Đào tạo trực tuyến không còn là xu hướng mà là yêu cầu với chuẩn cơ sở giáo dục đại học theo Thông tư 01/2024/TT-BGDĐT, song nhiều trường vẫn đầu tư lớn mà hiệu quả chưa tương xứng.
Sai lầm 1: Đầu tư không đồng bộ – Ưu tiên studio trước
Nhiều trường vẫn tồn tại “tư duy lối mòn” khi ưu tiên đầu tư cơ sở vật chất, đặc biệt là phòng studio, với kinh phí trung bình từ 2 – 5 tỷ đồng, thậm chí có nơi chi tới 15 – 20 tỷ để sở hữu hệ thống hiện đại. Tuy nhiên, đội ngũ kỹ thuật viên chỉ vỏn vẹn 1 – 3 người, khó có thể đáp ứng khối lượng hàng trăm bài giảng từ nhiều khoa/ngành.
Việc tuyển dụng nhân sự chuyên trách gặp nhiều trở ngại khiến thiết bị bị bỏ không, thậm chí xuống cấp theo thời gian. Trong khi đó, các hạng mục cốt lõi như số hóa học liệu, triển khai hệ thống LMS hay đào tạo giảng viên lại bị chậm tiến độ, dẫn đến thực trạng “đầu tư lớn nhưng hiệu quả thấp”.
Sai lầm 2: Giảng viên tự số hóa bài giảng
Một số trường kỳ vọng giảng viên có thể tự quay, tự dựng và thiết kế bài giảng. Cách làm này tưởng chừng giúp tiết kiệm chi phí ban đầu nhưng lại tiềm ẩn nhiều rủi ro.
Kinh nghiệm từ các đại học hàng đầu tại Mỹ cho thấy, để xây dựng một bài giảng trực tuyến hấp dẫn và chuẩn hóa, cần có sự phối hợp của ít nhất 4 nhóm chuyên môn:
• Giảng viên: Cung cấp nội dung và chuyên môn học thuật.
• Chuyên gia sư phạm số: Thiết kế phương pháp học trực tuyến.
• Designer: Xử lý đồ họa, hình ảnh, motion graphic.
• Kỹ thuật viên: Quay dựng, xử lý âm thanh, đóng gói SCORM và tích hợp lên LMS.
Khi chỉ dựa vào giảng viên, bài giảng điện tử thường đơn điệu, kém hấp dẫn, không tương thích LMS và tốn nhiều thời xây dựng. Nhà trường vẫn phải đầu tư thêm các phần mềm như Adobe, iSpring hay Articulate (20 – 30 triệu đồng/tài khoản/năm) nhưng hiệu quả hạn chế; thực tế, một số giảng viên sử dụng phần mềm crack còn tiềm ẩn rủi ro bảo mật và pháp lý.
Nghiêm trọng hơn, trường đánh mất chi phí cơ hội khi sinh viên không thể học ngay do bài giảng chưa đạt chất lượng yêu cầu. Vì vậy, ngay từ bước đầu, nhà trường cần tìm hiểu các giải pháp số hóa chuyên nghiệp, phù hợp để tránh gặp phải trường hợp này.
Sai lầm 3: Lựa chọn hệ thống LMS sai cách – Miễn phí là con dao hai lưỡi
Một sai lầm khác là chọn hệ thống LMS không phù hợp. Có hai kịch bản phổ biến:
1. Dùng mã nguồn mở (như Moodle, Canvas): Giao diện thường lỗi thời, khó sử dụng, chưa tối ưu cho bản di động và dễ treo khi tải lớn. Các plugin phức tạp cũng tiềm ẩn nguy cơ rò rỉ dữ liệu. Kết quả là “miễn phí” nhưng chi phí tùy chỉnh và vận hành lại cao hơn nhiều.
2. Mua LMS thương mại nhưng ôm đồm tính năng: Nhiều trường lựa chọn hệ thống với hàng loạt tính năng “nghe có vẻ hấp dẫn” nhưng ít dùng đến, khiến chi phí đầu tư đội lên hàng tỷ đồng. Khi vận hành, những nhu cầu thực sự mới xuất hiện, lúc đó nhà cung cấp hoặc từ chối, hoặc tính phí bổ sung rất cao.
Theo ông Nguyễn Đức Bình – Giám đốc Công ty CP Dịch vụ Đào tạo Trực tuyến OES, giải pháp tối ưu là triển khai thuê thử nghiệm trên quy mô nhỏ, tập trung tính năng cốt lõi là học, thi, báo cáo. Sau đó mở rộng dần để vừa có kinh nghiệm thực tế, vừa đánh giá được chất lượng dịch vụ và năng lực nhà cung cấp.
Sai lầm 4: Quá kỳ vọng vào AI
Việc AI được quảng bá rầm rộ khiến nhiều trường kỳ vọng quá mức, xem đây là giải pháp toàn diện. Không ít đơn vị chi ngân sách lớn cho các khóa tập huấn với hy vọng giảng viên có thể nhanh chóng tạo ra hàng loạt bài giảng. Tuy nhiên, AI chỉ hiệu quả khi được triển khai đúng cách và có quy trình rõ ràng. Dù giúp tiết kiệm thời gian và tăng năng suất, công nghệ này không thể thay thế con người.
Nhiều công cụ AI tạo slide nhanh chóng nhưng nội dung thường rập khuôn, nhiều chữ, hình ảnh thiếu liên quan, khiến giảng viên phải chỉnh sửa lại, thậm chí mất nhiều thời gian hơn so với tự thiết kế.
Kết luận: Giải pháp hiệu quả cho các trường
Những sai lầm trên có điểm chung: thiếu chiến lược tổng thể, triển khai manh mún. Để đào tạo trực tuyến phát huy hiệu quả, các trường cần thay đổi cách tiếp cận:
• Triển khai đồng bộ từ hạ tầng, học liệu đến đào tạo giảng viên.
• Tập trung vào trải nghiệm học tập của sinh viên thay vì chạy theo thiết bị hoặc tính năng “hào nhoáng”.
• Thay vì “tự mày mò” và trả giá bằng hàng tỷ đồng lãng phí, các trường nên coi đây là một dự án chiến lược, cần sự đồng hành của đơn vị có kinh nghiệm, công nghệ và quy trình chuẩn.
Chỉ khi đó, đào tạo trực tuyến mới trở thành lợi thế cạnh tranh bền vững trong thời kỳ chuyển đổi số giáo dục.
T.P
Bình luận (0)