Việc thu gom và xử lý rác thải sinh hoạt từ lâu đã là một phần không thể thiếu trong quản lý đô thị. Thế nhưng, cách tính phí rác – tưởng chừng là chuyện nhỏ lại đang trở thành chủ đề được nhiều người dân TP.HCM quan tâm. Khi mô hình “người xả nhiều trả nhiều” dần được triển khai, câu chuyện không còn đơn thuần là rác nặng bao nhiêu, mà còn là cách chính quyền, đơn vị thu gom và người dân cùng chia sẻ trách nhiệm vì một thành phố sạch hơn, công bằng hơn.
Bắt đầu từ tháng 6-2025, TP.HCM (cũ) chính thức triển khai thu phí thu gom và vận chuyển rác sinh hoạt theo khối lượng phát sinh, thay vì áp dụng mức thu cố định theo hộ như trước đây. Tuy nhiên, khi chính sách thực hiện, nhiều người dân vẫn chưa nắm rõ các quy định cụ thể, dẫn đến nhiều luồng ý kiến khác nhau về cách triển khai.
Theo ông Nguyễn Châu Vũ Linh (55 tuổi, phường Tân Phú), việc tính phí theo khối lượng rác là hợp lý và công bằng, vì mỗi gia đình xả rác khác nhau. Tuy nhiên, chi phí thực tế có thể bị đội lên do nhiều hộ dân phải thông qua đơn vị thu gom trung gian, mà họ lại lấy phí cao. Nếu thêm quy định mới này thì người dân phải trả thêm một khoản nữa, sẽ gây khó khăn. Bên cạnh đó còn có sự chênh lệch giữa các hộ ở mặt tiền và trong hẻm, khi người này được làm việc trực tiếp với đơn vị vận chuyển chính, còn người kia phải qua trung gian.
Theo Quyết định 67/2025/QĐ-UBND của UBND TP.HCM (cũ), mức phí được chia theo khối lượng rác và khu vực địa lý. Với hộ dân phát sinh dưới 126kg rác mỗi tháng, mức phí thu gom tại các phường là 61.000 đồng, phí vận chuyển là 23.000 đồng. Các mức phí tăng dần theo khối lượng đến trên 420kg/tháng được tính theo kilôgam. Trong giai đoạn chưa triển khai phân loại rác tại nguồn, người dân vẫn được áp dụng biểu giá cố định theo khu vực.
Tại một số nơi, người dân cho biết vẫn chưa thấy sự thay đổi rõ rệt. Bà Trần Thị Cẩm Hường – một người thu gom rác dân lập ở phường Tân Sơn Nhì – chia sẻ: “Tôi chưa triển khai thu gom theo quyết định mới, vẫn đang đợi ở phường phổ biến xuống. Tôi thấy quyết định này rất hợp lý nhưng cần hướng dẫn cụ thể hơn cho các tổ thu gom để họ làm đúng”.
Việc phổ biến thông tin đến người dân, đặc biệt ở những khu vực đông dân cư là vấn đề được nhắc đến nhiều. Ông Lê Văn Út – làm việc tại một đơn vị thu gom rác dân lập – cho biết: “Chưa thấy ai tới thông báo gì. Nhiều hộ dân có hỏi nhưng bản thân tôi cũng đang chờ hướng dẫn cụ thể từ phường”. Theo ông việc cập nhật thông tin kịp thời và chính thức từ cấp quản lý sẽ giúp người dân yên tâm hơn khi chính sách mới được triển khai.
Một số người dân ủng hộ cách thu mới, nhưng vẫn lo ngại về nguy cơ phát sinh tình huống không mong muốn nếu thiếu giám sát.
Ông Lê Anh Khoa – ngụ tại phường Bảy Hiền – nói: “Tôi mới đóng tiền rác, người thu gom nói các hộ dân bình thường thì không phải cân, chỉ các hộ kinh doanh mới phải cân. Tôi thấy hợp lý nhưng cần phổ biến rõ ràng hơn. Nếu không minh bạch có thể phát sinh chuyện đổ trộm rác hay đổ sang nhà khác”.
Thực tế cho thấy, sự lo lắng của người dân không hoàn toàn vô lý. Trong điều kiện khối lượng rác trở thành yếu tố định giá, nguy cơ phát sinh hành vi đổ trộm rác, chuyển rác sang địa chỉ khác hoặc giấu rác để giảm khối lượng tính phí hoàn toàn có thể xảy ra. Điều này đòi hỏi chính quyền địa phương cần có giải pháp giám sát minh bạch, đồng thời tăng cường tuyên truyền để người dân hiểu rõ lợi ích lâu dài của việc áp dụng cơ chế mới.
Về phía các đơn vị thu gom, ông Phạm Văn Khanh – Giám đốc Liên hiệp Hợp tác xã môi trường Đồng Tâm – nhận xét: “Người dân nếu được phổ biến rõ, họ sẵn sàng đồng tình và đóng đúng, đủ. Nhưng hiện nay nhiều người còn chưa nắm rõ chính sách, dẫn đến hiểu nhầm. Nếu họ không biết mình phải đóng thêm phí vận chuyển ngoài phí thu gom thì sẽ phát sinh tranh cãi. Cần chính quyền cơ sở đẩy mạnh tuyên truyền”.
Theo ông Khanh, việc tính theo kilôgam sẽ tạo cơ sở công bằng hơn giữa người thu gom và chủ nguồn thải. “Lâu nay việc thỏa thuận giá chủ yếu dựa trên ước lượng. Nay có quy định và khung giá cụ thể thì đỡ xảy ra tranh chấp và có căn cứ rõ ràng để tính toán”, ông Khanh nói.
Bên cạnh đó, theo ông Triệu Kim Bằng – Giám đốc một hợp tác xã môi trường tại quận Bình Tân (cũ), hiện tượng bỏ rác nhầm chỗ hay đổ rác sai quy định không phải là phổ biến, vì người dân hiện nay đã có ý thức cao hơn trước. Tuy nhiên, các tổ thu gom rác cần phải được tập huấn và có thiết bị đo lường chuẩn xác để bảo đảm tính chính xác và minh bạch trong khâu cân rác.
Một vấn đề khác cũng cần lưu ý là tình trạng thiếu thống nhất trong phương thức triển khai giữa các phường. Một số nơi đã có động thái truyền thông tích cực, trong khi nhiều khu vực vẫn còn mơ hồ về thời điểm áp dụng chính thức. Điều này khiến người dân khó nắm bắt, dễ phát sinh tâm lý hoài nghi hoặc phản ứng tiêu cực.
Chính sách mới về thu phí rác theo khối lượng được kỳ vọng sẽ mang lại hiệu quả môi trường rõ rệt và tạo công bằng trong chi trả dịch vụ công. Tuy nhiên, trong giai đoạn đầu triển khai, những vướng mắc trong khâu thông tin và thực thi vẫn cần được tháo gỡ. Việc bảo đảm người dân được tiếp cận đầy đủ thông tin, hiểu rõ quyền và nghĩa vụ khi thay đổi cách thu là yếu tố then chốt để chính sách này đạt hiệu quả như kỳ vọng.
Thủy Phạm
Bình luận (0)