Dự thảo Luật Nhà giáo được trình Quốc hội

Cuối tuần qua, trong khuôn khổ kỳ họp thứ 8, Quốc hội khóa XV, Bộ trưởng Bộ GD-ĐT Nguyễn Kim Sơn thừa ủy quyền của Thủ tướng Chính phủ đã trình bày trước Quốc hội nội dung tóm tắt tờ trình dự thảo Luật Nhà giáo.

Theo Bộ trưởng Bộ GD-ĐT Nguyễn Kim Sơn, so với quy định hiện hành, Luật Nhà giáo có nhiều điểm mới

Bản dự thảo Luật Nhà giáo trình Quốc hội lần này có cấu trúc và nội dung cơ bản gồm 5 chính sách lớn, thể hiện trong 9 chương, 50 điều.

Lần đầu tiên có căn cứ pháp lý cho bình đẳng giữa nhà giáo công – tư

Bộ trưởng Nguyễn Kim Sơn cho biết, so với quy định hiện hành tại các luật liên quan, Luật Nhà giáo có nhiều điểm mới. Cụ thể, Luật Nhà giáo được xây dựng với sự đổi mới về quan điểm trong việc quản lý và phát triển lực lượng nhà giáo. Đó là quan điểm chuyển từ quản lý chủ yếu bằng công cụ hành chính sang quản lý bằng chuyên môn và các công cụ quản lý chất lượng; từ quản lý nhân sự sang quản trị nguồn nhân lực nhằm phát triển toàn diện lực lượng nhà giáo để phù hợp với sự đổi mới sâu sắc, toàn diện nền giáo dục.

Đối tượng, phạm vi áp dụng của luật này là nhà giáo trong các cơ sở giáo dục thuộc hệ thống giáo dục quốc dân, bao gồm cả cơ sở công lập lẫn ngoài công lập. Lần đầu tiên, có căn cứ pháp lý cho việc nhà giáo trong các cơ sở giáo dục ngoài công lập được bình đẳng với nhà giáo trong các cơ sở giáo dục công lập về định danh, chuẩn nghề nghiệp; các quyền, nghĩa vụ cơ bản và một số chính sách như đào tạo, bồi dưỡng, tôn vinh, khen thưởng, xử lý vi phạm.

Cũng lần đầu tiên các quyền và nghĩa vụ của nhà giáo được quy định rõ ràng, đầy đủ, có hệ thống. Nhà giáo được bảo vệ thông qua quyền của mình và những điều cá nhân/tổ chức không được làm đối với nhà giáo. Chuẩn hóa, nâng cao chất lượng đội ngũ nhà giáo thông qua hệ thống chức danh, chuẩn nghề nghiệp nhà giáo với các tiêu chuẩn theo yêu cầu về năng lực nghề nghiệp gắn với từng cấp học và trình độ đào tạo. Cùng với đó, quy định yêu cầu thực hành sư phạm trong tuyển dụng nhà giáo nhằm lựa chọn người có đủ năng lực gắn với chuẩn nghề nghiệp nhà giáo. Các chính sách điều động, biệt phái, thuyên chuyển, dạy liên trường, liên cấp đối với nhà giáo trong các cơ sở giáo dục công lập được quy định trong luật làm căn cứ để bố trí, phân công nhà giáo phù hợp với đặc điểm hoạt động nghề nghiệp và các yêu cầu thực tế của ngành.

Ngành giáo dục được chủ động hơn trong tuyển dụng, sử dụng và quản lý nhà giáo. Trong đó, Bộ GD-ĐT cùng Bộ Lao động, Thương binh và Xã hội là các cơ quan chủ trì xây dựng chiến lược, đề án, kế hoạch phát triển tổng biên chế đội ngũ nhà giáo thuộc thẩm quyền quản lý trình cấp có thẩm quyền quyết định; điều phối biên chế nhà giáo trong các cơ sở giáo dục công lập theo số lượng được cơ quan có thẩm quyền giao. Các cơ quan quản lý giáo dục hoặc cơ sở giáo dục giữ vai trò chủ trì trong tuyển dụng, sử dụng, quản lý nhà giáo và triển khai theo nguyên tắc đẩy mạnh phân cấp, phân quyền cho địa phương. Đặc biệt, chính sách tiền lương của nhà giáo được bố trí ưu tiên. Trong đó, lương cơ bản theo bảng lương nhà giáo được xếp cao nhất trong hệ thống thang bậc lương hành chính sự nghiệp; nhà giáo được hưởng phụ cấp ưu đãi nghề và các phụ cấp khác tùy theo tính chất công việc, theo vùng theo quy định của pháp luật.

Nhà nước có chính sách thu hút người có trình độ cao, người có tài năng, sinh viên tốt nghiệp xuất sắc, cán bộ khoa học trẻ, người có năng khiếu đặc biệt tham gia tuyển dụng làm nhà giáo. Đáng chú ý, tuổi nghỉ hưu của nhà giáo có quy định riêng phù hợp với đặc điểm hoạt động nghề nghiệp. Trong đó, nhà giáo trong các cơ sở giáo dục mầm non nếu có nguyện vọng có thể nghỉ hưu ở tuổi thấp hơn nhưng không quá 5 tuổi so với quy định và không bị trừ tỷ lệ lương hưu do việc nghỉ trước tuổi. Nhà giáo có chức danh giáo sư, phó giáo sư hoặc có trình độ tiến sĩ và nhà giáo làm việc trong các ngành, lĩnh vực chuyên sâu đặc thù được nghỉ hưu ở tuổi cao hơn nếu có nhu cầu…

Cần đánh giá kỹ tác động về thời gian, nguồn lực

Sau khi Bộ trưởng Nguyễn Kim Sơn trình bày nội dung tóm tắt tờ trình dự thảo Luật Nhà giáo, ông Nguyễn Đắc Vinh (Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa, Giáo dục của Quốc hội) trình bày báo cáo thẩm tra dự án Luật Nhà giáo. Theo đó, Ủy ban tán thành sự cần thiết xây dựng dự án Luật Nhà giáo. Dự thảo luật đã cụ thể hóa 5 nhóm chính sách đã được Chính phủ trình Quốc hội thông qua; chỉnh lý theo hướng ngắn gọn, chỉ quy định những vấn đề thuộc thẩm quyền của Quốc hội, những chính sách đột phá mang tính đặc thù của nhà giáo.

Ủy ban đề nghị cơ quan chủ trì soạn thảo tiếp tục rà soát, đánh giá tác động đầy đủ, toàn diện các chính sách mới; nhất là các điều kiện về nguồn lực tài chính để bảo đảm tính khả thi. Nghiên cứu kỹ lưỡng kinh nghiệm quốc tế trong xây dựng pháp luật về nhà giáo; tham khảo các chính sách pháp luật đối với nhà giáo để hoàn thiện dự thảo luật phù hợp với điều kiện thực tiễn của Việt Nam.

Với tuyển dụng nhà giáo, ủy ban tán thành quy định về việc tuyển dụng nhà giáo vào các cơ sở giáo dục công lập thực hiện theo Luật Viên chức, tuyển dụng nhà giáo vào các cơ sở giáo dục ngoài công lập thực hiện theo Bộ luật Lao động, đồng thời phải tuân thủ các quy định của Luật Nhà giáo; nhất trí với việc giao quyền và trách nhiệm đầy đủ hơn cho ngành giáo dục trong việc tuyển dụng nhà giáo. Tuy nhiên, có ý kiến đề nghị phân biệt rõ đối tượng được đặc cách, được ưu tiên trong tuyển dụng; rà soát hệ thống pháp luật để quy định đầy đủ trường hợp đối tượng không được đăng ký tuyển dụng.

Với việc sử dụng, quản lý nhà giáo, ủy ban cơ bản tán thành quy định về chế độ làm việc, điều động, biệt phái, thuyên chuyển và đánh giá nhà giáo như trong dự thảo luật. Tuy nhiên, có ý kiến đề nghị cân nhắc đánh giá kỹ tác động về thời gian bảo lưu chế độ nhà giáo khi được điều động. Đồng thời, nghiên cứu xây dựng chính sách theo hướng khuyến khích nhà giáo giỏi làm nhiệm vụ giảng dạy, giáo dục, xây dựng đội ngũ quản lý giáo dục chuyên nghiệp.

Về đào tạo, bồi dưỡng, đãi ngộ và về tiền lương, phụ cấp đối với nhà giáo, ủy ban nhất trí với quy định trong dự thảo luật đồng thời cho rằng đây là nội dung quan trọng, cần thiết thể chế hóa kịp thời các chủ trương của Đảng; tán thành những chính sách ưu tiên, hỗ trợ, thu hút nhà giáo như quy định tại dự thảo luật. Tuy nhiên, có ý kiến đề nghị nghiên cứu, thực hiện đúng tinh thần nghị quyết của Đảng về cải cách chính sách tiền lương, cân nhắc việc quy định chính sách tiền lương đối với nhà giáo khu vực ngoài công lập…

Ủy ban cũng nhất trí quy định nhà giáo trong các cơ sở giáo dục mầm non có thể nghỉ hưu ở tuổi thấp hơn nhưng không quá 5 tuổi so với quy định và không bị trừ tỷ lệ lương hưu do nghỉ trước tuổi. Tuy nhiên, có ý kiến đề nghị cần đánh giá kỹ lưỡng tác động về nguồn lực bảo đảm thực hiện chính sách này…

Theo kế hoạch, ngày 20-11, Quốc hội sẽ thảo luận ở hội trường về dự án Luật Nhà giáo. Sau đó, Bộ trưởng Bộ GD-ĐT giải trình, làm rõ một số vấn đề đại biểu Quốc hội nêu.

Việt Ngân