Ba rào cản với tăng trưởng doanh nghiệp

Tạo môi trường kinh doanh thuận lợi cho các DN tăng trưởng trong khu vực tư nhân duy trì được vị thế “ngôi sao”, liên tục đổi mới và tăng năng suất để trở thành những DN quy mô lớn và hiệu quả cao được coi là một ưu tiên chính sách của nhiều quốc gia.

Hiện trên thế giới, nổi lên 3 mô hình bảng xếp hạng DN tăng trưởng nhanh đó là của tạp chí Inc (Inc500), Forbes (Forbe500) và Deloiite (Technology Fast500). Trong khi bảng xếp hạng Forbes500 đưa ra dựa trên đánh giá năm tiêu chí cơ bản là doanh thu, lợi nhuận, tài sản, mức vốn hóa và số lao động với cách đánh trọng số ngang bằng nhau, thì bảng xếp hạng của Inc và Deloiite đều dựa trên chỉ tiêu tốc độ tăng doanh thu trong giai đoạn 4 năm gần nhất.

Có rất ít DN tư nhân duy trì được tốc độ cao trong một thời gian dài

để trở thành các DN lớn

Tỷ lệ khiêm tốn

Hiện nay VN chưa có bảng xếp hạng các DN tăng trưởng. Tuy nhiên, nếu dựa trên các số liệu của các DN niêm yết trên sàn chứng khoán, có thể ước tính được tốc độ tăng trưởng của nhóm DN tăng trưởng nhanh nhất niêm yết trên sàn chứng khoán trong giai đoạn 4 năm vừa qua đạt mức trên 50%/năm.

Theo số liệu từ Cơ sở dữ liệu DN của Vietnam Report, nhóm 500 DN tăng trưởng cao nhất cũng đã đạt mức tăng trưởng doanh số trên 30%/năm trong 4 năm vừa qua. Trong ba khu vực DN, các DN dân doanh có hiệu quả đầu tư cao nhất (tính bằng hệ số ICOR), tiếp đến là khu vực DN FDI và cuối cùng là khu vực DN nhà nước.

Tuy nhiên, có rất ít DN tư nhân duy trì được tốc độ cao trong một thời gian dài để trở thành các DN lớn. Trong bảng xếp hạng VNR500 – Top 500 DN lớn nhất VN, các DN tư nhân vẫn chiếm tỷ lệ khiêm tốn.

Nguyên nhân của hiện tượng

Thứ nhất, đó là sự “bao phủ” trên diện rộng của các DNNN cả về quy mô và lĩnh vực hoạt động. Thậm chí khi không có các quy định rõ ràng nào ngăn chặn hay cản trở các DN tư nhân thiết lập và phát triển nhưng với một khu vực DN nhà nước có quy mô lớn và hoạt động đa dạng thì các DNNN vẫn tìm đủ mọi cách để dựng lên các rào cản cản trở cạnh tranh, bảo vệ cấu trúc thị trường hiện tại nhằm có lợi cho sự phát triển của mình. Khi các DN tư nhân tăng trưởng cao liên tục phát triển và trở thành mối đe dọa cạnh tranh thị phần với các DNNN lớn thì khi đó họ sẽ chịu sức ép từ nhiều phía.

Trong những năm qua, Nhà nước đang dần thực hiện cổ phần hóa các DNNN, tuy nhiên, quá trình cổ phần hóa cần phải đẩy nhanh hơn nữa và cần thiết phải có lộ trình cụ thể, các bước đi phải được định lượng rõ ràng. Nói chung, DNNN nên hoạt động trong lĩnh vực độc quyền tự nhiên và nên tham gia các lĩnh vực mang tính bổ trợ cho khu vực DN tư nhân chứ không phải thay thế các hoạt động của khu vực DN tư nhân. Tuy nhiên, cũng cần lưu ý, các lĩnh vực độc quyền tự nhiên luôn thay đổi qua thời gian và phụ thuộc nhiều vào trình độ công nghệ của ngành nghề tại thời điểm nhất định.

Ví dụ đối với lĩnh vực viễn thông, trước đây thị trường cho các dịch vụ viễn thông mang đặc tính của độc quyền tự nhiên thì nay nó lại là nơi diễn ra cạnh tranh mãnh liệt và thị trường viễn thông hoạt động khá hiệu quả. Với các ngành nghề đòi hỏi vốn lớn, thời gian thu hồi vốn dài, và rủi ro cao (như lĩnh vực R&D) thì các DN nhà nước nên tập trung vào. Trên thực tế, đây thường là các lĩnh vực tạo nên hiệu ứng lan tỏa lớn lên nền kinh tế, có thể thúc đẩy tăng năng suất và tăng trưởng bền vững của nền kinh tế.

Thứ hai, đó là các rào cản đến từ khâu tiếp cận các nguồn hỗ trợ tài chính. Trên thực tế có rất nhiều DN tư nhân không vay được vốn ngân hàng hoặc rất khó vay vốn ngân hàng. Một khi không vay được vốn ngân hàng, DN tăng trưởng cho dù những lợi thế về công nghệ hoặc về nhân lực không đủ nguồn lực tài chính để tăng đầu tư. Và do vậy, tốc độ tăng trưởng cao không thể kéo dài.

Thứ ba, luật pháp và việc thi hành luật cũng là rào cản đáng kể đối với sự phát triển của khu vực tư nhân. VN hiện có quá nhiều văn bản pháp lý quy định về lĩnh vực này nhưng quá trình thực hiện lại không theo một hướng thống nhất, gây ra nhiều tranh cãi giữa các cơ quan quản lý và DN. Hơn nữa, với việc kinh tế nhà nước giữ vai trò chủ đạo, các doanh nhân tư nhân tăng trưởng cao dường như vẫn gặp phải một lực cản vô hình trên con đường trở thành các DN lớn và chủ lực của nền kinh tế.

Như vậy, khi nền kinh tế mang tính cạnh tranh cao, các rào cản gia nhập thị trường giảm thiểu, hệ thống pháp luật bảo vệ các nhà đầu tư hiệu quả, môi trường kinh doanh – đầu tư ổn định, thị trường mang tính cạnh tranh bình đẳng, chất lượng lao động được cải thiện thì khi đó sẽ ngày càng nhiều DN được thiết lập. Tất nhiên sẽ có những DN thu hẹp quy mô hoạt động hoặc bị phá sản, nhưng về tổng thể sẽ tạo nên một nền kinh tế năng động hơn, khả năng cạnh tranh tốt hơn, năng suất cao hơn và do đó sẽ làm cho tăng trưởng cao hơn và bền vững hơn.

Nguồn DĐDN