Tuổi thơ nghèo khó của tiến sĩ “diệt” virus

Sắp đến ngày kỷ niệm Nhà giáo Việt Nam 20/11, sau khi được bạn bè giới thiệu, chúng tôi quyết định đi tìm thầy Trương Minh Nhật Quang để hiểu rõ hơn về vị tiến sĩ này.

Sinh ra ở vùng biển Hà Tiên (Kiên Giang) trong một gia đình có đông anh em với 8 người con mà Quang (cách gọi thầy Trương Minh Nhật Quang lúc còn niên thiếu) lại là anh cả nên ngoài việc học hành, Quang còn thêm bổn phận chăm lo cho các em của mình. Hồi năm 1975, cuộc sống còn rất khó khăn, Quang chỉ mới học lớp 5 nhưng đã phải lặn lội tìm kế sinh nhai cùng với cha mẹ.

3 năm sau đó, năm 1978, do xảy ra chiến tranh biên giới Tây Nam nên cả gia đình Quang phải chạy về Hòn Đất (Kiên Giang) để dựng cuộc sống mới. Việc mưu sinh đã khó, việc học càng khó hơn. Nhưng cái chí ham học đã giúp Quang vượt qua khó khăn để tìm mọi cách đến trường.

Ngoài việc học, Quang phải làm nhiều việc để có tiền lo cho các em và đỡ đần cho cha mẹ. Tranh thủ ban ngày không đi học, Quang đi thồ nước bán cho người dân trong xóm. Còn về khuya, Quang đi lấy bánh mì ở các lò bánh để mang ra chợ bán. Quang kiêm luôn việc làm ôsin dọn dẹp hàng hóa cho các chủ bán ở chợ.

Quang làm cho đến giờ đi học thì tất tả chạy đến trường đến nỗi không kịp thay cái áo còn nhễ nhại mồ hôi sau một buổi sáng bươn chải. Chiều đi học về thì Quang lại đi lấy bánh mì bán tiếp. Hầu như Quang không có thời gian rảnh để vui chơi cùng bạn bè cùng lứa tuổi. Mới học lớp 7 nhưng Quang đã như một “người lớn” có thể lo toan mọi công việc.

Sau nhiều năm vất vả vừa học vừa làm, cuối cùng Quang cũng tốt nghiệp cấp 3. Nhưng do nhiều lý do khác nhau nên 3 năm sau đó, năm 1985, Quang mới thi đậu vào trường ĐH Cần Thơ ngành Sư phạm Vật lý.

Đậu ĐH đã khó, cuộc sống khó khăn khiến việc đi học càng khó hơn. Chính vì thế nhiều lúc Quang muốn buông xuôi để trở về quê “làm ruộng”. Nhưng nhờ cha mẹ, bạn bè động viên, Quang cố gắng vừa học vừa làm đủ mọi việc từ đi cắt lúa đến chạy xe ôm… kiếm tiền để tiếp tục theo đuổi con đường học vấn của mình.

Sau 4 năm học ĐH, năm 1989, Quang cũng tốt nghiệp ra trường và xin về dạy ở quê nhà Hà Tiên và chính thức trở thành thầy giáo. Một năm sau đó, thầy Quang lập gia đình nhưng vợ của thầy sau đó lại bị mắc bệnh nên thầy Quang cũng đã có một khoảng thời gian tiếp tục lận đận, vất vả mưu sinh chăm lo cho vợ của mình. Vợ bớt bệnh thì thầy giáo Quang lại phải chịu cảnh thất nghiệp một thời gian. May mắn được một người quen giới thiệu và thầy Quang xin vào công tác ở trường ĐH Tại chức Cần Thơ.

Mặc dù học Sư phạm Vật lý, nhưng thầy Quang lại rất thích Tin học. Sau khi về công tác tại trường ĐH Tại chức Cần Thơ, thầy Quang có nguyện vọng học Tin học và được trường tạo điều kiện để đi học thêm.

Trong quá trình học, nhiều chương trình, phần mềm, phần cứng, hệ điều hành của “thế giới công nghệ thông tin” khiến thầy Quang càng học càng đam mê hơn. Sau đó, thầy Quang được phân về quản lý phòng máy tính của trường. Chính nơi đây đã hun đúc sự tò mò, sáng tạo, nghiên cứu về máy tính, phần mềm đối với thầy Quang.

Đó là trong quá trình quản lý các máy tính, thầy Quang phát hiện nhiều máy bị virus “thâm nhập, ăn sạch” các dữ liệu khiến việc giữ gìn các tài liệu gặp nhiều khó khăn. Thầy Quang mới nảy sinh ra việc làm sao phải tiêu diệt các loại virus này.

Nói là làm, ngoài việc tìm hiểu thêm các ngôn ngữ chuyên ngành vi tính, virus, thầy Quang còn mua nhiều sách nghiên cứu về virus để học và tìm tòi bằng nhiều cách khác nhau khi vừa xem trên tài liệu, vừa thực hành trên máy tính… Mất hơn 2 tháng trời, thầy Quang viết xong phần mềm diệt virus mang tên Detect and Destroy Viusses (D2) vào đầu năm 1992.

Do thời đó, các phầm mềm diệt virus còn rất hiếm nên sau khi có được phần mềm này, thầy Quang trúng tuyển vào lớp đào tạo Tin học sau ĐH và ra Hà Nội học. Thế là thầy vừa học, vừa tiếp tục nghiên cứu để hoàn thiện tác phẩm D2. Và năm 1997, thầy Quang bảo vệ thành công đề tài tốt nghiệp: Hệ chẩn đoán thông minh virus máy tính.

(Ảnh: Huỳnh Hải) 

Sau đó, thầy Quang tiếp tục phát triển D2 để chạy với hệ điều hành Windows (trước đó D2 chỉ chạy trong hệ điều hành Dos). Bốn năm sau, tức năm 2003, một phần mềm mới có tên Diagnose and Destroy Computer Viruses for Windows 32 (D32) ra đời đánh dấu một “thời kỳ” mới trong việc tìm và diệt virus trong máy tính. Tuy nhiên do sau đó, thầy Quang phải làm nghiên cứu sinh nên không có nhiều thời gian để duy trì, phát triển phần mềm D32 chính vì thế phần mềm này ngưng lại.

Tháng 1 vừa qua, thầy Quang đã bảo vệ thành công luận án Tiến sĩ “Tiếp cận máy học và hệ chuyên gia để nhận dạng virus máy tính”. Sau hơn 9 năm miệt mài với vi tính, cuối cùng thầy Quang đã lấy bằng Tiến sĩ bằng chính năng lực và niềm đam mê của mình.

Hiện nay, thầy Quang vừa giảng dạy môn Tin học ở trường ĐH Tại chức Cần Thơ, vừa tiếp tục phát triển phần mềm D32. Thầy Quang cho biết : “Phầm mềm diệt virus D32 hứa hẹn sẽ cho ra mắt vào cuối năm 2009 này”.