Thiết nghĩ rằng một chính sách nào đó sẽ ảnh hưởng tới nhiều người và việc tranh luận là điều nên diễn ra. Với quan điểm cá nhân, là một người trực tiếp dạy học và quản lý trung tâm ngoại ngữ, tôi cho rằng nghị quyết của Quốc hội về chủ trương một chương trình giáo dục, nhiều bộ sách giáo khoa (SGK) là hợp lý. Có nhiều luận điểm mà tôi ủng hộ việc có một chương trình với nhiều bộ SGK.
Thứ nhất, về khía cạnh giáo viên. Một chương trình giáo dục, nhiều bộ SGK đòi hỏi người giáo viên phải tham khảo nhiều bộ SGK khác nhau để có thể giảng dạy ở bất cứ cơ sở giáo dục nào và bất cứ yêu cầu điều chỉnh từ cơ quan chuyên môn, quản lý. Như vậy, việc cơ sở giáo dục nào đó ấn định hay đề xuất một bộ SGK để dạy thì đòi hỏi giáo viên phải xem nhiều bộ sách để nêu lên những quan điểm về việc lựa chọn SGK, từ đó đề xuất lên ban giám hiệu hoặc quản lý của cơ sở giáo dục. Điều này cho thấy rằng, một giáo viên khi bước vào cơ sở giáo dục phải tham khảo nhiều bộ SGK khác nhau, bởi ngoài nội dung chính chương trình giáo dục thì thầy cô phải xem và tiếp cận với những phương pháp, hình thức tổ chức khác của các nhóm biên soạn sách khác nhau. Hơn ai hết, các nhóm biên soạn SGK đều là những chuyên gia, ít nhất họ đã có thẩm quyền trong việc viết sách và bộ sách đó vượt qua được sự thẩm định của Bộ GD-ĐT. Những bộ SGK đó đảm bảo yêu cầu về mặt học thuật cũng như phương pháp, cấu trúc là phù hợp đối tượng, những sai sót nhất định (nếu có) không phải là vấn đề quá lớn vì có thể điều chỉnh, hiệu chỉnh (trong những lần cập nhật, hoặc thông tin công khai). Như vậy, với một chương trình và nhiều bộ SGK làm cho giáo viên không thể “lười biếng hoặc chăm chăm vào SGK hiện có”, thầy cô bắt buộc phải tham khảo, không chỉ tham khảo SGK mà những tài liệu liên quan được giới thiệu trong sách cũng buộc giáo viên phải tìm hiểu thêm. Điều này là tốt cho giáo viên, nhưng cái lợi cho học sinh là lớn hơn, vì học sinh sẽ được học từ những người thầy có hiểu biết rộng, có được thông tin đa chiều từ nhiều bộ sách và những tài liệu được giới thiệu đi kèm trong SGK đó. Tôi nghĩ điều này là rất cần thiết.
Thứ hai, về thực tiễn đa dạng SGK, sách giáo trình. Với trách nhiệm là quản lý trung tâm ngoại ngữ, tôi có cơ hội được làm việc với nhiều giáo viên và tiếp cận nhiều chương trình giảng dạy ngoại ngữ. Hiện nay, ở mỗi trung tâm ngoại ngữ đều có khung giảng dạy khác nhau. Với một độ tuổi nhưng sẽ có nhiều giáo trình, các giáo trình đó (có thể) lại được biên soạn với cùng một nhà xuất bản. Đối với các cơ sở giáo dục công lập hiện nay, việc chọn các bộ SGK từ nguồn giới thiệu của Bộ GD-ĐT đã được thẩm định, nhưng tại các trung tâm ngoại ngữ, chương trình giảng dạy tiếng Anh của mỗi trung tâm là khác nhau; mỗi trung tâm chọn cho cơ sở của mình một bộ sách hoặc nhiều bộ sách phù hợp với định hướng của trung tâm. Hiện nay, sách giảng dạy tiếng Anh rất đa dạng từ các nhà xuất bản như của ĐH Cambridge University Press, ĐH Oxford University Press… Chỉ riêng hai nhà xuất bản đó, họ đã có nhiều bộ sách khác nhau xuất bản cho chỉ một đối tượng học sinh, nghĩa là sách xuất bản cho một độ tuổi, hoặc một đối tượng người học nhưng có nhiều sách để tham khảo của nhiều nhóm tác giả khác nhau. Ví dụ, hiện nay có rất nhiều bộ sách của Nhà xuất bản Oxford cho cùng một độ tuổi, đôi lúc chúng tôi phải thừa nhận rằng việc lựa chọn giáo trình phù hợp với định hướng của cơ sở đòi hỏi sự bàn luận trái chiều. Khi quản lý một trung tâm dạy tiếng Anh cần kết hợp ý kiến của nhiều giáo viên giảng dạy và những người làm chuyên môn không hoặc ít trực tiếp giảng dạy. Việc thảo luận gợi ra những quyết định: bộ sách đó phù hợp với học sinh khu vực nông thôn hay đô thị? Phù hợp với mục đích giảng dạy của trung tâm hay phù hợp trình độ của học sinh khu vực đó? Hay việc lựa chọn còn tính đến chiến lược của trung tâm là phát triển kỹ năng nói hay kỹ năng viết? Đi theo hướng phát triển học thuật hay là giao tiếp tổng quát?… Như vậy, từ thực tế trong cách thức giảng dạy của các trung tâm ngoại ngữ, tôi cho rằng nhiều bộ sách không phải là vấn đề, mà vấn đề ở chỗ là chọn bộ sách nào phù hợp với khu vực hoặc chiến lược, chủ trương của trung tâm đó. Tôi xin nói thêm, ở các trung tâm ngoại ngữ, mặc dù sử dụng giáo trình đa dạng và khác nhau nhưng nó phù hợp với từng chiến lược của mỗi trung tâm. Dạy theo giáo trình nào, của nhà xuất bản nào không quan trọng với họ như việc lượng giá kết quả đầu ra của học viên. Trung tâm giảng dạy và cam kết với người học về hiệu quả đào tạo với các cuộc thi được đa số các quốc gia nói tiếng Anh trên toàn cầu chấp nhận. Hội đồng Khảo thí tiếng Anh của ĐH Cambridge là một ví dụ, họ tổ chức giảng dạy và tổ chức đánh giá năng lực tiếng Anh toàn cầu, nên các trung tâm tiếng Anh lấy tiêu chuẩn đầu ra để định hướng, xem đó là tiêu chuẩn về chất lượng giảng dạy. Vì vậy, với Chương trình giáo dục phổ thông 2018, tôi cho rằng vẫn nên thống nhất một chương trình và có nhiều bộ SGK. Bộ GD-ĐT cũng như Sở GD-ĐT chỉ nên ban hành khung tiêu chuẩn chung cần đạt, mọi tiêu chí khác nên trao quyền cho địa phương, và địa phương mới là người quyết định cũng như chịu trách nhiệm về chất lượng giáo dục dựa trên các tiêu chuẩn chung của ngành và định hướng giáo dục con người từ Nhà nước. Nên chăng, các sở và bộ chỉ tập trung định hướng giá trị con người, phẩm chất năng lực người Việt để đề ra các tiêu chí soạn SGK.
Thứ ba, về những góc nhìn mang tính địa phương. Nếu chúng ta quay lại một chương trình giáo dục với một bộ SGK chung cho cả nước do một nhà xuất bản phát hành, thì điều này tạo sự thuận lợi chung trong công tác quản lý, vận hành… Nhưng thực ra, chúng ta phải thừa nhận rằng mỗi vùng miền trên cả nước có đặc trưng, ngôn ngữ khác nhau, văn hóa có thể cũng xuất hiện đặc trưng trong SGK và mỗi nhóm tác giả xuất bản một bộ sách làm cho sự đa dạng phương pháp, cách thức tổ chức bài dạy hay góc nhìn của các nhóm tác giả về đánh giá hiệu quả hoạt động giáo dục. Nhiều bộ sách sẽ tạo ra sự cạnh tranh trong việc xuất bản, kể cả việc đấu thầu ấn hành và việc giáo viên giảng dạy so sánh các bộ sách khác nhau. Ngoài ra, nhiều bộ sách thì tận dụng nhiều nguồn trí tuệ từ các nhóm tác giả khác nhau, giúp cho giáo viên trở nên linh hoạt. Việc thường xuyên cập nhật kiến thức mới tạo sự cạnh tranh về kết quả bài dạy của giáo viên, như vậy, học sinh được tiếp cận với nhiều góc nhìn mà giáo viên có được. Vì vậy, tôi ủng hộ một chương trình với nhiều bộ SGK. Tôi cho rằng điều này là quan trọng và việc Bộ GD-ĐT trao quyền cho các Sở GD-ĐT, sở lại trao quyền cho từng cơ sở giáo dục, tức là các trường học chọn SGK là phù hợp, và đó là trách nhiệm của người đứng đầu cơ sở giáo dục. Người đứng đầu cơ sở giáo dục phải có tầm nhìn chiến lược về cách thức vận hành đơn vị mình và giá trị mà họ hướng đến, từ đó tổ chức thảo luận với những giáo viên trực tiếp giảng dạy nhằm chọn sách cho phù hợp với địa phương, phù hợp hoàn cảnh mà học sinh của trường nên học.
Nguyễn Minh Thanh
Bình luận (0)