Bệnh quai bị: Chớ lơ là

Theo ghi nhận chưa đầy đủ của Sở Y tế Sóc Trăng, toàn tỉnh hiện có khoảng 300 ca bệnh, nhiều lớp học có tới hàng chục em mắc bệnh quai bị. Ngành y tế Sóc Trăng đang khẩn trương hướng dẫn cơ sở phòng ngừa và tiêm phòng dập tắt loại bệnh dịch này không để lây lan.

Cảnh báo về những loại dịch bệnh gây nguy hiểm cho trẻ em, tiến sĩ – bác sĩ Nguyễn Thanh Hùng, Phó Giám đốc Bệnh viện (BV) Nhi Đồng 1 – TPHCM, lưu ý quai bị là một trong những loại bệnh không nên lơ là vào thời điểm này.

Còn theo bác sĩ Trương Hữu Khanh, Trưởng Khoa Nhiễm – BV Nhi Đồng 1, bệnh quai bị hiện nay đang dần đi vào cuối mùa nhưng vẫn có khả năng bùng phát thành dịch mạnh ở một số nơi. Điều nguy hiểm là do mọi người không cảnh giác với bệnh quai bị nên bệnh dễ lây lan, khi có một vài ca mắc mà không kịp cách ly bệnh sẽ lan thành dịch nhanh chóng.

Mặc dù hiện nay bệnh quai bị đã có vắc-xin tiêm ngừa nhưng việc phòng ngừa của người dân ở một số vùng nông thôn còn hạn chế, việc phòng ngừa cho trẻ chưa được quan tâm. Nếu không được chủng ngừa, gần như đa số các trẻ khi tiếp xúc với cộng đồng sẽ mắc bệnh quai bị.

Tuổi mắc bệnh thường là tuổi bắt đầu đi học khi trẻ tiếp xúc với môi trường nhà trẻ, mẫu giáo, tiểu học. Thời kỳ ủ bệnh thông thường sau khi tiếp xúc với người bệnh từ 6 – 9 ngày trẻ sẽ có biểu hiện của bệnh. Tuy nhiên, có trường hợp kéo dài đến 2 tuần.

Thạc sĩ – bác sĩ Hồ Mạnh Tường, Hội Y học Sinh sản TPHCM, cho rằng bệnh quai bị thường mắc ở trẻ em, tuy nhiên, với sự phổ biến của vắc-xin chủng ngừa, hiện nay trên thế giới người ta thấy khoảng 50% bệnh quai bị xuất hiện ở người lớn trẻ tuổi. Vì vậy, cả người lớn cũng cần phải đề phòng.

Theo bác sĩ Trương Hữu Khanh, biến chứng thường gặp nhất của bệnh này là viêm màng não. Biến chứng khác là viêm tinh hoàn hay viêm buồng trứng ở trẻ gái, thường xảy ra ở tuổi dậy thì. Viêm buồng trứng thường hiếm gặp hơn viêm tinh hoàn, xuất hiện khi triệu chứng sưng vùng mang tai đã giảm.

Đây là biến chứng cần điều trị đúng và kịp thời để tránh di chứng vô sinh sau này. Đối với trẻ gái khi có biến chứng viêm buồng trứng sẽ biểu hiện bằng triệu chứng đau bụng nhiều và cần được siêu  âm để chẩn đoán. Ngoài ra, còn có nhiều biến chứng  khác như viêm tụy cấp, viêm não, viêm cơ tim nhưng rất hiếm gặp. Bác sĩ Khanh khuyên những trẻ chưa chích ngừa quai bị thì lúc này cần phải chích ngừa.

Thạc sĩ – bác sĩ Hồ Mạnh Tường cho biết tỉ lệ có biến chứng viêm tinh hoàn có thể từ 20%-35%. Khi bị viêm, tinh hoàn đau và sưng to, thường kèm với sốt. Sau đó, quá trình teo tinh hoàn sẽ diễn tiến từ khoảng 50% những bệnh nhân này. Những trường hợp còn lại, quá trình sinh tinh có thể trở về bình thường.

Quá trình teo tinh hoàn sẽ diễn tiến trong vòng 6 tháng sau đợt viêm cấp tính. Quá trình sinh tinh sẽ giảm dần và có thể mất hẳn. Teo mô tinh hoàn có thể do tác động trực tiếp của virus hoặc thứ phát do thiếu máu cục bộ trong quá trình mô bị viêm, phù.

Nếu bị viêm cả hai bên tinh hoàn (khoảng 15%), sẽ dẫn đến vô sinh hoàn toàn. Do đó, nam giới sau tuổi dậy thì khi bị quai bị cần chú ý đến biến chứng viêm tinh hoàn. Để duy trì khả năng sinh sản, bệnh nhân có thể đến các trung tâm điều trị vô sinh để xin trữ lạnh tinh trùng khi chất lượng tinh trùng chưa giảm nhiều. Lưu trữ tinh trùng dự phòng trong những trường hợp quai bị nên được thực hiện ở thanh niên chưa lập gia đình hoặc chưa có con.