Tẩy da – Đẹp và hại – Tạp Chí Giáo Dục TP.Hồ Chí Minh

Lột da (tẩy da) để làm đẹp và trẻ hóa da bằng cách dùng các loại hóa mỹ phẩm có tác dụng gây bong tróc lớp da bên ngoài, đặc biệt ở mặt, cổ, bàn tay là phương pháp thường được sử dụng. Hiện nay, có rất nhiều loại hóa mỹ phẩm lột da từ nông đến sâu, cho kết quả làm đẹp và trẻ hóa da mặt rất khả quan nếu được sử dụng đúng kỹ thuật. Tuy nhiên, bên cạnh đó là những biến chứng không mong muốn như sạm da, để lại sẹo xấu cũng có thể xảy ra.

Ảnh: minh họa – Internet

Hóa chất nào được sử dụng để lột da?

Lột nông: Hóa chất thường sử dụng là AHA (alpha hydroxy acids) 3 -7%: glycolic, lactic, citric, tartaric và malic acid. AHA có tác dụng làm tách rời thượng bì với lớp trung bì bên dưới. Tiến trình lột da nhẹ và nông này không cần gây tê, kéo dài nhiều ngày, hoàn tất sau 7-10 ngày. Lột da nhẹ được chỉ định dùng cho các trường hợp làm da phẳng, mịn, cải thiện làn da sậm màu, da tổn thương do ánh nắng,

Lột vừa: Người ta thường dùng trichloroacetic acid (TCA) nồng độ 20 – 35% để lột da với độ sâu trung bình, từ lớp tế bào gai đến lớp tế bào lưới của trung bì. Vì phương pháp này làm bỏng da nên trước khi thực hiện, da mặt có thể được làm lạnh hay gây tê. Tiến trình lột kéo dài nhiều ngày và hoàn tất sau 10-14 ngày. Lột da vừa có thể giúp tẩy xóa các vết thâm nhẹ, làm phẳng các vết nhăn nông, giảm một số rối loạn sắc tố nhẹ ngoài da.

Lột sâu: Thường áp dụng cho những vết nhăn sâu ở da do tuổi tác, do sẹo mụn hay do triệu chứng tiền ung thư da. Tác dụng lột sâu đến dưới lớp tế bào lưới; hóa chất cơ bản dùng là phenol nguyên chất với nồng độ 88% hay pha lẫn với xà phòng, dầu olive, dầu croton. Phenol có tác dụng làm đông đặc và bong lớp sừng, cũng đòi hỏi phải gây tê trước khi thực hiện. Một số bệnh nhân còn có thể phải dùng thêm thuốc giảm đau và an thần. Biến chứng mất sắc tố có thể xảy ra cho tất cả các loại da.

Phenol được hấp thu qua da, biến dưỡng bởi gan và bài tiết qua thận. Phenol có độc tính cao, trực tiếp gây độc cho cơ tim; dùng quá liều phenol có thể gây tổn thương gan, thận và dẫn đến sự kích thích làm loạn nhịp tim, được ghi nhận khoảng 23% trường hợp sau khi lột được 30 phút.

Những điều cần lưu ý

Bác sĩ đã rất cẩn thận khi chỉ định lột da bằng hóa chất cho người có tiền sử bệnh tim, gan, thận và các hóa chất được sử dụng cũng thay đổi tùy theo bệnh lý. Việc dùng nội tiết tố, thuốc ngừa thai, isotretinoin hay các thuốc nhạy cảm với ánh sáng cũng có thể dẫn đến sự biến đổi sắc tố không biết trước và thành sẹo xấu. Tốt nhất là nên ngưng sử dụng các thuốc kể trên vài tuần trước khi quyết định lột da.

Nếu bệnh nhân có tiền sử nhiễm virut herpes simplex, bác sĩ cần chỉ định dùng thuốc kháng virut dự phòng trước và sau khi lột da để giảm thiểu nguy cơ virut tái hoạt không mong muốn khi tiến trình tái tạo thượng bì diễn ra. Ngoài ra, tất cả các tổn thương hiện có trên bệnh nhân cần phải được chữa lành trước khi tiến hành lột da.

Việc chăm sóc da sau lột và tránh nắng là rất quan trọng, quyết định sự bình phục vết thương và tránh biến chứng. Một số bệnh nhân dùng ánh sáng trị liệu bệnh ngoài da trước khi lột hay đang dùng loại thuốc isotretinoin có thể bị sẹo xấu và vết lột chậm lành. Việc dùng isotretinoin là chống chỉ định tuyệt đối khi áp dụng phương pháp lột da vừa và lột sâu. Bệnh nhân phải ngưng dùng isotretinoin ít nhất 6 tháng để các phần phụ của lớp thương bì hồi phục trước khi quyết định lột da.

Trước khi lột: phải làm sạch mặt với xà phòng không dư lượng vào buổi tối trước và buổi sáng ngày thực hiện; không nên trang điểm hoặc sử dụng mỹ phẩm để trang điểm và dưỡng da.

Các trường hợp chống chỉ định như vùng da có vết thương hở; tiền sử dị ứng thuốc, da nhạy cảm với ánh sáng khi dùng thuốc; hen phế quản; tình trạng nhiễm khuẩn, nhiễm virut, nhiễm nấm cấp tính; mắc bệnh ngoài da mạn tính; có sẹo lồi; người có tiền sử bệnh tim mạch, gan, thận…

Các biến chứng thường gặp

Lột da mặt có thể giúp tái tạo làn da, cải thiện chất lượng của da mặt nhưng cũng có thể gây nhiều biến chứng không mong muốn liên quan đến độ sâu da cần lột, loại da bệnh nhân và hóa chất lột được sử dụng. Các biến chứng thường gặp là:

– Hồng ban có thể lặn trong vòng 90 ngày nhưng cũng có thể tồn tại lâu dài kèm biểu hiện tăng sắc tố và ngứa nhiều. Nhóm người có nguy cơ cao bao gồm những người đang dùng thuốc ngừa thai, thuốc nhạy cảm với ánh sáng.

– Da nhạy cảm với ánh nắng mặt trời, một trong những nguyên nhân gây ung thư da. Bệnh nhân được khuyến cáo hạn chế ra nắng từ 6-12 tháng và phải thường xuyên dùng kem chống nắng.

– Da mất sắc tố do các tế bào hắc tố bị hủy hoại không hồi phục trong quá trình lột dưới tác dụng của hóa chất, đặc biệt là phenol.

– Sẹo teo da do vết lột chậm lành. Biến chứng này rất trầm trọng, đòi hỏi sự chăm sóc da sau lột thật kỹ và điều trị tích cực chóng lành.

– Nhiễm trùng là biến chứng thường gặp, đặc biệt do vi khuẩn Pseudomonas, do virut herpes bùng phát.

– Xuất huyết tại vị trí lột sâu có thể xảy ra ở người đang dùng thuốc làm loãng máu như warfarin. Bệnh nhân đang dùng aspirin được khuyến cáo nên tạm ngưng dùng thuốc ít nhất 1 tuần trước khi quyết định lột sâu.

Theo BS. Lê Đức Thọ
Sức khỏe & Đời sống