“Bức tử” hồ Dầu Tiếng

Hiện, thời tiết đang mùa khô, nguồn nước tự nhiên bị thiếu trầm trọng. Chính vì thế, nhiều hộ chăn nuôi vịt đàn ở các xã của huyện Dương Minh Châu (Tây Ninh) đã tranh thủ lùa hàng trăm ngàn con vịt từ ruộng vào hồ Dầu Tiếng, nơi có sẵn thức ăn, nguồn nước. Trước tình hình dịch cúm gia cầm đang bùng phát trên diện rộng trong cả nước (trong đó, Tây Ninh đã công bố dịch), việc hàng trăm ngàn con vịt sinh sống như thế rất nguy hiểm bởi hồ Dầu Tiếng là nơi cung cấp nước cho TP.HCM thông qua con đập duy nhất nối với đầu nguồn sông Sài Gòn. Ngoài ra, hồ còn là nơi điều phối nước tưới tiêu, sinh hoạt cho toàn bộ các tỉnh Tây Ninh, Bình Dương, vùng đệm Đồng Tháp Mười (Đức Hòa, Đức Huệ, tỉnh Long An) thông qua sông Vàm Cỏ Đông. Nếu nguồn nước lòng hồ bị nhiễm dịch bệnh thì hậu quả sẽ vô cùng nghiêm trọng bởi người dân lẫn gia súc cũng bị ảnh hưởng trực tiếp.

Được biết, việc chăn nuôi thủy hải sản, gia súc, gia cầm trên lòng hồ đã bị cấm từ lâu nhưng do diện tích hồ quá rộng, phân bố ở nhiều địa phương khiến chính quyền khó lòng quản lý cho xuể. Theo quan sát của chúng tôi, dọc đường ven hồ, đoạn qua các xã Phước Ninh, Phước Minh, thị trấn Dương Minh Châu (huyện Dương Minh Châu, Tây Ninh) và Minh Hòa, Định An (huyện Dầu Tiếng, Bình Dương) có rất nhiều chòi chăn vịt và đàn vịt sinh sống, số lượng mỗi đàn lên đến hàng ngàn con.

Ngoài các hộ dân nuôi vịt, trên lòng hồ còn xuất hiện hàng chục hộ dân nuôi cá lồng bè trái phép ở các xã ven hồ trên địa bàn tỉnh Bình Dương, Tây Ninh. Các hộ nông dân này thường dựng lồng bè, nhà ở sinh sống nhiều thế hệ trên lòng hồ. Thêm nữa, việc này cũng khiến an ninh trật tự quanh lòng hồ diễn biến phức tạp hơn.

Ông Lê Văn Khải, Chi cục trưởng Chi cục thủy sản Tây Ninh cho biết: “Việc chăn nuôi cá lồng, vịt trên hồ Dầu Tiếng rất nguy hiểm đến sự an toàn nguồn nước lòng hồ. Nhất là mùa khô, lưu lượng nước ít, càng dễ ô nhiễm. Chính quyền phía Tây Ninh đã nhiều lần tiến hành dẹp bỏ nhưng chỉ được một thời gian ngắn, dân lại chăn nuôi trái phép gây ra nhiều khó khăn”.

Mặc dù chỉ có hai doanh nghiệp được cấp phép khai thác cát trên địa bàn lòng hồ Dầu Tiếng (gồm Công ty Dương Đại Lực do tỉnh Tây Ninh cấp giấy phép và Công ty Khoáng sản Bình Dương), nhưng mới chỉ khảo sát chưa được 1/3 quãng đường đê bao quanh hồ, chúng tôi đã ghi nhận khoảng 15 địa điểm khai thác cát với trên 30 ghe lớn nhỏ đang tiến hành hút cát trên hồ. Theo quan sát, tại đoạn xã Minh Hòa (Dầu Tiếng, Bình Dương), tình trạng khai thác cát trái phép diễn ra “nhộn nhịp” nhất với những đống cát cao như núi. Chỉ một thời gian ngắn, rất nhiều xe tải hạng nặng chạy vào lấy cát, khiến mặt đường đê bao quanh hồ như bị băm nát, nguy cơ vỡ đê mùa lũ hoàn toàn có thể xảy ra. Tình trạng khai thác cát lậu diễn ra ngang nhiên đến mức, hai công ty được cấp phép trên nhiều lần gửi đơn tới chính quyền địa phương nhờ can thiệp, bảo vệ quyền lợi chính đáng của mình nhưng mọi chuyện vẫn như muối bỏ biển, vì các ghe thuyền này hoạt động lưu động, lúc xã này, lúc xã khác. Sáng có thể hút cát ở Bình Dương, chiều đã chạy tới Tây Ninh hoặc Bình Phước gây khó khăn trong việc ngăn chặn.

Ngoài cát, một số hộ dân còn phân lô lòng hồ để… trồng cây. Đó là đoạn hồ ở xã Phước Minh (Dương Minh Châu, Tây Ninh) bị cạn nước. Các hộ nông dân tranh thủ chia lô trồng mì, rau, bắp, tình trạng hết sức lộn xộn khiến môi trường hệ sinh thái lòng hồ bị xáo động đáng kể. Báo động hơn, nhiều hộ dân còn phản ánh tình trạng các doanh nghiệp xả thải thẳng ra hồ khiến nguồn nước bị đe dọa trầm trọng.

Trong thời gian tới đây, hồ Dầu Tiếng không chỉ giữ nhiệm vụ cung cấp nước nông nghiệp mà còn trực tiếp cung cấp nước sinh hoạt cho một vùng rộng lớn, trong đó có hàng triệu người dân TP.HCM thông qua hệ thống sông Sài Gòn. Vì vậy, ngay từ bây giờ, nếu không có những biện pháp ngăn chặn hữu hiệu thì khu hồ rộng lớn này có nguy cơ trở thành mối hiểm họa của nhiều người dân.

Bài, ảnh: ĐOÀN XÁ