Những điểm khác nhau giữa Methadone và Heroin

Đến nay, vẫn có một số người nghi ngờ về hiệu quả thực của Methadone và cho rằng, cùng là chất dạng thuốc phiện nên Methadone khó có thể giúp người nghiện thoát khỏi tác động của heroin. Trên thực tế, Methadone và Heroin có nhiều tác động khác biệt với cơ thể người sử dụng về 3 khía cạnh: thể chất, tâm lý và hành vi.

Thể chất: Methadone có tác dụng tương tự như heroin trên não bộ. Tuy nhiên Methadone có tác dụng kéo dài đến 24 giờ đối với 1 liều, không gây ra khoái cảm cực độ như heroin. Mỗi ngày bệnh nhân chỉ cần uống một liều Methadone thì cơ thể sẽ không còn hiện tượng vật vã do thiếu thuốc (hội chứng cai) như heroin. Các nhà khoa học đã ví Methadone như chìa khóa (chất dẫn truyền thần kinh) tra vào ổ khóa tương ứng (thụ cảm thể – tiếp nhận chất dẫn truyền thần kinh). Cơ chế hoạt động này giúp bệnh nhân ổn định, điều đặc biệt nó đã lấp đầy các thụ cảm thể khiến cho heroin không còn cơ hội gắn vào để gây ra cảm giác phê sướng như trước.

Như vậy về mặt thể chất Methadone có tác dụng là xóa bỏ hội chứng cai và chặn đứng tác dụng của heroin.

Tâm lý: Xét về mặt tâm lý, hầu hết người nghiện sử dụng lại heroin là do yếu tố thèm nhớ. Một trong những tác dụng của Methadone là làm giảm cảm giác thèm nhớ heroin. Khác với heroin, Methadone không tạo ra trạng thái hưng phấn cực độ khi phê thuốc hoặc vật vã khi thiếu thuốc. Ngoài ra bệnh nhân điều trị tại các cơ sở Methadone được cung cấp các dịch vụ tư vấn, giáo dục nhóm để giúp họ dần dần khôi phục lại trạng thái tâm lý cảm xúc như người bình thường. Từ tác động tích cực về thể chất và tâm lý, bệnh nhân từng bước giảm dần và có thể tiến tới dừng sử dụng heroin.

Hành vi: Methadone giúp bệnh nhân không còn lệ thuộc về mặt thể chất và tâm lý với heroin, chính vì thế mà những hành vi trước đây trong giai đoạn sử dụng heroin cũng được thay đổi. Trước khi được điều trị Methadone, người nghiện ở trong vòng luẩn quẩn giữa việc kiếm tiền, sử dụng heroin, phê thuốc và tất cả hành vi của họ chỉ liên quan đến sử dụng heroin. Nhưng đến khi được tham gia chương trình Methadone, họ chỉ thực hiện những hành vi tích cực như hợp tác với nhân viên y tế tại cơ sở điều trị, thiết lập lại mối quan hệ gia đình, xã hội, tìm kiếm việc làm tạo thu nhập cho bản thân và gia đình…

Và điểm nổi bật, khiến toàn xã hội quan tâm chính là giảm đáng kể tỷ lệ lây nhiễm HIV, viêm gan B, C trong nhóm người sử dụng ma túy thông qua việc thay thế hành vi tiêm chích heroin bằng việc uống Methadone. Ngoài ra, hành vi vi phạm pháp luật liên quan đến sử dụng ma túy trong nhóm bệnh nhân Methadone cũng giảm từ 40,8% trước khi điều trị xuống còn 1,34% sau 24 tháng tham gia chương trình (Theo nghiên cứu thuần tập trên 1.000 bệnh nhân điều trị Methadone tại Hải Phòng và thành phố Hồ Chí Minh năm 2010).

Sau 5 năm triển khai, mô hình điều trị nghiện các chất dạng thuốc phiện bằng thuốc thay thế Methadone tại Việt Nam đã cho thấy những kết quả rất khả quan. Các khảo sát cho thấy, Methadone mang đến những khác biệt rất tích cực cho bản thân người nghiện và cộng đồng xã hội. Chất lượng cuộc sống của bệnh nhân được cải thiện, họ được thể hiện chức năng xã hội nhờ vào sự phục hồi dần thể chất, tâm lý và hành vi. Đồng thời Methadone còn góp phần giảm những gánh nặng bệnh tật như HIV, viêm gan B, C…

Như vậy, có thể nói đến thời điểm này Methadone được xem là giải pháp tối ưu góp phần giải quyết các vấn đề y tế, kinh tế – xã hội liên quan tới tình trạng sử dụng các chất dạng thuốc phiện (trong đó có heroin) ở nước ta.