 |
Khi cầm trên tay 2 tập tiểu thuyết Chuyện làng bên sông Đào (Nhà xuất bản Hội Nhà văn ấn hành năm 2013) của tác giả Thu Trúc, bút danh của nhà báo Hoàng Trúc Bào – nguyên Tổng biên tập đầu tiên của Tạp chí Giáo dục và Sáng tạo (nay là Báo Giáo Dục TP.HCM), tôi bị cuốn hút ngay bởi lời giới thiệu của nhà văn Tạ Duy Anh. Có thể nói, đây không còn là một lời giới thiệu mà là câu chuyện kể cuộc gặp bất ngờ giữa tác giả và người biên tập. Trong cuộc tương phùng đó, nhà biên tập đã “đưa hết gan ruột” của mình ra để đánh giá bằng cảm quan ban đầu về đứa con đầu lòng của người viết. Chính cách nói “thẳng như ruột ngựa” đó đã giúp cho bạn đọc hiểu được phần nào cuộc “sinh nở” đầu tiên của một nhà báo kiêm nhà văn khi tuổi đã “thất thập cổ lai hy”. Để rồi khi gấp lại trang cuối cùng của cuốn tiểu thuyết, trước mắt người đọc sẽ hiện ra một bức tranh rộng lớn và xám xịt của làng quê vùng Bắc bộ những năm trước cuộc Cách mạng tháng Tám long trời lở đất. Với lối kể và tả đơn thuần, cuộc sống của người nông dân ở ngay chính quê hương tác giả hiện lên từ nhiều “góc quay” khác nhau trong thời gian dài gần 1/3 thế kỷ. Bao trùm lên các trang đầu của cuốn tiểu thuyết là những bóng tối nhân cách đầy mưu ma chước quỷ của bọn cường hào ác bá. Giữa cái cảnh nhiễu nhương và vô cùng hỗn loạn đó, nổi bật lên hình ảnh Lý đương Vũ Đình Quỳ, đại diện cho cả giai cấp thống trị sau lũy tre làng lộng quyền và ỷ thế. Sự mục ruỗng bắt đầu từ trong nếp nhà của dinh cơ họ Vũ khi Lý Quỳ trở thành kẻ loạn luân do hiếp nhầm cô con gái. Bắt đầu từ đó để che giấu tội lỗi của mình, Lý Quỳ trượt dài trên cái dốc đầy tội lỗi. Có thể coi Lý Quỳ là con cáo già mất nhân tính khi tìm mọi cách “gắp lửa bỏ tay người” gây ra bao cảnh đau thương và ai oán cho nhiều gia đình. Sự lộng hành của Lý Quỳ không có điểm dừng và truyền nối đến cả hậu thế theo kiểu “tre già măng mọc” mà sau đó Đội Vạn, Khâm là những bản sao trung thành nhất. Cứ như thế mọi mưu mô xảo quyệt của thế lực cường hào đã làm cho từng trang sách đẫm máu. Khi tội ác của Lý Quỳ đã lên tới đỉnh điểm thì những cái chết bất đắc kỳ tử của cụ Tú, binh Lăng là một quy luật tất yếu. Thế nhưng “vỏ quýt dày có móng tay nhọn”. Dù tàn ác đến đâu, cuối cùng bọn chúng đều chịu chung số phận theo luật nhân quả “ác giả ác báo”.
 |
Những trang sách của Thu Trúc không chỉ có mảng tối. Trong sự ngột ngạt đến khó thở và tức tưởi của cuộc sống vùng quê phủ Nghĩa Hưng vẫn có một số làn gió nhẹ đi qua dù chưa làm đủ mát cuộc đời. Đó là những con người ngay thẳng hiền lành như cụ Cử Vi, chánh Đính, cụ Tú Nhỡi… Những đóa sen dù bị vấy bùn nhưng cứ ngay thẳng sống và nở hương thơm ngát. Tuy chưa có may mắn đến gần với cách mạng nhưng họ chính là hình ảnh người nông dân quanh năm lam lũ mang phận đời cay đắng khi phải chịu cảnh “một cổ hai tròng”. Ánh sáng dù yếu ớt nhưng cũng bắt đầu le lói khi các nhân vật như giáo Tùng, giáo Bách, cô Cúc… xuất hiện. Đêm tối đầy ngột ngạt vì thế cũng đã lùi dần trong từng trang viết. Những hình ảnh của tầng lớp trí thức tiểu tư sản này còn là những khuôn mặt cách mạng đại diện cho lớp trẻ có lòng căm thù giặc bắt đầu ý thức được nỗi đau mất nước và nỗi nhục nô lệ. Họ đã chọn cho mình lối đi đúng nhất và trong hoàn cảnh này không thể có con đường nào khác.
Là người đã từng sống và chứng kiến tất cả những biến cố lớn trong lịch sử giai đoạn trước năm 1945, tác giả Thu Trúc đã có lợi thế khi dựng lại bức tranh hoành tráng về một xã hội nhiễu nhương và đầy thù hận. Những ký ức cứ trỗi dậy trong từng trang văn chảy ào ạt trên dòng sông cuộc đời đầy ắp kỷ niệm. Có lẽ tuổi thơ của tác giả ám ảnh nhiều về Tết nên hầu như trang viết nào tác giả cũng nhắc đến những cái Tết đi qua cuộc đời như một kỷ niệm không bao giờ ngủ yên. Bằng ngôn ngữ riêng của một vùng miền, người đọc thú vị khi bắt gặp lối sống sinh hoạt, cách nói năng giao tiếp vừa có tính lịch sử vừa mang đặc trưng của một địa phương có địa chỉ rõ ràng. Có thể coi đây là cuốn tiểu thuyết mang bóng dáng lớn lao lịch sử vì mọi câu chuyện đều gắn với từng sự kiện và biến cố của cách mạng Việt Nam khi ở trong bóng tối nhưng vẫn tỏa được ánh sáng chỉ lối mở đường. Không sống trong thời đại đó thì không thể có được những trang viết đầy ắp hiện thực như thế. Đây chính là điều quý báu mà mỗi độc giả chúng ta nhất là các bạn trẻ phải biết trân trọng và yêu quý. Bạn đọc có thể mua sách tại Tòa soạn Báo Giáo Dục TP.HCM – liên hệ anh Hùng Phòng HC-QT, ĐT: 091.8687711.
Nguyễn Hoàng Anh
Bình luận (0)