Để chọn ngành nghề phù hợp

Nhằm bước đầu giúp các em học sinh – sinh viên có cái nhìn tổng thể về thị trường lao động trong những năm tới, từ đó đưa ra định hướng nghề nghiệp phù hợp với bản thân – xã hội trong tương lai, báo Giáo Dục TP.HCM đã có buổi trao đổi với ông Trần Anh Tuấn (ảnh) – Phó Giám đốc thường trực Trung tâm Dự báo nhu cầu nhân lực và thông tin thị trường lao động TP.HCM xung quanh vấn đề này.
* Những nhóm ngành nghề nào sẽ lên ngôi trong vài năm tới, thưa ông?
– Ông Trần Anh Tuấn: Thực tế về thị trường lao động không có ngành nghề nào sẽ là "hot" hoặc lên "ngôi". Năm 2010 và những năm sắp tới do nền kinh tế phục hồi và phát triển, nhiều doanh nghiệp sẽ tăng nhu cầu thường xuyên tuyển lao động bao gồm lao động quản lý; chuyên môn kỹ thuật và lao động phổ thông để đào tạo nghề gắn bố trí việc làm. Đối với các doanh nghiệp vừa và nhỏ sẽ phát triển năng động, tăng quy mô, quan tâm đến chính sách phát triển nhân lực, đây là môi trường phù hợp với đa số người lao động là sinh viên, học sinh mới ra trường còn thiếu kinh nghiệm và kỹ năng nghề. Các trường đào tạo nghề cũng trong quá trình chuyển đổi, tạo gắn kết đào tạo với doanh nghiệp đào tạo theo nhu cầu xã hội và hoàn thiện các tiêu chuẩn đào tạo nghề là điều kiện thuận lợi để người lao động học nghề, tìm việc mới hoặc tái đào tạo nghề gắn nhu cầu việc làm.
Thị trường lao động khu vực kinh tế trọng điểm phía Nam, chủ lực là Thành phố Hồ Chí Minh với nhu cầu nhân lực nhiều về số lượng và yêu cầu cao về chất lượng trình độ chuyên môn kỹ thuật. Trong năm 2010 và giai đoạn 2011-2015 với tốc độ tăng bình quân về chỗ làm việc từ 3% đến 3,5%/năm cho thấy Thành phố Hồ Chí Minh sẽ có nhu cầu nhân lực là 280.000 đến 300.000 chỗ làm việc/năm. Những nhóm ngành nghề có nhu cầu lực lượng lao động nhiều, chiếm tỷ lệ trên 80% tổng nhu cầu nhân lực tại thành phố như sau:
Quản lý kinh tế -Kinh doanh – Quản lý chất lượng
Du lịch- Nhà hàng – Khách sạn
Bán hàng – Marketing – Nhân viên Kinh doanh
Dịch vụ và phục vụ
Tài chính – Ngân hàng – Kế toán – Kiểm toán
Tư vấn – Bảo hiểm
Pháp lý – Luật
Nghiên cứu – Khoa học
Quản lý nhân sự – Tổ chức
Hành chánh văn phòng
Giáo dục – Đào tạo – Thư viện
Ngoại ngữ – Biên phiên dịch
Xây dựng – Kiến trúc
Công nghệ thông tin -Viễn thông – Truyền thông
Cơ khí, sửa chữa ô tô, xe máy
Điện – Điện tử – Điện công nghiệp – Điện lạnh
Giao thông – Vận tải-Thủy lợi – Cầu đường
Dầu khí – Địa chất
Môi trường- Xử lý chất thải
Thiết kế – Đồ họa – In ấn – Bao bì – Xuất bản
Kho bãi – Vật tư – Xuất nhập khẩu
Công nghệ cao trong Nông nghiệp – Lâm nghiệp – Thủy sản
Y tế – Chăm sóc sức khỏe – Mỹ Phẩm
Dược – Công nghệ sinh học
Hóa-Hóa thực phẩm – Hóa chất-Hóa dầu
Chế biến tinh thực phẩm
Dệt – May – Giày da
* Ông nhận xét thế nào về hiện trạng cung vượt cầu nhưng nhiều lao động vẫn thất nghiệp?
– Ông Trần Anh Tuấn: Thị trường lao động đang tồn tại nhiều nghịch lý, nhiều người thất nghiệp hoặc mất việc làm trong khi đó nhiều doanh nghiệp cần tuyển lao động có nghề và lao động phổ thông nhưng không tuyển được lao động kể cả lao động đã qua đào tạo nghề vẫn khó tìm việc làm thích hợp. Vấn đề này do một số nguyên nhân có thể khái quát chung nhận định về thị trường lao động hiện nay và vài năm tới.
– Mức độ chênh lệch giữa chất lượng nguồn nhân lực và nhu cầu việc làm càng lớn đặc biệt là kỹ năng nghề. Người chọn đúng nghề và có kỹ năng nghề bao gồm kiến thức ngoại ngữ sẽ có nhiều cơ hội việc làm phù hợp với xu hướng đổi mới công nghệ, nâng cao quản lý của thị trường lao động đặc biệt đối với thị trường thành phố Hồ Chí Minh và các thành phố lớn, vùng đô thị.
– Chất lượng nghề vẫn là yêu cầu đối với người lao động và cơ sở đào tạo nghề phải tích cực hoàn thiện. Nguồn nhân lực có tay nghề cao, có trình độ chuyên môn giỏi vẫn không đủ đáp ứng thị trường lao động có xu hướng phát triển nhanh về cơ cấu ngành nghề và cơ cấu nguồn nhân lực.
– Số lượng nhu cầu việc làm của các doanh nghiệp tuy nhiều và đa dạng ngành nghề, tuy nhiên giá nhân công của thị trường lao động vẫn chưa thỏa mãn được giá trị sức lao động và mức sống của dân cư nhất là các công việc sản xuất gia công, lao động phổ thông, giản đơn phần lớn công việc doanh nghiệp có nhu cầu tuyển dụng với mức lương khá thấp không hút người lao động dẫn đến tình trạng lao động trong các doanh nghiệp vừa thiếu vừa thừa trong khi đó lực lượng lao động trong khu vực kinh tế phi chính thức, lao động cá thể, tự tạo việc làm (không vào làm trong doanh nghiệp) vẫn chiếm số lượng lớn trên 40% nguồn nhân lực và một bộ phận nhân lực phải thất nghiệp và khó tìm được việc làm ổn định do chưa đủ điều kiện nghề nghiệp, kỹ năng thích nghi thực tế thị trường lao động. Mức độ dịch chuyển lao động, thay thế chỗ làm việc luôn diễn ra ở mức độ cao từ 25% đến 30% tổng nguồn nhân lực thành phố.
– Hệ thống dự báo nhu cầu nhân lực và thông tin thị trường lao động chưa được tổ chức đồng bộ và chuẩn xác, chưa gắn kết được thông tin đào tạo và việc làm, người lao động tìm việc làm và các doanh nghiệp, cơ sở đào tạo nghề thiếu thông tin về cung – cầu lao động.
* Để chọn được ngành nghề phù hợp với bản thân, đáp ứng nhu cầu lao động xã hội là việc làm không dễ đối với các bạn học sinh – sinh viên, với kinh nghiệm của mình, ông có thể đưa ra vài lời khuyên?
– Ông Trần Anh Tuấn: Theo tôi, vấn đề chọn ngành nghề bao gồm nhiều yếu tố mà người sinh viên, học sinh cũng như gia đình cần chú ý:
– Cần tìm hiểu năng lực kiến thức bản thân, công việc đang quan tâm, khả năng gia đình để xác định rõ mục tiêu nghề nghiệp.
– Tìm hiểu thị trường lao động; nhà trường, cơ sở đào tạo để biết nhu cầu việc làm, điều kiện việc làm, ngành nghề đào tạo. Chú trọng tìm hiểu kỹ các nguồn thông tin để chọn lọc.
– Nếu cảm thấy "nghi ngờ" lựa chọn ngành học, việc làm của bản thân nên tìm đến các nhà tư vấn tại các trường đào tạo nghề; các tổ chức hỗ trợ sinh viên học sinh, tổ chức tư vấn đào tạo- giới thiệu việc làm. Tuy nhiên việc tư vấn thị trường lao động chỉ là vấn đề tham khảo, vấn đề là bản thân phải xác định được tâm huyết học nghề theo sở trường cá nhân, chọn ngành học phù hợp năng lực, sức khỏe và phù hợp sự phát triển của thị trường lao động.
– Tự rèn luyện kỹ năng nghề và ngoại ngữ trong quá trình học văn hóa, học nghề.
– Xác định nghề nghiệp là yêu cầu học tập suốt đời. Việc làm là quá trình hoàn chỉnh nghề nghiệp và thăng tiến. Ngành nghề và công việc nhiều tiền không phải là yếu tố quan trọng quyết định; yếu tố cần thiết là xây dựng được giá trị năng lực ngành nghề của bản thân để phát triển sự nghiệp gắn với phát triển kinh tế và nhu cầu xã hội .
Xin cám ơn ông!