Cũng giống như các loại hình nghệ thuật dân gian khác, đờn ca tài tử là những sáng tác mang tính tập thể của người dân lao động ở vùng sông nước Nam bộ sau một ngày làm việc vất vả. Chính vì thế, dòng nhạc dân tộc chảy qua 2 thế kỷ đã thể hiện rất rõ tính cộng đồng trong diễn xướng và thưởng thức. Về miền Tây, chúng ta có thể bắt gặp nhiều chương trình đờn ca tài tử trong các lễ hội đông người, với một sân khấu hoành tráng. Nhưng đôi khi không gian âm nhạc đó chỉ bó hẹp trong một buổi tiệc nhỏ hay trên bữa nhậu chỉ có xoài me cóc ổi. Có lẽ rất ít loại hình nghệ thuật dân gian nào có tính tự phát độc đáo như vậy. Không chỉ xóm giềng mà bạn bè, anh em gặp nhau trong ngày giỗ, cưới hỏi cũng có thể tạo nên một không gian đờn ca tài tử làm cho mọi người xích lại gần nhau hơn. Loại hình diễn tấu này hầu như không hề có sự chuẩn bị trước nên có thể phát sinh bất kỳ lúc nào, ở đâu. Đó là tính năng động biến hóa của đờn ca tài tử khó có loại hình khác sánh bằng. Không chỉ người quen mà khách lạ đi qua đường nếu có lời mời cũng sẵn lòng “nhập cuộc” vui vẻ trong niềm hân hoan hiếu khách của gia chủ. Cũng không có gì khó hiểu khi nguồn gốc của đờn ca tài tử lại bắt nguồn từ các nhóm hát mà những người tham gia phần đông là anh em chòm xóm với nhau nên không có gì phải câu nệ khách sáo. Có lẽ cũng từ đó mà tính cộng đồng trong đờn ca tài tử ngày càng lan tỏa rộng rãi. Không chỉ được lắng nghe tiếng đàn guitar phím lõm đầy tâm sự mà người nghe còn được thưởng thức lời ca bình dị từ những giọng ca “cây nhà lá vườn” không hề trau chuốt, gọt gũa cầu kỳ. Cũng qua đó mà tấm lòng người nghe như được trải rộng, tình yêu thương lấn lướt mọi hờn oán, giận dữ. Chất bình dân, tính cộng đồng của đờn ca tài tử còn thể hiện qua hình thức ăn mặc. Không giống như hát quan họ, hát ghẹo, nhã nhạc phải xiêm y tề chỉnh, những nghệ nhân đờn ca tài tử cũng có người khăn áo chỉnh tề, nhưng cũng có người quần xắn lên đầu gối vì mới từ rẫy bắp sang. Có cả đàn ông ở trần chưa kịp mặc áo vẫn lên giọng mùi mẫn ngọt ngào nghe rất “đã”. Cái đẹp là cái giản dị nhất. Đó cũng là điều đã làm thêm một vẻ đẹp lấp lánh của đờn ca tài tử để cho du khách thêm say lòng.
Hải Ly
(Trường ĐH Công nghiệp TP.HCM)
Bình luận (0)