USD chợ đen: Bao nhiêu cũng có!

Trong phiên tòa xét xử Dương Tự Trọng và đồng bọn về tội tổ chức cho người khác trốn đi nước ngoài mới đây, Dương Chí Dũng (người đã bị tuyên án tử hình trong vụ án tham nhũng xảy ra tại Vinalines) đã khai đưa hối lộ cho người mật báo tin mình bị khởi tố tổng cộng 510.000 USD. Thực hư chưa rõ, tuy nhiên, dư luận băn khoăn trong khi hoạt động mua bán USD trên thị trường tự do bị cấm, việc cán bộ nhà nước “biếu quà” cho nhau hàng trăm ngàn USD phải chăng thị trường USD chợ đen vẫn hoạt động rầm rộ?

Sáng 16-1, trong vai người có nhu cầu mua USD, chúng tôi ghé tiệm vàng N. ở chợ Tân Định (quận 1, TP HCM), chủ tiệm vàng báo giá USD tự do ở mức 21.120 đồng/USD mua vào, 21.200 đồng/USD bán ra. Nghe chúng tôi hỏi bán 100 USD, chủ tiệm vàng không ngần ngại thu vào rồi trả tiền đồng ngay tại quầy. “Nếu cần mua số lượng nhiều, bao nhiêu cũng có. Nhưng để tránh bị phát hiện, em mua nhiều có thể vào trong nhà giao dịch hoặc tiệm sẽ giao USD tận nhà cho an toàn” – chủ tiệm nói.

Một số tiệm vàng trên đường Cách Mạng Tháng Tám (quận 3) cẩn thận hơn, dòm trước ngó sau rồi mới ra hiệu cho khách vào sâu bên trong nhà để giao dịch. Tỏ ra dè dặt khi có khách hỏi mua USD lẻ nhưng nếu mua số lượng nhiều, chủ tiệm sẵn sàng đáp ứng. Tại tiệm vàng L. trên đường Lê Văn Sỹ (quận 3), nhân viên thấy khách hỏi mua USD liền dò xét rồi nói nhanh “nếu mua vài trăm USD giá 21.250 đồng/USD”. Giao dịch cũng diễn ra ngay công khai tại quầy. “Mua từ 10.000 USD trở lên mới bớt giá” – chủ tiệm nói gọn lỏn. Thấy khách tỏ vẻ ngần ngại, bà chủ tiệm liền hạ giọng: “Mua vài ngàn thì chiều ra đây tôi bớt cho, giá chót là 21.220 đồng/USD”.

Trước đó, ngày 15-1, chúng tôi ghé vào tiệm vàng H. nằm trên Quốc lộ 51 (TP Biên Hòa, tỉnh Đồng Nai), chủ tiệm sau khi báo giá USD cũng khẳng định khách muốn mua bao nhiêu đều có. “Giá ở đây là giá gốc nên chị yên tâm không lo bị hớ, mua nhiều hay ít cũng vậy” – bà chủ tiệm nói chắc nịch.

Thậm chí, hằng ngày khách hàng có nhu cầu theo dõi giá USD tự do chỉ cần gọi cho tiệm vàng quen biết sẽ được báo giá qua điện thoại. Theo nhiều tiệm vàng, hoạt động mua bán USD chợ đen đã bị cấm từ lâu, nếu bị phát hiện mức phạt rất nặng, từ 50-100 triệu đồng (Nghị định 95 về quản lý ngoại hối). Tuy nhiên, còn cầu thì có cung bởi nhu cầu của người dân mua USD để cất trữ, tích lũy, du lịch, đi học vẫn nhiều… Trong khi đó, dù các ngân hàng (NH) thương mại theo quy định phải bán USD đáp ứng nhu cầu chính đáng của người dân nhưng để mua được USD trong NH không đơn giản.

Chị Nguyễn Thị Hồng (ngụ quận Bình Thạnh) cho biết con gái chị học thạc sĩ bên Mỹ nên mỗi học kỳ, chị đều phải mua USD gửi sang. Lần đầu, con xuất ngoại, có visa đi du học nhưng phải đến mấy NH chị mới mua đủ số tiền cho con đem theo. “Không phải NH nào cũng bán USD cho khách hàng, dù có visa nhưng NH chỉ bán nhỏ giọt vài trăm USD. Ngược lại, mua USD ngoài chợ đen đắt hơn vài chục đồng/USD nhưng bao nhiêu cũng có” – chị Hồng nói.

Ông Nguyễn Hoàng Minh, Phó Giám đốc NH Nhà nước Chi nhánh TP HCM, thừa nhận giao dịch mua bán USD trên thị trường tự do dù không còn công khai như trước nhưng vẫn hoạt động ngầm, lén lút. Tuy nhiên, chênh lệch giá trong NH và ngoài thị trường không cao như trước đây. “Mức chênh lệch 100 đồng/USD trở lên cho thấy cung cầu ngoại tệ căng thẳng nhưng suốt năm 2013, mức chênh lệch phổ biến chỉ từ 30-40 đồng/USD” – ông Minh dẫn chứng.

Nhu cầu tích trữ, gửi tiết kiệm bằng USD được luật pháp cho phép, tôn trọng nhưng người dân lại không được mua USD trong NH để tích trữ. Theo lãnh đạo NH Nhà nước Chi nhánh TP HCM, mạng lưới NH tại TP HCM nhiều và đáp ứng được nhu cầu chính đáng của người dân về đi du học, du lịch, ra nước ngoài chữa bệnh… Có điều, NH chỉ làm giờ hành chính, nghỉ cuối tuần nên khách du lịch, người dân muốn mua USD phải ra thị trường tự do. “Người dân mua bán USD là vi phạm pháp luật, sẽ bị phạt và có thể bị tịch thu tang vật nếu bị phát hiện. Chưa kể tỉ giá USD trong 2 năm qua biến động ít nên gửi tiết kiệm bằng VNĐ vẫn lợi hơn” – ông Minh khuyến cáo.

Tại TP HCM, năm 2013 tiền gửi bằng ngoại tệ giảm 2%, tiền gửi tiết kiệm bằng VNĐ tăng khoảng 16% cho thấy người dân chọn kênh tiền đồng nhiều hơn nhưng vẫn chưa bỏ thói quen tích trữ ngoại tệ. Theo các chuyên gia kinh tế, để xóa bỏ thị trường USD chợ đen cần nâng cao vị thế tiền đồng, thực hiện đề án chống đô la hóa và bảo đảm ổn định tỉ giá. Một khi còn chênh lệch giá USD trong và ngoài NH thì thị trường tự do vẫn có đất sống.