Các chuyên gia tâm lý cho biết, các trường hợp như chứng kiến bạo hành trong gia đình hay bạo lực học đường, cha mẹ chia tay, áp lực học hành vì cha mẹ quá kỳ vọng vào con cái… là những nguyên nhân thường dẫn đến cú sốc trong tâm lý của trẻ.
Những trường hợp bị sốc tâm lý
Tiến sĩ tâm lý Huỳnh Văn Sơn nhận định, sốc tâm lý là từ ngữ “bình dân” để nói đến tình trạng bị sang chấn tâm lý của con người. Sang chấn tâm lý là một chấn thương (trauma) xuất hiện ngay sau khi có những sự kiện nghiêm trọng (gây đau đớn, đau buồn) xảy ra, có thể ở dạng thể lý hoặc tâm lý hoặc cả hai.
Sốc về mặt tâm lý gây ra những ảnh hưởng đến suy nghĩ, cảm xúc, và hành vi con người. Càng trực tiếp liên quan nhiều đến các sự kiện gây sang chấn thì càng dễ tổn thương hơn. Tuy vậy, ngay cả khi chỉ là “người quan sát” hoặc xem hình ảnh… về sự kiện sang chấn cũng có thể gây tổn thương. Sang chấn tâm lý ở trẻ em nếu không được can thiệp hoặc hỗ trợ kịp thời và có hiệu quả thì sẽ có nguy cơ kéo dài ảnh hưởng tiêu cực đến tuổi trưởng thành. Khi bị sốc về tâm lý, trẻ có thể trở nên sợ hãi, thu rút hoặc có cảm giác tái diễn liên tục các sự kiện đau buồn trong đầu, thiếu tập trung, cảm thấy vô dụng, mất ngủ, chán ăn, hành vi gây hấn, muốn xem lại hoặc nghe kể lại về sự kiện đau buồn với một tâm trạng bất an và lo sợ…
Hơn lúc nào hết, vấn đề chăm sóc sức khỏe tâm lý cho trẻ cần được các bậc phụ huynh quan tâm hơn. Bạn Mỹ A. (17 tuổi) học lớp 11 Trường THPT T. (Long An) luôn có triệu chứng mệt mỏi, căng thẳng, mất ngủ và có ý định bỏ nhà đi. A. cho biết cảm giác của mình luôn trống rỗng và buồn quá mức, rất ngại tiếp xúc với người xung quanh. Bố A. làm nghề chạy xe ôm, còn mẹ buôn bán nhỏ ở chợ. A. thường xuyên chứng kiến cảnh ba mẹ cự cãi, ba đánh đập mẹ trong những cơn say do ghen tuông vô cớ. A. bảo rằng: “Cuộc sống của em là những chuỗi ngày đau khổ, giá mà em không có mặt trên đời có lẽ tốt hơn”. Trường hợp khác của em Tuấn M. (lớp 10 một trường THPT ở TP.HCM) thì: “Cha mẹ em ly hôn, em chới với vì tự nhiên đang sống trong một mái ấm hạnh phúc, khá giả tự nhiên bỗng chốc mất hết. Em buồn và sốc vô cùng, không biết phải làm sao. Em từng có ý nghĩ dại dột vì muốn ba mẹ em phải hối hận vì những việc làm của họ đã gây ra cho em…”. Khi chứng kiến cô bạn thân cùng lớp bị tai nạn giao thông mất, K.H. (học sinh lớp 9) đã về nhà đóng cửa phòng ngồi khóc mấy ngày liền, cha mẹ hỏi gì cũng không trả lời. Lo sợ con có ý nghĩ tiêu cực, cha mẹ K.H. đã đưa em đến gặp chuyên gia tâm lý. Thêm một lý do nữa khiến trẻ bị sốc tâm lý là sức ép lớn về học hành từ phía cha mẹ. Khi cha mẹ tỏ ra thất vọng, hay ngưỡng mộ con mình thái quá mà không có cách cư xử khéo léo rất dễ dẫn đến những hành động tiêu cực của trẻ.
Cha mẹ chính là “chuyên gia” đầu tiên
Khi gặp những cú sốc tâm lý, trẻ thường có những thể hiện như buồn, xuống tinh thần vô cớ, thiếu năng lượng, uể oải, không muốn làm bất cứ điều gì, không có hứng thú với nhiều thứ, cảm thấy chán chường, bất an, dễ nổi cáu; không có khả năng tập trung; không quan tâm đến những gì sẽ xảy ra trong tương lai, thường xuyên nghĩ đến cái chết hoặc muốn tự tử. Đặc biệt, các em luôn né tránh những địa điểm, hoạt động gợi nhớ về nguyên nhân gây sốc tâm lý.
Tiến sĩ tâm lý Huỳnh Văn Sơn khuyến cáo, khi thấy những biểu hiện trên, phụ huynh đừng vội vàng đưa con đến các chuyên gia để chữa trị mà phụ huynh chính là “chuyên gia” đầu tiên giúp các em vượt qua cú sốc tâm lý như ở bên cạnh, chấp nhận những tâm trạng im lặng hay quậy phá, la hét của con, hãy để cho con khóc, không nên cắt ngang những tâm trạng này hoặc khuyên bảo, mắng nhiếc con tại sao con làm thế này thế kia. Phụ huynh cần bình tĩnh quan sát, theo dõi và chia sẻ, lắng nghe con nói như một người bạn. Đồng thời, phải thường xuyên nói cho con biết những điều ngọt ngào như: Cha mẹ luôn thương yêu con, sự kiện xảy ra không phải là lỗi của con, việc con cảm thấy buồn là rất bình thường… Ngoài ra, phụ huynh không nên tạo áp lực, đặt quá nhiều kỳ vọng vào con cái trong học tập cũng như công việc, song cũng không được quá nuông chiều con. Nếu sau vài tuần mà những biểu hiện trên không thay đổi thì mới cần đưa trẻ đến các trung tâm tư vấn tâm lý hoặc bệnh viện chuyên khoa để khám và chữa trị, không được tự mua thuốc về uống vì điều này rất nguy hiểm.
Minh Châu
Bình luận (0)