Coi chừng độc tố từ cóc

Cóc là động vật máu lạnh. Họ hàng nhà cóc rất đông, có khoảng 500 loài, được chia ra làm 35 chi với nhiều tên khác nhau như cóc, cóc suối, cóc cây, cóc bụng tròn, cóc bụi rậm…

Thịt cóc giàu dinh dưỡng – hàm lượng protid và lipid trong thịt cóc cao (53% protid, 12% là lipid), hàm lượng sắt và kẽm hơn hẳn các loại thịt thông thường (65% sắt và 10% là kẽm). Các acid amin trong cóc là các acid amin quan trọng với hệ thần kinh, và dễ hấp thu. Vì thế, thịt cóc có tác dụng bồi bổ, điều trị chứng còi xương, suy dinh dưỡng ở trẻ em. Không những thế, người ta còn sử dụng một số bộ phận khác của cóc làm thuốc. Trong Đông y, da cóc phơi khô để làm thuốc chữa đau răng, xuất huyết nướu răng.

Nhưng cóc lại rất độc và ranh giới giữa cái lợi và cái hại khi sử dụng thịt cóc là rất mong manh.

Bản thân cóc chứa những chất cực độc. Người ta mới chỉ phân tích được một số hợp chất cơ bản trong số các chất độc có trong cóc. Cơ quan chính tiết ra chất độc của cóc là hai tuyến sau tai và các tuyến nằm trên da (mụn cóc). Hai nhóm cơ quan này tiết ra một hỗn hợp chất độc mà dân gian gọi là nhựa cóc. Hỗn hợp chất độc này bao gồm: bufogin, bufotalin, bufotenin, bufotenidin, bufotoxin, bufagin, bufalin, bufogenin, cinobufagin, marinobufagin, resibufagin… Các chất này được chia làm ba nhóm: nhóm có tác dụng giống glycosid cường tim, nhóm dẫn xuất của steroid và nhóm dẫn xuất của hydroxyl và indol. Cả ba nhóm này đều là các chất độc bảng A.

Trong nhựa cóc, chất bufotoxin là chất độc chính. Bufotoxin được coi là vũ khí riêng của loài cóc, giúp cóc tự vệ chống kẻ thù và là công cụ hữu hiệu để chúng sinh tồn. Trên cơ thể cóc còn một số cơ quan khác cũng chứa chất độc như: mắt, hệ hạch thần kinh hai bên sống lưng, trứng và gan. Thành phần chất độc trong các cơ quan này chưa được phân tích rõ.

Khi bị nhiễm độc tố từ cóc, đầu tiên da và niêm mạc bị kích ứng, gây bỏng rát, nôn và buồn nôn (chỉ vài phút sau khi dính chất độc là đã có hiện tượng này). Sau đó khoảng 10 phút, cơ tim và cơ trơn khí phế quản bị tác động, các cơ này bị tăng co bóp dẫn tới đường thở bị nghẹt, cơ tim thì co bóp mạnh lên, huyết áp tăng, nhịp tim chậm lại. Trên hệ thần kinh, với một liều lượng nhỏ, nhựa cóc có tác dụng gây tê cục bộ, với liều lượng lớn hơn, con vật thí nghiệm bị co giật rồi mất ý thức. Tất cả các điều này đã được thực nghiệm chứng minh. Người ta đã thử lấy nhựa cóc tiêm vào ếch, chó, mèo thì chưa đầy một giờ sau, tất cả các động vật này đều bị ngừng tim, ngừng thở rồi chết. Không chỉ có thế, một số người ăn phải thịt cóc có dính chất độc từ nhựa cóc cũng đều bị tử vong.

TNO