Đề phòng đau tim, đau ngực

Thiếu máu cục bộ cơ tim là bệnh tim mạch khá thường gặp ở người sau tuổi trung niên. Ở nhiều nước tiên tiến trên thế giới, bệnh thiếu máu cục bộ cơ tim do xơ vữa động mạch vành vẫn là nguyên nhân gây tử vong hàng đầu. Theo Tổ  chức Y tế Thế giới, tình trạng xơ vữa động mạch vành tim có thể  đã xuất hiện rất sớm từ những năm 30 – 40 tuổi và tỉ lệ bệnh tim mạch ngày càng cao ở các nước đang phát triển, đứng hàng đầu là cao huyết áp và bệnh lý động mạch vành tim. Tai biến nguy hiểm nhất của thiếu máu cục bộ cơ tim là chết đột ngột có thể do nhồi máu cơ tim hoặc rung thất.

Những yếu tố gây thiếu máu cơ tim

Thiếu máu cục bộ cơ tim có 2 thể biểu hiện là thể có đau ngực và thể không đau ngực. Ở thể có đau ngực, khởi đầu đau ngực lúc gắng sức làm việc nặng, sau đó đau ngay cả lúc nghỉ ngơi, trầm trọng hơn là nhồi máu cơ tim hoặc tử vong đột ngột. Khi cơn đau thắt ngực kéo dài quá 15-20 phút phải nghĩ đến nhồi máu cơ tim. Nếu tình trạng đau ngực kéo dài cả ngày trong nhiều ngày, nhiều tuần nhưng điện tâm đồ vẫn bình thường, cần phải nghĩ đến nguyên nhân khác. Khi đau ngực, nếu nằm nghỉ ngơi tuyệt đối trong những trường hợp nhẹ có thể qua khỏi cơn đau. Ngậm thuốc điều trị đặc hiệu dưới lưỡi sau vài phút có thể làm giảm cơn đau ngực. Đây cũng là một cách thử nghiệm có phải cơn đau thắt ngực do thiếu máu cục bộ cơ tim hay không. Còn khi xuất hiện cơn đau thắt ngực, phải dùng ngay một trong các loại thuốc tác dụng nhanh nêu trên và tìm cách liên hệ với bác sĩ điều trị hoặc trung tâm cấp cứu gần nhất.

Thể  không đau ngực còn gọi là bệnh thiếu máu cục bộ cơ tim  im lặng, cũng khá thường gặp ở người cao tuổi. Trên điện tâm đồ có thể thấy biểu hiện của thiếu máu cục bộ cơ tim nhưng người bệnh hoàn toàn không thấy đau ngực và đa số những người bệnh này rất chủ quan không lo điều trị, do đó người bệnh có thể bị nhồi máu cơ tim và tử vong đột ngột. Những người trong gia đình có người bị thiếu máu cục bộ cơ tim, hút thuốc lá, rối loạn chuyển hóa lipid máu, tăng huyết áp, tiểu đường, béo phì, ít vận động thể lực, sống trong môi trường dễ bị stress sẽ dễ bị bệnh này.

Để phòng ngừa tình trạng thiếu máu cục bộ cơ tim nên giảm thiểu hoặc loại bỏ hẳn các yếu tố nguy cơ như hút thuốc lá và rối loạn mỡ trong máu, kiểm soát tốt huyết áp ở những bệnh nhân bị cao huyết áp, còn ở người trẻ tuổi hơn có thể phòng ngừa được các tai biến về mạch vành sau đó. Khi điều trị thiếu máu cục bộ  cơ tim, cần ngưng hút thuốc lá, điều trị tình trạng tăng cholesterol trong máu, thay đổi môi trường sống, giảm stress và nghỉ ngơi nhiều. Dùng thuốc điều trị thiếu máu cục bộ cơ tim phải có chỉ định và theo dõi của bác sĩ. Điều trị bằng phẫu thuật tái tạo hay nong động mạch vành.

Trong các xét nghiệm gồm đo điện tâm đồ, siêu âm tim có dùng thuốc hỗ trợ, chụp động mạch vành tim có cản quang thì chụp động mạch vành có bơm thuốc cản quang là tiêu chuẩn đáng tin cậy để chẩn đoán thiếu máu cục bộ cơ tim. Phương pháp  này có tỉ lệ gây tai biến và tử vong khoảng 0,1%-0,2%. Trong điều kiện nước ta hiện nay chụp động mạch có cản quang thường được chỉ định cho những bệnh nhân có nguy cơ nhồi máu cơ tim cao như cơn đau thắt ngực lúc nghỉ ngơi, cơn đau thắt ngực không đáp ứng với thuốc điều trị thông thường. Tại các nước tiên tiến, chụp động mạch vành được chỉ định rộng rãi hơn. Đây là xét nghiệm cao cấp và rất tốn kém.

Nhận biết thiếu máu cục bộ cơ tim Cơn đau thắt ngực thường xảy ra sau khi gắng sức làm việc nặng, xúc động mạnh, sau bữa tiệc thịnh soạn, sau giao hợp, thời tiết quá lạnh cũng dễ làm xuất hiện cơn đau. Nếu cơn đau thắt ngực xuất hiện lúc nghỉ ngơi, không có gắng sức là dấu hiệu báo động tình trạng bệnh nguy hiểm, cần theo dõi và điều trị tích cực để phòng ngừa nhồi máu cơ tim. Cảm giác đau ở ngực trái vùng trước tim, đôi khi chỉ thấy khó chịu hoặc cảm giác nặng bị đè  ép sau xương ức lan đến cổ, hàm, vai trái, cánh tay trái. Thời gian cơn đau thắt ngực thông thường chỉ kéo dài vài giây đến vài phút, thường không quá năm phút. Tần suất cơn đau cũng rất thay đổi, có thể vài tuần, vài tháng một lần nhưng nếu nặng hơn là vài lần trong một ngày. Đồng thời với đau ngực, người bệnh cảm thấy hồi hộp lo âu, cảm giác khó thở, vã mồ hôi, cảm giác nôn, buồn nôn, đánh trống ngực, choáng váng.

Theo Thạc sĩ – bác sĩ Phan Hữu Phước / NLĐ
(Giảng viên Đại học Y khoa Phạm Ngọc Thạch TPHCM)