Bệnh đậu mùa khỉ có dễ lây?

Nước ta đã ghi nhận 2 trường hợp mắc bệnh đậu mùa khỉ (ĐMK). Cả 2 trường hợp này đều có yếu tố đi từ nước ngoài về. Theo đó nhiều người lo lắng, dịp Tết Nguyên đán sắp tới gần, người Việt Nam ở nước ngoài về quê đón Tết, người nước ngoài tới Việt Nam du lịch có nguy cơ cao đưa mầm bệnh vào nước ta từ đó lây lan, bùng phát dịch. Liệu sự lo lắng này có thừa không?

Bệnh viện Bệnh nhiệt đới TP.HCM đang điều trị cho ca bệnh đậu mùa khỉ thứ hai tại Việt Nam

Hai ca bệnh từng ở cùng nhà và sinh hoạt chung

Ca bệnh ĐMK đầu tiên ở nước ta được Bộ Y tế công bố vào ngày 3-10-2022. Đó là một bệnh nhân nữ 35 tuổi (thường trú TP.HCM), khởi phát bệnh vào ngày 18-9 khi đang du lịch tại Dubai (từ tháng 7 đến ngày 22-9 về Việt Nam) với triệu chứng sốt kèm mệt mỏi, ớn lạnh, đau cơ, đau đầu và ho, xuất hiện các nốt đỏ, ngứa trên cánh tay, thân mình và mặt. Ngày 23-9 bệnh nhân đến khám tại Bệnh viện (BV) Từ Dũ, nghi ngờ mắc bệnh truyền nhiễm, được chuyển sang BV Da liễu TP. Tại đây, bác sĩ khám và nghi ngờ mắc bệnh ĐMK. Bệnh nhân được cách ly, lấy mẫu xét nghiệm chẩn đoán (xét nghiệm Realtime PCR tại BV Bệnh nhiệt đới và Viện Pasteur TP.HCM). Ngày 25-9, bệnh nhân có kết quả ban đầu dương tính với bệnh ĐMK và được chuyển sang BV Bệnh nhiệt đới TP để tiếp tục cách ly, điều trị theo hướng dẫn của Bộ Y tế.

Sau 16 ngày Bộ Y tế công bố ca bệnh ĐMK đầu tiên, ngày 19-10, BV Bệnh nhiệt đới TP.HCM ghi nhận trường hợp thứ hai. Bệnh nhân nữ 38 tuổi (thường trú tại tỉnh Tuyên Quang), đi du lịch tại Dubai trong khoảng thời gian từ ngày 29-9 đến 18-10. Bệnh nhân bắt đầu có các triệu chứng của bệnh ĐMK từ ngày 11-10 với sốt kèm mệt mỏi, buồn nôn và xuất hiện các mụn mủ rải rác trên cơ thể.

Bệnh nhân này và bệnh nhân đầu tiên đã có thời gian ở cùng nhà và sinh hoạt chung. Do đó, khi biết người này có các triệu chứng tương tự, người mắc ĐMK đầu tiên đã kịp thời thông báo cho Trung tâm Kiểm soát bệnh tật TP.HCM (HCDC). Vì vậy trường hợp này được phát hiện ngay khi nhập cảnh tại Cảng hàng không quốc tế Tân Sơn Nhất và đưa về BV Bệnh nhiệt đới cách ly và điều trị.

Bên cạnh đó, HCDC cũng đã điều tra dịch tễ các trường hợp tiếp xúc gần với ca bệnh thứ 2 để hướng dẫn và kịp thời xử lý, hạn chế thấp nhất nguy cơ lây lan mầm bệnh ra cộng đồng.

Bệnh không dễ lây nhưng đừng chủ quan

Cả 2 ca bệnh ĐMK tại Việt Nam đều được các bác sĩ, nhân viên y tế của BV Bệnh nhiệt đới TP.HCM điều trị, chăm sóc an toàn, hiệu quả. Trong đó ca bệnh đầu tiên vì đã về nhà và tới 2 BV Từ Dũ, Da liễu nên BV Bệnh nhiệt đới phối hợp với HCDC điều tra dịch tễ, khoanh vùng, cách ly, giám sát người thân và nhân viên y tế tiếp xúc gần với bệnh nhân trước đó. Sau khoảng 3 tuần điều trị, bệnh nhân đã âm tính và được xuất viện. Những trường hợp tiếp xúc gần với bệnh nhân khi về Việt Nam chưa xuất hiện triệu chứng nghi ngờ.

Ngày 23-7-2022, Tổ chức Y tế thế giới (WHO) công bố bệnh ĐMK là tình trạng khẩn cấp về sức khỏe cộng đồng quốc tế và đã ảnh hưởng nhiều quốc gia trên thế giới.

TP.HCM được đánh giá là một trong những nơi dễ có ca bệnh xâm nhập từ các cửa khẩu quốc tế. Dưới sự chỉ đạo khẩn trương và sâu sát của lãnh đạo UBND TP, Sở Y tế đã triệu tập cuộc họp khẩn cấp các đơn vị liên quan (Bệnh viện Bệnh nhiệt đới, Viện Pasteur TP.HCM; Đơn vị Nghiên cứu lâm sàng Đại học Oxford Anh quốc; Trung tâm Kiểm soát bệnh tật TP; kiểm dịch cửa khẩu…) để đánh giá mức độ nguy hiểm, khả năng lây lan ra cộng đồng; khả năng ứng phó, năng lực xét nghiệm, thu dung, điều trị và lên kế hoạch kiểm soát cụ thể tại các cửa khẩu với mục tiêu là chẩn đoán sớm, cách ly ngay, khoanh vùng, truy vết, ngăn bệnh lây lan ra cộng đồng và điều trị an toàn cho người bệnh.

Ngày 28-7, Bệnh viện Bệnh Nhiệt đới đã phối hợp với Trung tâm Kiểm soát bệnh tật TP tổ chức tập huấn cho các đơn vị y tế trên địa bàn về cách nhận biết ca nghi ngờ bệnh ĐMK sớm, quy trình xử lý ca nghi bệnh, quy trình lấy mẫu xét nghiệm PCR và xử lý mẫu an toàn…

TS.BS Lê Mạnh Hùng – Phó Giám đốc BV Bệnh nhiệt đới TP – cho biết, qua việc cảnh giác thực hiện các biện pháp chủ động phát hiện bệnh sớm, xử lý theo các quy trình (cách ly, xét nghiệm, giám sát, điều tra dịch tễ, kiểm soát nguồn lây…) khoa học, nghiêm ngặt và diễn tiến điều trị thuận lợi của ca bệnh ĐMK đầu tiên tại TP.HCM, có thể nhận định: Nguồn lây là từ nước ngoài nơi bệnh nhân đi du lịch; Bệnh chưa lây ra cộng đồng khi bệnh nhân về Việt Nam. Thực tế trên cũng phù hợp đối với các trường hợp bệnh ĐMK được ghi nhận trên thế giới. Đó là bệnh không dễ lây lan trong cộng đồng nếu không tiếp xúc trực tiếp da của người lành với da có bóng nước hoặc niêm mạc có bóng nước của người bệnh; Đa số các trường hợp bệnh khỏi sau 10-14 ngày với cơ địa có miễn dịch bình thường và hết lây lan sau 21 ngày.

BS.CKII Huỳnh Thị Thúy Hoa – Trưởng khoa Nội A BV Bệnh nhiệt đới TP – khuyến cáo, để an toàn cho bản thân và cộng đồng, người dân cần thực hiện các biện pháp phòng ngừa bệnh ĐMK được ngành y tế khuyến cáo.

Cụ thể, Bộ Y tế khuyến cáo 6 biện pháp phòng bệnh ĐMK: Che miệng và mũi khi ho hoặc hắt hơi, không khạc nhổ bừa bãi nơi công cộng; Thường xuyên rửa tay bằng xà phòng và nước sạch hoặc dung dịch sát khuẩn tay; Người có triệu chứng phát ban cấp tính không rõ nguyên nhân kèm theo một hoặc nhiều triệu chứng nghi ngờ cần chủ động liên hệ với cơ sở y tế để được theo dõi, tư vấn kịp thời; Tránh tiếp xúc gần với người mắc bệnh ĐMK; Người đến các quốc gia có lưu hành dịch bệnh ĐMK, cần tránh tiếp xúc với động vật có vú, khi quay trở về Việt Nam cần chủ động khai báo với cơ quan y tế địa phương để được tư vấn; Đảm bảo an toàn thực phẩm, thực hiện lối sống lành mạnh, tăng cường vận động thể lực, nâng cao sức khỏe.

Hòa Triều