Trâu trên tem thư

Với người nông dân Việt Nam, con trâu đã trở thành người bạn thân thiết để cùng lao động và tâm tình, sướng khổ có nhau “trâu đây, ta đấy ai mà quản công”. Trâu không chỉ dùng để kéo cày, kéo xe mà còn được sử dụng trong chiến trận (Lê Đại Hành lùa trâu cùng quân sĩ đứng dày đặc trên hai bờ sông Hoàng Long để đón chào và dọa dẫm sứ thần nhà Tống. Trâu được uống rượu say và lùa xô vào húc phá đội hình quân địch, trâu còn được buộc mồi lửa sau đuôi lùa sang trại giặc trong nhiều trận hỏa công,..). Từ đời sống thực tại trâu đã để lại dấu ấn khó phai mờ trong tâm thức người Việt, đậm nét đến mức người Việt xem “con trâu là đầu cơ nghiệp”, là người bạn thủy chung của mình. Trâu và người quấn quít cả trong đời sống và nghệ thuật. Cùng với những bức tranh Đông Hồ ngày tết, đã đưa hình ảnh trâu đến mọi hang cùng ngõ hẻm, trang trí cho các căn nhà đơn sơ của người nông dân, tạo nên một cảnh sắc xuân ấm đậm tình thân, thì những cánh tem bưu chính xinh xắn về trâu đã giúp trâu bay khắp phương trời, góp phần giới thiệu những tinh hoa văn hóa dân tộc. Đặc biệt là những con tem tết về trâu.

Bộ tem tết về Trâu đầu tiên được phát hành vào ngày 5-1-1985, thiết kế theo phong cách quen thuộc của dòng tranh Đông Hồ là mẫu tem “Chăn trâu thổi sáo” nói lên cảnh thanh bình nông thôn, đồng quê Việt Nam. Bộ tem do họa sĩ Hoàng Thúy Liệu vẽ, gồm 2 tem (2 giá, khác màu). Đến năm 1997, chào đón năm Đinh Sửu, Bưu Điện phát hành một bộ tem Tết do họa sĩ Võ Lương Nhi thiết kế, gồm 2 mẫu, màu sắc vui tươi, có hình ảnh trâu mẹ, trâu con mang đến không khí xuân đầm ấm, no đủ. Ngoài những mẫu tem tết, tem trâu còn được in với nhóm động vật hoặc đề tài khác. Theo danh mục tem Bưu chính Việt Nam, những bộ tem phát hành có trâu, như: “Xây dựng kinh tế, văn hóa” phát hành năm 1960, vẽ đàn trâu đang bừa. Bộ “Thú rừng lớn” (1964), có mẫu trâu rừng. Hay là bộ tem “Tranh mỹ thuật” (1968) có mẫu tem 595 (tay cày tay súng). Bộ tem “Gia súc có sừng” năm 1979, có 2 mẫu trâu trắng và trâu nái. Năm 1988, có mẫu tem trâu rừng trong bộ “Bảo vệ thú hoang”, bộ tem về “Lễ hội chọi trâu” thể hiện theo phong cách dân gian, giới thiệu hai thế điển hình trong các thế chọi trâu rất ấn tượng…

Ngành Bưu chính trên thế giới cũng phát hành nhiều bộ tem về trâu, nhất là những chiếc tem Tết, như: Trung Quốc, Hồng Kong… Tem mỗi nước mang những sắc thái riêng độc đáo. Tem Trung Quốc thì thiết kế hình trâu bằng những nét cọ đơn sơ theo phong cách thủy mặc trên phông nền chữ “ngưu” (tiếng Hán cổ) vừa truyền thống nhưng không kém phần hiện đại.

Trong thời buổi văn minh công nghiệp, hình ảnh con trâu phần nào mất đi vị trí vai trò của mình bởi những “con trâu sắt” ngạo nghễ trên cánh đồng. Nhưng chắc chắn một điều rằng, trâu mãi là người bạn thân thiết của người làm nông nghiệp.

ThS. Nguyễn Hiếu Tín

(Phó chủ Nhiệm CLB Sưu tập Tem NVH Thanh niên)