Hồn Trương Ba – da hàng thịt và một cách kể khác

​

Đây là một trong các kịch bản được đánh giá là đỉnh cao trong sự nghiệp sáng tác của Lưu Quang Vũ, dựa theo câu chuyện dân gian cùng tên. Chỉ vì Nam Tào tắc trách mà Trương Ba đã phải chết oan. Để sửa sai, Nam Tào, Bắc Đẩu làm theo lời hướng dẫn của Đế Thích, cho Trương Ba sống lại trong thân xác của anh hàng thịt làng bên vừa qua đời. Không ngờ, chính vì muốn sửa sai mà Nam Tào, Bắc Đẩu lại càng sai nhiều hơn khi khiến hồn anh Trương Ba nho nhã đau đớn, dằn vặt trong thân xác của gã hàng thịt nổi tiếng phàm phu tục tử…

Khá lạ lẫm trong cách kể một câu chuyện cũ với phong cách của kịch hình thể, Hồn Trương Ba- da hàng thịt dưới bàn tay dàn dựng của NSND Lan Hương mang lại nhiều cảm xúc mới mẻ cho người xem. Sân khấu được phân định rạch ròi giữa thiên đình và trần gian với lối thiết kế đơn giản nhưng khá ấn tượng, giàu tính ẩn dụ. Trời đất như đảo lộn bởi sự lẫn lộn giữa mặt trời và mặt trăng, vậy nên cuộc sống của con người cũng vì thế mà đảo điên. Chẳng còn ai coi trọng phần hồn mà chỉ chăm sóc cho phần xác. Con người cứ mãi huyễn hoặc mình, huyễn hoặc những người xung quanh bằng sự giả dối, vay mượn… “Con người ai cũng khát khao được sống. Nhưng sống như thế nào cho ra sống?”. Phải chăng có những cái sai mãi mãi không bao giờ có thể sửa? Nên càng cố gắng sửa thì càng sai, càng trở nên chắp và và xấu tệ hơn? Tính triết lý của kịch Lưu Quang Vũ vốn sắc bén trong từng câu thoại, do vậy dù là kịch hình thể nhưng Hồn Trương Ba- da hàng thịt vẫn rất chú trọng đến lời thoại của diễn viên. Bên cạnh đó sự hỗ trợ của ánh sáng, âm nhạc, những động tác hình thể, nhảy múa… góp phần mang lại một diện mạo mới, rất riêng cho một vở diễn tưởng chừng đã rất quen thuộc.

Cùng với sáng tạo của đạo diễn, vở diễn còn ghi dấu quá trình lao động nghệ thuật của các diễn viên. Không chỉ thực hiện động tác hình thể tinh tế, sắc nét, diễn viên còn cần cả khả năng biểu cảm rất nhanh, thậm chí chỉ trong những tích tắc đối mặt trực tiếp với khán giả và cả kỹ năng phát âm, tiếng nói sân khấu…

Chỉ một chút băn khoăn với cách sử dụng hơi nhiều âm thanh của kinh kệ, của Phật pháp trong vở diễn. Liệu điều này có làm “mềm” đi sự sắc bén khi "tấn công" trực diện vào những vấn đề xã hội của ngòi bút Lưu Quang Vũ?

Vẫn còn là một hình thức sân khấu mang nhiều tính thể nghiệm như chính tên gọi của đoàn: Đoàn kịch thể nghiệm – Nhà hát Tuổi Trẻ, chắcHồn Trương ba – da hàng thịt sẽ có những ý kiến, cảm nhận khác nhau từ phía công chúng. Nhưng nỗ lực trong sáng tạo, lao động nghệ thuật để mang lại cảm xúc mới mẻ của ê kíp thực hiện là điều không thể phủ nhận.

Hai vở diễn tiếp theo sẽ là Tâm Linh Việt (9,10,11/1) và Nguyễn Du với Kiều (12,13/1).