Hãy lắng nghe và làm nhà tham vấn cho trẻ

Đi ngang giờ dạy luyện viết chữ cho khối HS lớp 2 tại Trường TH H. (Q.Bình Thạnh), một HS mếu máo, nước mắt ngắn dài đang cố gắng tập viết chữ “nghỉ ngơi”, còn cô giáo thì liên hồi: “Viết gì mà cứ nghiêng nghiêng ngả ngả, viết ngay hàng thẳng lối lên, khẽ tay bây giờ…”. Lớp học chỉ hơn 20 em, nhưng tiết học mang vẻ nặng nề, cô giáo cố gắng rèn cho HS viết chữ đẹp, HS cặm cụi viết đẹp để có được những con chữ đẹp lòng cô giáo, vừa ý cha mẹ.

Còn em Kim Sarang – HS lớp 6R, Trường VStar School (Q.7) mỗi ngày đi học về đều mang theo suy nghĩ: “Cô giáo thật xấu xa, thiên vị, không hiểu gì cả…”. Vốn rất thông minh, hoạt bát, cô bé được giao chức vụ lớp trưởng. Niềm vui đến với cô bé không hết một học kỳ, bởi vai trò của lớp trưởng là phải luôn giữ nề nếp, nội quy phấn đấu thi đua và kiêm thêm nhiệm vụ giữ sổ đầu bài. Nhiều lần, em chờ GV bộ môn ký vào sổ đầu bài nên không tránh khỏi vào muộn trong tiết sau. Một lần rồi vài lần, em bị GV khác nhắc nhở. Việc chậm trễ đến tai cô chủ nhiệm và em bị nhắc nhở những lần đầu, sau rồi thành lời trách móc: “Sao em không khắc phục mà cứ làm ảnh hưởng đến điểm thi đua của lớp. Dạo này em lơ là quá đấy…”, mặc cho cô bé thanh minh, lí giải nguyên do. “Chưa ai la con như vậy, con đã cố gắng làm mà cô không hiểu con, còn nói con làm ảnh hưởng đến điểm thi đua của lớp. Con ghét cô ấy” – cô bé cho biết. Từ một cô bé ngoan, học giỏi, em trở nên nghịch ngợm. Nhiều lần, cô bé cắt ruột bút bi, lấy mực bôi lên ghế của cô giáo. Nhìn thấy “thành quả” của mình, cô bé vui trong chiến thắng, còn cô giáo thì ngày càng có khoảng cách hơn với cô bé học trò ngoại quốc.

Công việc dạy học ở cấp bậc nào, người GV luôn đóng vai trò là người hướng dẫn, truyền đạt kiến thức cũng như đóng vai trò là người bạn, người mẹ lắng nghe, chia sẻ cảm xúc, suy nghĩ… giúp học trò vượt qua mọi khó khăn.

Đơn cử qua sự bày tỏ của em Đ.T.T (HS lớp 10): “Tại sao là hai anh em sinh đôi nhưng em của em được bố mẹ nuôi, còn em bị đưa về sống cùng ông bà nội? Có phải do em bị vẹo cột sống nên ba mẹ thấy xấu, ba mẹ không thương?…”. Được chia sẻ, giúp đỡ bằng cách lấy ngay hình ảnh Mạc Đĩnh Chi ra ví dụ về ngoại hình cũng như học vấn của ông, “em Đ.T.T đã tự tin hơn trước, không còn mặc cảm về hình thể, hiểu và thương ba mẹ hơn vì do hoàn cảnh gia đình mà ra, đặc biệt sau đó em năng nổ tham gia hoạt động Đoàn trường cũng như học tốt hơn rất nhiều”. Cô Lao Thị Thu Cúc, giáo viên tham vấn tâm lý – Trường THPT Mạc Đĩnh Chi (quận 6), chia sẻ.

Với HS tiểu học, một lứa tuổi đang phát triển về thể chất và tâm hồn, các em cần môi trường vui chơi nhiều hơn là phải học. Chia sẻ vấn đề này, ông Lê Ngọc Điệp nhấn mạnh: “Là giai đoạn bắt chước, học hỏi, làm theo, thế nên bất kỳ hành động, lời dạy bảo của GV luôn là những bài học ghi sâu trong tâm trí các em. Chính vì thế, GV phải làm mẫu, nhẹ nhàng cho các em bắt chước. Lúc này, hình ảnh các thầy cô luôn là hình tượng cho các em noi theo như: Mai này con sẽ làm cô giáo, con sẽ làm bác sĩ, con sẽ làm chú công an… GV không nên tạo ra các quy tắc: Phải thế này, phải thế kia… Phải bắt em A. viết cho ngay lối, thẳng hàng… hay buộc tội HS Kim: “Sao em không khắc phục mà cứ làm ảnh hưởng đến điểm thi đua của lớp…”. Tất cả những điều này đi ngược với kỹ năng sư phạm vì vô tình GV đã so sánh, buộc tội, ra lệnh… tạo nên sự sợ hãi, mặc cảm, suy nghĩ tiêu cực như căm ghét, trả thù. Vậy tại sao GV không thử một lần lắng nghe, làm nhà tham vấn cho các em, đưa ra các cách giải quyết nhẹ nhàng, thuyết phục bằng cách gợi mở sáng kiến giải quyết khác nhau… Khi được lắng nghe, chia sẻ, giải quyết, HS đã được giải thoát, biết cách khắc phục, sửa sai, lúc này, sự say mê, sáng tạo được cởi mở hơn và tinh thần học tốt hơn. Từ đây, các em cũng được giáo dục tinh thần, rèn kỹ năng sống – giàu lòng nhân ái”.