Những vườn cây ven sông từng xanh ngát nay chỉ còn lại vách đất dựng đứng, chực chờ đổ sập xuống dòng nước đục ngầu. Sạt lở dồn dập không chỉ lấy đi kế sinh nhai của nông dân Đại Lộc (TP.Đà Nẵng) mà còn mang đến nỗi lo thường trực mỗi khi mùa lũ đến gần.
Sạt lở “nuốt” đất nông nghiệp
Hơn 1 tháng trở lại đây, dọc bờ sông Vu Gia và Quảng Huế chảy qua xã Đại Lộc (TP.Đà Nẵng), cảnh quan vốn xanh rợp nay chỉ còn lại những vết nham nhở. Dòng nước đục ngầu cuốn trôi từng mảng đất ven bờ sông để lại vách dựng đứng, cây cối chao đảo trước khi đổ sập xuống lòng sông. Những bãi bồi xưa nay xanh tốt cây cối bị mất dần khiến nhiều nông dân lo lắng và buồn bã. Ông Bùi Quốc Ân, một người dân ở thôn Phú Mỹ chia sẻ: “Hơn mười năm qua, gia đình tôi gắn bó với mô hình kinh tế vườn ven sông, trồng mít, ổi, bưởi, dừa và dựng thêm nhà chòi để đón khách tham quan. Thế nhưng, chỉ trong thời gian gần đây, phần lớn diện tích vườn đã bị nước cuốn trôi. Trước đây tôi có khoảng hai hécta đất vườn, nay chỉ còn hơn một nửa. Trung bình mỗi năm sông lấn sâu vào 3,4 mét trên đoạn dài 300 mét bờ. Cây trái đang mùa thu hoạch mà mưa lũ về thì mất trắng, không còn gì”. Không chỉ mất đất và cây trồng, khu du lịch nhỏ dành cho du khách trải nghiệm mà gia đình ông gầy dựng cũng tan hoang. Những mái chòi từng tấp nập nay chỉ còn khung gỗ xiêu vẹo, ngổn ngang giữa bãi đất bị xé nham nhở.
Cùng cảnh ngộ, ông Trương Văn Ba thuê 10 sào đất ven sông Quảng Huế để trồng rau muống, mồng tơi, rau dền, xen canh thêm dưa hấu. Trận mưa lớn trái mùa cuối tháng 7 vừa qua cũng đã khiến 5 sào dưa đến kỳ thu hoạch cùng toàn bộ vật dụng bị lũ cuốn phăng, thiệt hại ước tính 20 triệu đồng. Ông Ba ngậm ngùi: “Làm nông ven sông thì chấp nhận rủi ro, nhưng kiểu sạt lở bất thường này thì khó mà gượng dậy”.
Ở khu vực khác của bờ Quảng Huế, lão nông Phạm Ngọc Dân đứng thẫn thờ nhìn mảnh vườn rau chỉ còn một nửa. Đoạn đất trồng 1.000 mét vuông, nay sông đã “ăn” mất một phần lớn. Ông Dân lo lắng nói: “Sắp vào mùa lũ, với tốc độ sạt lở này, bãi bồi có thể biến mất dần. Đất mất là mất luôn kế sinh nhai. Ngoài mưa lũ, việc khai thác cát, thay đổi dòng chảy cũng khiến bờ sông yếu đi nhanh chóng”. Thực tế, không ít hộ dân tại Đại Lộc từng phải bỏ lại vườn tược, di dời hẳn ra khỏi khu vực sát bờ để đảm bảo an toàn. Nhưng đa số bà con vẫn bám đất vì đó là nguồn sống của gia đình. Nỗi bất an ngày càng rõ rệt khi mùa mưa lũ năm nay đến sớm và bất thường.
Cần sớm giải bài toán giữ đất
Theo ông Nguyễn Hữu Tín – Trưởng thôn Quảng Huế, trận mưa lũ trái mùa cuối tháng 7-2025 đã gây xói lở nghiêm trọng, nhiều hộ mất trắng đất canh tác. Điều đáng lo hơn là sạt lở đang uy hiếp trực tiếp mố cầu Quảng Huế, tuyến giao thông huyết mạch nối các thôn, xóm và khu dân cư đuôi làng Phú Phước. “Nếu tình trạng này tiếp diễn, chỉ cần thêm một mùa lũ nữa, không chỉ hoa màu bị cuốn trôi mà cả mố cầu cũng có nguy cơ bị đe dọa. Cần sớm có phương án kè khẩn cấp để giữ đất, giữ làng và giữ cầu”, ông Tín nhìn nhận.
Theo ghi nhận của chính quyền xã Đại Lộc, sau các đợt mưa lũ, địa phương đã xuất hiện ít nhất 3 điểm sạt lở nghiêm trọng dọc sông Vu Gia và Quảng Huế, kéo dài hơn 3km. Thôn Phú Mỹ là nơi bị thiệt hại nặng nhất, trung bình mỗi năm mất từ 5, 6 mét đất bờ sông, kéo theo hàng loạt cây ăn trái, vườn du lịch sinh thái. Không chỉ người dân, hạ tầng giao thông và công trình công cộng cũng đứng trước nguy cơ bị “nuốt chửng” bởi dòng chảy. Ở thôn Dương Thuận, hoa màu ven sông cũng liên tục bị đe dọa. Một số hộ đã phải rời đi, để lại những bãi đất hoang. Nhiều người dân thừa nhận chưa bao giờ chứng kiến sạt lở dữ dội đến thế. Sự thay đổi thời tiết cực đoan, cộng hưởng với khai thác cát trái phép và xả lũ từ thượng nguồn, đang khiến các dòng sông “đổi dòng” nhanh chóng.
Ông Lê Đỗ Tấn Khương – Chủ tịch UBND xã Đại Lộc nhìn nhận, nguyên nhân chính dẫn đến sạt lở bất thường là biến đổi khí hậu. Mưa lớn kéo dài, lũ trái mùa và những trận xả lũ bất ngờ từ thượng nguồn đã khiến bờ sông yếu đi từng ngày. Người dân sống và sản xuất ven sông đang là nhóm chịu thiệt hại trực tiếp và nặng nề nhất. Chính quyền địa phương đã tổ chức rà soát, báo cáo UBND TP.Đà Nẵng, đồng thời cắm biển cảnh báo, giăng dây khu vực nguy hiểm, vận động người dân không đến gần bờ sông sạt lở. Tuy nhiên, đây chỉ là giải pháp tạm thời. Những thiệt hại về đất đai, hoa màu, sinh kế của người dân khó có thể khắc phục nếu không có sự đầu tư căn cơ. Ông Khương cho biết thêm, xã đã đề nghị thành phố hỗ trợ kinh phí để khắc phục một số cánh đồng, đảm bảo thoát nước sau mưa bão. Riêng với các đoạn sạt lở nghiêm trọng ven sông Vu Gia và Quảng Huế, địa phương tha thiết mong sớm được bố trí vốn xây dựng tuyến kè kiên cố. Giữ bờ sông chính là giữ đất sản xuất, giữ sự sống còn của các làng quê.
Hàn Giang
Bình luận (0)