Cấm hút thuốc lá nơi công cộng: Cấm cứ cấm, hút cứ hút

Ông Trương Trọng Hoàng, Trưởng ban chủ nhiệm Chương trình phòng chống tác hại thuốc lá ngành y tế TP.HCM cho biết: TP.HCM hiện có khoảng 100 bệnh viện (BV). Từ tháng 10 năm 2009, ngành y tế đã tổ chức hai lớp tập huấn cho các BV, trung tâm y tế dự phòng về kế hoạch triển khai phòng chống tác hại thuốc lá. Sở Y tế TP đã yêu cầu các đơn vị thành lập Ban chủ nhiệm phòng chống tác hại thuốc lá, treo dán các khẩu hiệu cấm hút thuốc tại cổng ra vào, nghiêm cấm bán thuốc lá trong căn tin BV. Lực lượng thanh tra Sở và phòng y tế các quận, huyện chịu trách nhiệm kiểm tra, xử phạt đối tượng vi phạm. Tuy nhiên, lực lượng thanh tra y tế khá mỏng lại kiêm nhiệm nhiều công tác nên gặp nhiều khó khăn khi xử phạt. “Hiện nay theo Nghị định 45 về xử phạt hành chính trong lĩnh vực y tế thì mức phạt hành chính với người hút thuốc tại nơi bị cấm còn khá nhẹ. Phát hiện lần đầu là cảnh cáo, tái phạm lần 1 phạt 50 ngàn đồng và tái phạm lần 2 lên 100 ngàn đồng. Lượng thanh tra chuyên ngành muốn tăng mức lên 50 ngàn đồng hay 100 ngàn đồng phải quay lại xử phạt rất là nhiều lần”, ông Hoàng bức xúc.

Có lẽ vì mức xử phạt quá nhẹ và cũng khó xử phạt nên mặc dù các BV treo đầy khẩu hiệu, băng rôn “BV không thuốc lá” nhưng người dân vẫn cứ vô tư hút.

Ngày 10-1, ngay dưới khẩu hiệu “Cấm hút thuốc lá” được treo ở công BV Chợ Rẫy, chúng tôi phát hiện khá nhiều tàn thuốc lá. Dù rằng từ nhiều năm nay, BV này đã thực hiện mô hình “BV không thuốc lá” theo vận động của ngành y tế. BV Chợ Rẫy đã phân công 30 bảo vệ thường xuyên kiểm tra, nhắc nhở người dân không hút thuốc lá trong BV. Thông tin tuyên truyền phòng chống tác hại thuốc lá thường xuyên được phát trên hệ thống loa phát thanh và các màn hình tivi ở BV. Nhưng xem ra BV Chợ Rẫy cần phải nỗ lực rất nhiều nữa mới hạn chế được tình trạng “BV đầy khói thuốc”.

Tình trạng này cũng diễn ra ở nhiều BV lớn của thành phố như Ung bướu, Nhân dân Gia Định, Chấn thương chỉnh hình …

Ở các bến xe, nhà ga việc hút thuốc còn diễn ra dày đặc hơn nhiều. Tại bến xe Miền Đông, ở khu vực chờ, vì có lực lượng bảo vệ nhắc nhở nên số trường hợp hút thuốc có phần hạn chế. Còn trong bãi đậu xe, hành khách và cả các tài xế xe ôm vẫn vô tư phả hơi thuốc ra xung quanh. Nhiều người lấy lý do không biết gì về luật hoặc do thói quen hút thuốc lá khó bỏ để biện minh cho việc hút thuốc của mình…

Có thể nói trước khi Quyết định cấm hút thuốc lá nơi công cộngcủa Thủ tướng Chính phủ có hiệu lực, khu vực trường học cũng “đầy” khói thuốc. Hình ảnh giáo viên (GV) hút thuốc lá ở khu vực hành lang sau mỗi tiết học là hình ảnh không mấy xa lạ với các em học sinh (HS). Nhất là những GV lớn tuổi, có thầy nghiện nặng đã hút thuốc lá ngay trước mặt trong HS khi đang giảng bài. Và hậu quả nghiệm trọng cũng đã xảy ra. Hồi tháng 4-2009, do hít phải khói thuốc của thầy giáo trong giờ học, một HS lớp 9, ngụ tại Q.11 đã lên cơn suyễn cấp phải nhập viện cấp cứu.

Chị Thanh, phụ huynh HS của một trường THCS Q.Tân Bình kể lại: “Trước đây, mỗi lần đưa – rước con, tôi đều bắt gặp các anh bảo vệ trong trường phì phèo điếu thuốc. Có lần bức xúc quá, tôi đã phản ánh lên ban giám hiệu nhà trường. Nhưng dường như ban giám hiệu nhà trường cũng “bó tay” vì ngay cả GV còn hút thì làm sao nói được bảo vệ…”.

Không chỉ GV, nhân viên hút thuốc trong trường học mà HS, đặc biệt là HS ở các trường THPT cũng… hút. Tuy không dám “hiên ngang” hút trước mặt thầy cô giáo nhưng các em thường lén lút hút trong nhà vệ sinh, những khu vực ít người qua lại.

Hiện nay, sau gần 2 tuần Quyết định cấm hút thuốc lá nơi công cộng có hiệu lực, khói thuốc trong trường học đã giảm đáng kể. Nhiều trường đã mạnh tay với những GV, nhân viên và HS hút thuốc. Điển hình như Trường THPT Ten Lơ Man. Ngoài khẩu hiệu như Tuổi trẻ không thuốc lá được treo ngay sân trường, nơi HS, GV có thể nhìn thấy mỗi ngày, ở mỗi lớp học, mỗi phòng làm việc đều có logo hoặc khẩu hiệu cấm hút thuốc lá. Đặc biệt, nhà trường còn lắp đặt cả một hệ thống camera ở những khu vực “nhạy cảm” như nhà vệ sinh, những khu vực ít người qua lại, trong và ngoài cổng trường để giám sát việc HS hút thuốc lá. Nếu phát hiện HS nào hút thuốc, ngay ngày hôm sau sẽ mời phụ huynh và HS lên gặp giám thị. Ngoài ra, ở mỗi lớp, chi đoàn kết hợp với ban cán sự, đội sao đỏ theo dõi, nhắc nhỡ những HS có thói quen hút thuốc hoặc báo với giám thị nhà trường.

“Trước ngày 1-1-2010, nhà trường đã quy định HS không được hút thuốc lá trong trường, GV tuyệt đối không hút thuốc trong lớp. Nhà trường cũng thường xuyên tuyên truyền về tác hại của thuốc lá trong những buổi chào cờ, sinh hoạt lớp. Với GV, ban giám hiệu cũng nhắc nhở khéo, theo đó có nhiều thầy đã cương quyết bỏ thuốc. Và từ ngày 1-1 đến nay, việc tuyên truyền càng được đẩy mạnh hơn. Kết quả số tàn thuốc được phát hiện trong quá trình làm vệ sinh mỗi ngày một giảm. Hiện tại, GV hút thuốc trong trường đã giảm hẳn, còn với HS – có thể cá biệt vẫn còn một vài em lén lút hút”, thầy Nguyễn Ngọc Sơn – Hiệu trưởng Trường THPT Ten Lơ Man cho biết.

Mặc dù vậy, so với những nơi công cộng khác thì sau gần 2 tuần cấm hút thuốc lá, trường học vẫn là nơi ít khói thuốc nhất…

Việt Nam hiện là một trong những quốc gia có tỷ lệ nam giới hút thuốc lá cao nhất với 56%. Mỗi năm có 40.000 ca tử vong liên quan đến thuốc lá. Nhiều trường hợp tử vong trong số này không hề hút thuốc mà bị ảnh hưởng trực tiếp từ người xung quanh.