Gian nan đi hoàn thuế thu nhập cá nhân

Là một giáo viên đang công tác tại TP.HCM, năm 2008 tôi được một người bạn đồng nghiệp phụ trách phòng đào tạo của một trường trung cấp chuyên nghiệp V. có cơ sở chính ở Q.Gò Vấp mời dạy một số tiết bộ môn tiếng Việt thực hành cho sinh viên khoa thư ký văn phòng. Đây cũng là thời gian nhiều người xôn xao bàn tán về “sự kiện” khấu trừ thuế thu nhập cá nhân. Tuy nhiên, tôi lại rất ít quan tâm chuyện đó. Thế nhưng, sang năm 2009 đến kỳ lãnh lương thỉnh giảng tại trường trung cấp V. tôi mới “tá hỏa”. Nếu những lần lãnh trước tôi có đủ 2,1 triệu đồng thì lần này ngoài một chữ ký trong biên lai nhận tiền, tôi còn phải ký thêm một chữ ký khác vào tờ hóa đơn khấu trừ 10% thuế thu nhập cá nhân. Dù bị trừ đi 10% tôi vẫn nghĩ những giáo viên nghèo như mình không phải là đối tượng chính để cơ quan thuế đánh vào chuyện thu nhập cá nhân. Thế nhưng, mọi chuyện không hề đơn giản như tôi nghĩ.

Do bận việc nên mãi đến hè năm 2009 tôi mới quyết định đi truy thu lại số tiền mình đã “gửi tạm” trong kho bạc. Sau 5 khóa dạy cho SV, tôi cũng gom được 5 chứng từ khấu trừ thuế thu nhập cá nhân. Do không có ai hướng dẫn nên tôi quyết định đến Cục Thuế TP.HCM để nắm “thủ tục”. Đến đây tôi mới biết người “có cùng cảnh ngộ” như mình không chỉ là con số hàng chục mà là hàng trăm người trong một buổi sáng. Mỗi người được phát một bộ hồ sơ tự kê khai gồm 4, 5 loại như văn bản đề nghị hoàn thuế, tờ khai quyết toán thuế thu nhập cá nhân, chứng từ khấu trừ thuế, biên lai thu thuế cá nhân… Cầm bộ hồ sơ tự khai trên tay, tôi bỗng toát mồ hôi hột vì chưa bao giờ tôi thấy những biểu mẫu lằng nhằng và rắc rối đến như vậy. Mặc dù trên các mặt bàn có bảng hướng dẫn điền số liệu vào 20 đến 30 ô mục trong hồ sơ nhưng hầu hết không ai hiểu gì. Lâu lâu có người cầm giấy bút chạy lại mấy cô nhân viên hỏi thì đều được các cô lạnh lùng trả lời: “Cứ đọc kỹ hướng dẫn đi đã”. Do biên lai thu thuế cá nhân của tôi chưa đủ 4 chữ ký và thiếu một giấy tờ quan trọng là “chứng nhận của cơ quan sở tại” về thu nhập bình quân hàng tháng nên ngay sau đó, hồ sơ của tôi bị trả lại.

Lần 2 quay lại. Tôi vừa mừng vừa lo. Mừng vì đã bổ túc được các loại giấy tờ còn thiếu, lo là làm sao hiểu được các ô mục rắc rối trong tờ văn bản hoàn thuế, tờ khai quyết toán thuế thu nhập cá nhân. Phải mất gần 30 phút tôi mới điền được phân nửa số ô trong 2 tờ giấy đó sau vài lần đi hỏi những người “cùng hoàn cảnh” tại phòng hoàn thuế cá nhân. Đến lúc bí quá, không còn cách nào khác tôi đánh liều hỏi một nhân viên… Thế nhưng, vừa qua được cửa ải gian truân này, tôi lại phải đối mặt với một “bi kịch” khác là cơ quan chưa có đăng ký mã số thuế cá nhân nên phải chờ tiếp một thời gian nữa. Nhiều người cũng méo mặt ra về vì đủ chứng từ này nhưng thiếu loại giấy tờ kia. Cũng như lần trước vào đây, tôi lại nghe tiếng đôi co giữa nhân viên thuế và khách hàng. Có lẽ do quá mức chịu đựng mà một thanh niên ra dáng doanh nhân thành đạt đã to tiếng với cô nhân viên nhận hồ sơ: “Tôi đã đến đây lần thứ tư rồi mà vẫn chưa được giải quyết”, “Lấy tiền người ta thì dễ mà người ta lấy lại sao mấy người làm khó quá”…

Ba tháng trôi qua tôi cũng có được mã số thuế thu nhập cá nhân. Đến Cục Thuế lần này tôi thấy tâm trạng mình phấn khởi hơn vì số tiền hơn 1 triệu đồng chắc ăn sẽ trở về túi của mình… Sau khi nhận hồ sơ, cô nhân viên đưa cho tôi một biên lai và hẹn về nhà chờ. Đến bây giờ, tôi mới hiểu thủ tục nhận tiền không hề đơn giản như lúc họ trừ tiền. Thay vì đến kho bạc lãnh tiền trực tiếp, khách hàng phải chờ một thời gian để Cục Thuế gửi hồ sơ về cơ quan sau đó mới “được phép” ra kho bạc trên đường Nguyễn Huệ, Q.1 để lãnh tiền.

Điều thắc mắc của nhiều người dân, trong đó có tôi là khi khấu trừ tiền thì rất đơn giản, không cần qua một thủ tục nào và cũng chẳng cần hỏi ý kiến người dân thế mà con đường đi lấy lại tiền của mình thì quả “trần ai”. Đầu tháng 7 vừa qua, nhiều khách hàng còn đau đớn hơn khi đã hoàn tất hồ sơ nhưng lại thiếu mã vạch nên phải làm mới giấy tờ. Theo hướng dẫn của một nhân viên Cục Thuế TP.HCM muốn có mã vạch thuế cá nhân, khách hàng lại phải vào trang web của Cục Thuế để “dò đường”. Thế là lại thêm một kiểu gây khó dễ nữa cho khách hàng khi đến Cục Thuế hoàn tiền thuế thu nhập cá nhân. Mỗi lần nghĩ đến chuyện đi lấy tiền hoàn thuế thu nhập cá nhân là tôi thấy… toát mồ hôi và mong thủ tục lần sau càng đơn giản hơn để khỏi làm phiền cán bộ và nhân dân.

Nguyễn Hoàng Anh (Q.Thủ Đức – TP.HCM)