Thêm những mùa gặt nhiều rủi ro!

Tạp Chí Giáo Dục

Thứ hai, 10.06.2013, 09:06

Theo nhiều chuyên gia, tổn thất sau thu hoạch ở Việt Nam đã trên 635 triệu đôla một năm. Nhưng, chừng nào vấn nạn này được xem là lợi ích “nóng bỏng” để có những chính sách giải cứu quyết liệt?

Thu hoạch lúa ở Kiên Giang. Ảnh: H.Lan

Ngày xưa, khi làm lúa một vụ, người trồng lúa ví bồ, chứa lẫm; lúa nhiều hơn nữa thì vừa làm lẫm vừa gởi chành. Khi làm hai vụ thì chứa bao và tới khi làm ba vụ thì bán lúa tươi lấy tiền mua gạo. Năm nay, lúa hè thu ở vùng này không bán được, mưa gió bất thường, nông dân muốn tồn trữ nhưng chưa biết cách nào! Trong cuộc họp mới đây tại khoa công nghệ, trường đại học Cần Thơ, các chuyên gia của dự án Sau thu hoạch cho rằng giải pháp kỹ thuật sẽ không ăn thua nếu không có doanh nghiệp nhảy vô. Dân không đủ sức lo tồn trữ và tổn thất sẽ tăng cao chưa từng thấy.

Ông Nguyễn Thể Hà, công ty Bùi Văn Ngọ, cho rằng tạm trữ chỉ là khái niệm. Tồn trữ mới là công việc có thật nhưng ngay cả hợp tác xã cũng không trữ được thì nông dân riêng lẻ còn khó hơn. “Riêng tiền chuyển mục đích sử dụng đất làm kho lúa cũng khiến hợp tác xã hết vốn rồi”, ông Hà dẫn chứng. Ông Đoàn Ngọc Phả, phó giám đốc sở Nông nghiệp và phát triển nông thôn An Giang – nơi có sản lượng lúa lớn nhất miền Tây – cũng cho hay việc chuyển mục đích sử dụng đất lúa sang làm kho tồn trữ do Trung ương quyết định và tiền chuyển mục đích rất cao. Đó là cái khó!

Tại Cần Thơ, bà Nguyễn Thị Kiều, phó giám đốc sở Nông nghiệp và phát triển nông thôn cho rằng vai trò quản lý của Nhà nước là tác động tới khu vực tư nhân để giảm tổn thất. Hiện nay, Cần Thơ có năng lực sấy chiếm 70% (diện tích gieo trồng 228.000ha, sản lượng 1,3 triệu tấn). 2/20 doanh nghiệp kinh doanh lúa gạo đang hoạt động, bà Kiều dẫn chứng năng lực chế biến 3.750 tấn/ngày của Gentraco như một điển hình về cách tổ chức phù hợp với nông dân. Kế đó là công ty lương thực sông Hậu có năng lực chế biến 900 tấn/ngày, kho chứa 100.000 tấn. Cần Thơ có 1.255 lò sấy, vụ đông – xuân sấy 65% sản lượng lúa, hè – thu: 70,47%, trong vài năm gần đây giảm tổn thất do sấy 41.800 tấn. Nếu tính luôn mức giảm tổn thất do máy gặt đập liên hợp thì mỗi năm Cần Thơ giảm tổn thất 68.000 tấn lúa. “Với giá lúa 6.000 đồng/kg, mức giảm tổn thất khoảng 400 tỉ đồng”, bà Kiều tính toán: “Đó là khoảng tương đương mức đầu tư cho hàng trăm lò sấy tháp”. Tuy nhiên, bà Kiều cũng thừa nhận: 20 doanh nghiệp trên địa bàn chỉ mới tạm trữ được 140.000 tấn, cần xây dựng chính sách hỗ trợ doanh nghiệp xuất khẩu gạo gắn xây dựng vùng nguyên liệu, hình thành cụm kho, bảo quản, chế biến.

Còn theo TS Phạm Văn Tấn, viện Cơ điện nông nghiệp, trước hết phải giúp nông dân làm chủ hột lúa khô (gồm sấy, làm sạch, cân, bảo quản…) Từ đó làm chủ chuỗi sản phẩm sau gạo mới thoát nghèo được. “Phải xác định nông dân là đối tượng hưởng lợi trong mối liên kết bốn nhà vì chính họ là người giúp Nhà nước giữ được an ninh lương thực, giúp cho thế giới duy trì an ninh lương thực toàn cầu”, TS Tấn kỳ vọng vào tương lai với những suy nghĩ đột phá về cơ chế phát triển dịch vụ cơ giới hoá nông nghiệp và đa dạng hoá sản phẩm chế biến từ lúa gạo, làm bánh, kể cả cám, trấu, những thứ có thể làm mỹ phẩm, thực phẩm chức năng… Do vậy, theo ông, xây dựng tổ hợp xay xát lúa gạo, trung tâm xay xát như mô hình Hàn Quốc là điều cần làm.

Tồn trữ bằng hệ thống silo hiện đại, ứng dụng công nghệ sấy liên tục đầu tư cao, xử lý nền móng trên nền đất yếu tốn kém, theo GS.TS Nguyễn Hiếu Hiền, tư vấn dự án Sau thu hoạch ADB – IRRI, ít nhất cần 12.000 tỉ đồng mới mong giải quyết vấn đề. Theo GS Hiền, Trung ương có nhiều chính sách nhưng cái khó là “đồng bộ hoá” và tính khả thi các chính sách, chủ trương từ tổ chức sản xuất, điều phối, đánh giá tình hình, phân tích xu hướng…!

Hoàng Lan

SGTT.VN