Phim về nghề giáo: Không còn người thầy lấy nước mắt khán giả

Trước đây, từng có một thời màn ảnh phim Việt xuất hiện một số bộ phim về nghề giáo không chỉ gây xúc động lòng người mà còn đoạt được những giải thưởng cao trong các cuộc liên hoan phim. Bộ phim truyền hình Tuổi thần tiên của đạo diễn Phan Hoàng do TFS sản xuất là một minh chứng. Nội dung xoay quanh câu chuyện giữa cô giáo Mai và cu Tí 5 tuổi – vốn là “quý tử” trong một gia đình giàu có, rất được ba mẹ cưng chiều nên vô cùng bướng bỉnh. Tại trường mẫu giáo, cu Tí được cô giáo Mai nuôi dạy theo “cách riêng”, không kém phần trìu mến nhưng rất nghiêm khắc. Đôi lần, do không chịu nổi tính ương ngạnh của cu Tí, cô giáo Mai đã dùng tới đòn roi. Tức giận vì con mình bị cô giáo phạt, mẹ cu Tí cậy có tiền và quyền thế đã buộc cô hiệu trưởng sa thải cô giáo Mai khỏi trường. Tuy nhiên, khi cô giáo Mai không còn được dạy ở trường nữa thì cu Tí đã thay đổi thành cậu bé ngoan và luôn khóc đòi gặp cô giáo Mai cho bằng được để xin lỗi… Bộ phim này đã được trao HCV tại Liên hoan phim truyền hình toàn quốc 1996, riêng diễn viên Hiền Mai đảm nhận vai cô giáo Mai được trao giải Diễn viên chính xuất sắc nhất.

Hình ảnh các nhà giáo tận tụy được khắc họa rất đời thường và cảm động trong bộ phim điện ảnh Thung lũng hoang vắng của nữ đạo diễn Nhuệ Giang. Chuyện phim nói về tấm lòng của hai cô giáo trẻ là Giao và Minh dưới miền xuôi lên xóa mù chữ ở một ngôi trường trên rẻo cao do ông Tành làm Hiệu trưởng. Trải qua những thiếu thốn trăm bề, chống chọi với thời tiết khắc nghiệt và nỗi cô đơn tột cùng khi tuổi thanh xuân phơi phới… nhưng cuối cùng, hai cô giáo trẻ này đã trụ lại nơi này. Bộ phim từng được chọn đi tham gia rất nhiều liên hoan phim trong và ngoài nước, đồng thời được trao nhiều giải thưởng lớn cho ê kíp làm phim, đặc biệt là diễn viên Hồng Ánh nhận giải Bông sen vàng năm 2002 cho vai cô giáo Giao.

Sẽ không công bằng khi không dành những lời khen cho phim Người đánh trống trường (dài 9 tập, đạo diễn Quang Đại). Từng chứng kiến những đứa trẻ nông thôn quê mình thất học nên anh thương binh tên Đó và ông Tâm quyết tâm xây dựng ngôi trường Mỹ Phước để cho các em đến trường học. Dù còn mang trong đầu viên đạn không thể lấy ra – vết thương khi Đó còn trong quân ngũ, anh vẫn tình nguyện làm người đánh trống trường. Cô giáo Hạnh vừa tốt nghiệp ra trường, bằng nhiệt huyết của tuổi trẻ, cô đăng ký về Trường Mỹ Phước dạy học dù gặp rất nhiều khó khăn, thiếu thốn trăm bề. Đã có nhiều thầy cô đến, lại bỏ đi. Thầy giáo Minh có mặt tại trường này 7 tháng trước khi cô giáo Hạnh đến. Dường như mọi sự chán nản, bất mãn với vùng đất nghèo này đã được thầy Minh đổ dồn lên lũ học trò nhỏ. Mọi chuyện bắt đầu khi thầy giáo Minh phạt học trò thụt dầu, có đứa bị ngất xỉu mà thầy vẫn ung dung. Sự bất bình còn cao độ hơn khi Đó chứng kiến cảnh thầy Minh bắt học trò xếp hàng dùng… lưỡi làm sạch mặt ghế ngồi của mình như thể coi khinh lũ học trò nghèo thất học. Và người đánh trống trường – anh Đó đã phản ứng lại… Chỉ đợi có thế, thầy giáo Minh đã lấy lý do này để được rời khỏi trường, về lại thành phố. Còn cô giáo Hạnh thì bám trụ và đứng vững một cách tự hào. Cô đến với học trò bằng tấm lòng nhân hậu, yêu thương cũng như sự gắn bó thiết tha với vùng đất mới này. Trong một lần đưa đò, đưa các em học sinh qua sông đi học vào mùa lũ, thuyền của anh Đó bị lật. Vì quên mình cứu các em, anh Đó đã bị nước cuốn trôi… Bộ phim đã cho người xem thấy được những điều tốt, xấu xung quanh môi trường sư phạm. Cũng thông qua bộ phim này, đạo diễn đã khắc họa thành công những con người bình thường như Đó, cô giáo Hạnh, thầy Hiệu trưởng Tâm…

Thời gian gần đây, phim về đề tài tuổi học trò liên tục lên sóng. Có học trò tất nhiên là phải có thầy cô giáo. Tuy nhiên, thời lượng xuất hiện của các thầy cô giáo trong phim chỉ chiếm một phần nhỏ, còn học trò mới là trung tâm của chuyện phim. Vì thấp thoáng trong phim nên hình ảnh của các thầy cô giáo được khắc họa không sinh động, khiên cưỡng gây thất vọng cho khán giả như: Cầu vồng đơn sắc, Những thiên thần áo trắng, Tiểu thư đi học, Bộ tứ 10A8, Ngôi đền cổ tích, Giấc mơ biển, Gọi giấc mơ về… Điều đáng nói là lâu nay, hình ảnh của thầy cô giáo được thể hiện rất nghiêm túc và chững chạc thì nay, theo cách lý giải của một số đạo diễn trẻ thì “Hình tượng thầy cô giáo cần phải được “trẻ hóa” từ cách ăn mặc đến tính cách, hành động cho… gần gũi với đời thường hơn”. Và cũng chính vì sự “trẻ hóa” này mà thầy giáo Bùi Hoàng Gia (ca sĩ Quang Vinh đảm nhận) trong bộ phim truyền hình dài 10 tập Nữ sinh không thuyết phục người xem. Nét diễn, phong thái và cả trang phục của Quang Vinh quá teen, chỉ phù hợp với một giáo sinh thực tập hơn là một thầy giáo chính thức. Tương tự là thầy giáo trẻ Nghiêm Tuấn, phụ trách bộ môn giáo dục giới tính tại một trường tư thục trong bộ phim dài 30 tập Thứ ba học trò do ca sĩ Đan Trường thủ vai cũng chỉ “ghi điểm” với các fan tuổi teen chứ không làm hài lòng khán giả trung niên lẫn những người làm công tác giáo dục bởi sự nhàn nhạt, thiếu chiều sâu trong vai diễn. Đan Trường đã cố gắng hết sức để xây dựng một hình ảnh của một thầy giáo đẹp trai chứ không khắc họa được chân dung ấn tượng của một thầy giáo với nhiều tình huống tâm lý phức tạp. Hay trong bộ phim Giải cứu thần chết, hình ảnh thầy cô giáo được xây dựng theo hướng phá cách, hài hước. Đó là cô giáo Thảo điệu đà, thầy hiệu trưởng nghiêm khắc thái quá, hay cô giám thị bóng ma, thầy dạy thể dục tinh quái… mỗi lần xuất hiện chỉ khiến khán giả cười xong rồi quên, không để lại chút xúc động hay ấn tượng nào.

Bài, ảnh: Song Minh