Công nghệ dịch tự động ngày càng phát triển, song nghề phiên dịch cabin vẫn giữ vị thế đặc biệt. Đây là lĩnh vực đòi hỏi không chỉ ngoại ngữ, mà còn bản lĩnh, phản xạ và khả năng thấu hiểu – những yếu tố mà máy móc khó thay thế.
Nghề “đỉnh cao” của giới ngoại ngữ
Trong hệ sinh thái nghề nghiệp liên quan đến ngoại ngữ, phiên dịch cabin từ lâu được mệnh danh là “đỉnh cao”. Người dịch ngồi trong cabin kín, đeo tai nghe, nói qua micro, và trong khoảnh khắc ngắn ngủi phải chuyển tải toàn bộ thông điệp, sắc thái, thậm chí cả ẩn ý của diễn giả cho hàng trăm, hàng nghìn người nghe.
Công việc này vừa đòi hỏi kỹ năng ngôn ngữ, vừa thử thách sức chịu đựng áp lực và khả năng tư duy chớp nhoáng. Sai sót nhỏ có thể làm sai lệch thông điệp, ảnh hưởng trực tiếp đến chất lượng sự kiện. Không ngạc nhiên khi phiên dịch cabin thường được coi là một trong những nghề khắt khe nhất, và cũng hấp dẫn nhất trong giới làm nghề ngoại ngữ.
Để tìm hiểu sâu hơn, chúng tôi đã có cuộc trò chuyện với Mr. Nguyễn Quốc Bình – phiên dịch cabin hàng đầu Việt Nam, với hơn 20 năm kinh nghiệm tại nhiều hội nghị, sự kiện cấp Nhà nước và quốc tế.
Bằng cấp Ngôn ngữ Anh: lợi thế, không phải “tấm vé duy nhất”
Nhiều bạn trẻ thường nghĩ rằng để làm phiên dịch cabin, con đường duy nhất là học ngành Ngôn ngữ Anh. Tuy nhiên, Mr. Bình cho rằng điều này chưa chính xác.
“Một tấm bằng Ngôn ngữ Anh có thể giúp bạn có nền tảng, nhưng không bảo đảm thành công trong cabin. Nếu thiếu phản xạ, không chịu nổi áp lực, thì khó trụ được. Ngược lại, một người xuất thân từ Kinh tế, Luật, Công nghệ hay Y khoa – miễn giỏi ngoại ngữ và có kiến thức chuyên ngành – hoàn toàn có thể trở thành phiên dịch cabin chuyên nghiệp,” anh phân tích.
Thực tế, không ít phiên dịch cabin xuất sắc ở Việt Nam lại bước ra từ các lĩnh vực khác. Chính chuyên môn gốc của họ trở thành lợi thế cạnh tranh: một luật sư dịch hội nghị pháp lý sẽ hiểu thuật ngữ chính xác hơn, một bác sĩ dịch hội thảo y tế sẽ truyền tải bối cảnh đầy đủ hơn, một kỹ sư dịch sự kiện công nghệ sẽ dễ dàng nắm bắt khái niệm chuyên ngành.
“Đừng tự ti nếu bạn không học ngành Ngôn ngữ Anh. Hãy tận dụng thế mạnh của mình, trau dồi ngoại ngữ, luyện dịch nối tiếp, dịch song song, tham gia nhiều tình huống thực tế. Nghề cabin không có đường tắt – chỉ có kiên trì và rèn luyện”, anh nhấn mạnh.
Ngoại ngữ giỏi chưa đủ – bản lĩnh mới là chìa khóa
Công việc trong cabin là cuộc “chạy marathon” của trí óc. Người dịch phải vừa lắng nghe, vừa phân tích, vừa diễn đạt, trong khi diễn giả vẫn tiếp tục nói. Thời gian chênh chỉ tính bằng giây, sai sót dù nhỏ cũng có thể dẫn đến hậu quả lớn.
Mr. Bình chia sẻ: “Trong nhiều hội nghị cấp cao, tôi chỉ có vài giây để xử lý câu nói. Đó không chỉ là việc hiểu ngoại ngữ, mà còn là khả năng giữ bình tĩnh, tư duy nhanh và chịu áp lực khủng khiếp. Nếu hoảng loạn, mọi thứ sẽ rối tung”.
Ngoài năng lực ngôn ngữ và vốn hiểu biết xã hội rộng, người làm cabin cần có sức bền tinh thần, khả năng tập trung liên tục, và kỹ năng làm việc nhóm. Thông thường, cabin có hai người, thay phiên nhau dịch sau mỗi 15-20 phút để đảm bảo chất lượng.
Công nghệ có “soán ngôi” phiên dịch cabin?
Sự phát triển nhanh chóng của ngoại ngữ trong xã hội, cùng sự trỗi dậy của công nghệ dịch tự động, đặt ra câu hỏi: Liệu nghề phiên dịch cabin có còn “hot”, hay sẽ sớm bị thay thế?
Mr. Bình trả lời rõ ràng: “AI và máy dịch có thể xử lý đúng nghĩa từ ngữ, nhưng khó truyền tải tinh thần, sắc thái và ẩn ý. Một cái ngắt giọng, một phép ẩn dụ, một chi tiết mang tính văn hóa… cần sự linh hoạt của con người. Máy chưa làm được điều đó.
Trong ít nhất vài thập kỷ tới, công nghệ chỉ đóng vai trò hỗ trợ – giúp tra cứu nhanh, quản lý thuật ngữ hay kết nối dịch từ xa – chứ không thể thay thế hoàn toàn phiên dịch cabin. Yếu tố con người vẫn là trung tâm nhờ khả năng ứng biến, đồng cảm và sáng tạo trong từng tình huống”.
Câu trả lời này không chỉ xóa tan lo ngại, mà còn định hình lại cách người trẻ nhìn nhận: công nghệ không phải là đối thủ, mà là công cụ hỗ trợ để nâng cao hiệu quả công việc.
Ba xu hướng nghề cabin trong 5–10 năm tới
Theo Mr. Bình, nghề cabin sẽ không biến mất, mà chuyển mình theo hướng chuyên nghiệp và toàn cầu hơn. Anh chỉ ra ba xu hướng nổi bật:
• Chuyên ngành hóa sâu hơn: Những hội nghị y tế, pháp lý, công nghệ sẽ đòi hỏi phiên dịch không chỉ giỏi ngôn ngữ mà còn am hiểu lĩnh vực.
• Kết hợp công nghệ: Phiên dịch cần làm chủ các phần mềm quản lý thuật ngữ, công nghệ dịch từ xa và thậm chí tận dụng AI. “Thay vì sợ hãi, hãy xem công nghệ là bạn đồng hành”, anh nói.
• Cạnh tranh quốc tế gay gắt hơn: Việt Nam ngày càng hội nhập, nhiều sự kiện sẽ mời phiên dịch quốc tế. Điều này buộc phiên dịch Việt phải nâng chuẩn nghề nghiệp, từ ngoại ngữ, kiến thức chuyên môn đến tác phong làm việc.
Lời nhắn gửi đến thế hệ trẻ
Khi được hỏi muốn gửi gắm gì cho những người trẻ đang ấp ủ giấc mơ vào cabin, Mr. Bình trầm ngâm: “Hãy xem công nghệ là bạn đồng hành. Ngoài ngoại ngữ, hãy học thêm một chuyên môn khác để tạo lợi thế cạnh tranh. Quan trọng hơn cả là rèn tư duy linh hoạt, tinh thần học tập suốt đời và giữ cái tâm với nghề. Cabin vẫn cần những con người dám học, dám thử thách và kiên trì với lựa chọn của mình”.
Trong bối cảnh toàn cầu hóa và cách mạng công nghệ, nghề phiên dịch cabin vẫn là “đỉnh cao” đáng mơ ước. Nó không biến mất, mà tiến hóa – với yêu cầu cao hơn, khắt khe hơn và toàn cầu hơn.
Với những ai đam mê ngoại ngữ, khao khát thử thách và mong muốn đứng ở tuyến đầu giao tiếp quốc tế, phiên dịch cabin vẫn là lựa chọn danh giá. Nhưng đây không phải cánh cửa dễ dàng – chỉ những người thật sự bền bỉ rèn luyện, sẵn sàng đối diện áp lực và không ngừng phát triển mới có thể bước vào và trụ vững.
Bình luận (0)