “phán” là “bị quai bị, chỉ cần uống thuốc từ 3-5 ngày, không cần thiết phải đi bác sĩ”. Nghe lời người quen, chị Phương uống thuốc Acigmentin 100g và Danzym mỗi ngày 2 lần trong ngày thứ bảy và chủ nhật, nhưng vẫn sốt cao 35-38 độ, tình trạng sưng và nhức hàm ngày càng tăng. Đến sáng thứ hai thì gương mặt bên trái to bành gây biến dạng gương mặt. Quá lo lắng, chị lập tức đi khám ở Bệnh viện Nguyễn Tri Phương thì được bác sĩ chẩn đoán bị viêm tuyến nước bọt đơn thuần và cho uống Vadol 500g, Cephalexin 500g mỗi ngày 3 lần. Tính đến ngày 15-12, sau 2 ngày uống trong tổng số 5 ngày uống theo toa bác sĩ, tình trạng đau nhức của chị Phương đã hoàn toàn biến mất, gương mặt phì đại cũng đã hết sưng khoảng 80%.

Phân biệt bệnh quai bị và viêm tuyến nước bọt

Theo bác sĩ Chuyên khoa 1 – Chuyên khoa Răng hàm mặt Hồ Thị Thương Hương, bệnh quai bị và viêm tuyến nước bọt là hai bệnh có triệu chứng biểu hiện ở tuyến nước bọt, hay gặp nhất là ở tuyến nước bọt mang tai. Do 2 bệnh có triệu chứng ở tuyến nước bọt mang tai gần giống nhau rất dễ gây nhầm lẫn, nhưng hậu quả của 2 bệnh gây ra rất khác nhau. Vì bệnh quai bị có thể gây vô sinh, trong khi viêm tuyến nước bọt đơn thuần có thể gây biến dạng khuôn mặt. Vì vậy cần phân biệt rõ bệnh quai bị và viêm tuyến nước bọt đơn thuần để có hướng xử trí đúng.

Bác sĩ Hương khuyến cáo, biện pháp phòng bệnh quai bị tốt nhất là tiêm vaccine nhằm tạo miễn dịch chủ động. Trong đó, tiêm vaccine virus sống giảm độc lực an toàn, tạo kháng thể, cho miễn dịch ít nhất 17 năm. Đối tượng tiêm là trẻ em trên 1 tuổi, đặc biệt ở tuổi dậy thì, trưởng thành, thanh thiếu niên sống trong tập thể. Đồng thời cần tái tiêm chủng ở người đã tiêm vaccine quai bị dùng virus chết. Bên cạnh đó, biện pháp tạo miễn dịch thụ động cũng rất cần thiết thông qua việc dự phòng đặc hiệu bằng gamaglobulin miễn dịch chống quai bị, dùng sớm cho phụ nữ có thai và cho người cần phải tiếp xúc với bệnh nhân quai bị.

Bác sĩ Hương lưu ý, bệnh quai bị do virus quai bị thuộc nhóm Paramyxo virus gây nên. Bệnh lây truyền theo đường hô hấp, qua các bụi nước của hơi thở, truyền trực tiếp từ người bệnh sang người lành. Bệnh phổ biến ở nhiều nơi, có khi bùng lên thành dịch ở những nơi tập trung đông người (nhà trẻ, trường học). Khi mắc bệnh, bệnh nhân có biểu hiện sốt 38-39 độ, đau đầu, chán ăn, khó nuốt, khó nói, đau nhức các khớp xương, thăm khám thấy miệng ống Stenon phù nề, tấy đỏ nhưng không bao giờ có mủ chảy ra. Vùng tuyến nước bọt mang tai sưng to, lan ra vùng trước tai, mỏm chũm, lan xuống dưới hàm. Da vùng sưng có màu sắc bình thường, không nóng đỏ và có tính đàn hồi. Bệnh nhân thường sưng cả 2 bên tuyến nước bọt mang tai, có khi chỉ sưng 1 bên, sưng 2 bên so với sưng 1 bên là tỷ lệ 6/1. Song song với các tổn thương ở tuyến nước bọt, virus quai bị còn làm tổn thương gây viêm tinh hoàn, viêm màng não, viêm não, viêm tụy cấp, viêm thanh khí phế quản, viêm phổi kẽ, viêm đa khớp hoặc biểu hiện ở các cơ quan khác như tuyến lệ, tuyến ức, tuyến giáp, tuyến vú, buồng trứng. Các tổn thương này thường có các triệu chứng không điển hình, diễn biến lành tính. Ngoài ra, quai bị còn có thể ảnh hưởng đến khả năng sinh sản của cả nam và nữ. Trong đó có viêm tinh hoàn ở nam giới. Về điều trị, quai bị đến nay chưa có thuốc điều trị đặc hiệu, dùng kháng sinh không có tác dụng mà chỉ điều trị theo triệu chứng.

Khác với quai bị, bệnh viêm tuyến nước bọt do các loại vi khuẩn Staphylococcus aureus, do virus Iryfluenza, Parainfluenza, coxsackie… gây nên hoặc do sỏi làm tắc ống dẫn tuyến nước bọt cũng gây viêm. Bệnh thường chỉ tổn thương tại tuyến nước bọt, diễn biến lành tính, tự khỏi hoặc cũng có trường hợp chuyển sang viêm mạn tính phì đại tuyến.

Khi viêm tuyến nước bọt, các triệu chứng dễ nhận biết là sốt cao 38-39 độ, vùng tuyến nước bọt mang tai sưng to, sưng lan rộng ra xung quanh tuyến, da vùng tuyến sưng tấy đỏ đau, nói và nuốt đau, có hạch viêm phản ứng ở góc hàm hoặc sau tai cùng bên, ấn vùng tuyến mang tai thấy có mủ chảy ra ở miệng ống Stenon. Đối với bệnh nhân bị bệnh viêm tuyến nước bọt đơn thuần thường không thấy có tổn thương ngoài tuyến nước bọt. Bệnh có tính chất đơn lẻ, cơ hội, thường xuất hiện khi có viêm nhiễm khác ở vùng miệng và mũi họng và không lây thành dịch.

Trong điều trị viêm tuyến nước bọt thường sử dụng kháng sinh, chống viêm, giảm phù nề, giảm đau. Tuy nhiên, nếu để muộn, điều trị không kịp thời sau 7-10 ngày, bệnh giảm các triệu chứng và chuyển sang viêm mạn tính.

Đinh Vũ

Hãy đánh giá bài viết này!