Trong bối cảnh chuyển đổi số, trí tuệ nhân tạo và kinh tế tri thức đang định hình lại yêu cầu năng lực con người, giáo dục mầm non (GDMN) cần được nâng cao cả về quy mô lẫn chất lượng, hướng tới sự thích ứng linh hoạt và phát triển bền vững. Trọng tâm của tiến trình này là đội ngũ nhà giáo và cán bộ quản lý mầm non – những người trực tiếp ươm mầm cho thế hệ tương lai. Đổi mới và phát triển đội ngũ này không chỉ là yêu cầu chuyên môn mà còn là điều kiện quyết định cho sự thành công của chiến lược phát triển giáo dục trong thời kỳ mới.
Đẩy mạnh chuyển đổi số
PGS.TS Nguyễn Thanh Đề – Vụ trưởng Vụ GDMN, Bộ GD-ĐT – cho biết, giai đoạn qua, GDMN nhận được sự quan tâm đặc biệt của Đảng, Chính phủ và đã đạt được những kết quả đáng khích lệ, tuy nhiên vẫn tồn tại một số khó khăn. Trong đó, tình trạng thiếu giáo viên mầm non (GVMN) diễn ra trầm trọng. Hiện cả nước thiếu trên 50 ngàn GVMN. Chế độ lương, phụ cấp đối với đội ngũ chưa tương xứng, giáo viên gần đây có hiện tượng bỏ nghề.
Theo PGS.TS Đề, xác định GDMN là nền tảng phát triển trí tuệ, ngôn ngữ, thẩm mỹ, thể chất, tình cảm kỹ năng xã hội của con người, Đảng, Chính phủ đã có nhiều quyết sách quan trọng nhằm chăm sóc thế hệ tương lai của đất nước, nâng cao chất lượng nguồn nhân lực đáp ứng yêu cầu đổi mới. Trong đó, Nhà nước tăng cường hợp tác quốc tế để cập nhật phương pháp giáo dục tiên tiến, trao đổi chuyên gia, tài liệu, học liệu. Công tác chuyển đổi số cũng được Nhà nước đặc biệt quan tâm. Đây là cơ sở để xây dựng, số hóa tài liệu, học liệu mở, tạo điều kiện cho các cơ sở GDMN triển khai mô hình thư viện mức độ 2. Qua việc ứng dụng công nghệ, các tài liệu sẽ cung cấp miễn phí cho cha mẹ trẻ, cộng đồng.
“Nhà nước cũng sẽ nghiên cứu, đổi mới thể chế về cơ cấu và số lượng người làm việc trong các cơ sở GDMN. Hướng đến hiện thực hóa mục tiêu đủ số lượng GVMN, đào tạo và đào tạo lại với đa dạng hóa hình thức đào tạo nhằm nâng về chất kỹ năng sư phạm, chất lượng nghề nghiệp của đội ngũ”, PGS.TS Đề cho biết.
ThS. Đinh Thị Hồng Kiên – chuyên viên Cục Nhà giáo và Cán bộ quản lý giáo dục – cho rằng, chuyển đổi số là giải pháp “xương sống” để giải quyết bài toán về quy mô, chất lượng đồng đều và thiếu hụt GVMN. Để làm được việc này, hệ sinh thái sư phạm số quốc gia phải bao gồm các hợp phần như: Nền tảng quản lý học tập; Mạng lưới cố vấn từ xa; Ứng dụng AI hỗ trợ giáo viên.
Đối với các cơ sở đào tạo giáo viên và cán bộ quản lý cơ sở GDMN, phải dẫn dắt công tác chuyển đổi số sư phạm qua việc xây dựng “Trung tâm hỗ trợ sư phạm số” tại các trường sư phạm trọng điểm. Đồng thời dẫn dắt việc xây dựng và quản trị phiên bản đầu tiên của Hệ sinh thái sư phạm số quốc gia đảm bảo các chuyên gia đầu ngành tổ chức tư vấn chuyên môn từ xa, mở rộng phạm vi và đảm bảo chất lượng bồi dưỡng đồng đều trên toàn quốc. Các cơ sở cũng cần đổi mới chương trình và tạo nguồn nhân lực chất lượng cao bằng việc chủ động tích hợp các nội dung về năng lực số, năng lực ứng dụng AI, giáo dục STEM/Montessori và đào tạo chuyên sâu về ngoại ngữ, đặc biệt là tiếng Anh đạt chuẩn bậc 4.
Khuyến khích giáo viên sáng tạo
TS.Trịnh Thị Xim – Phó Hiệu trưởng Trường CĐ Sư phạm Trung ương – cho rằng, việc đổi mới và phát triển đội ngũ GVMN là yêu cầu tất yếu nhất trong kỷ nguyên mới. Một trong những giải pháp quan trọng cần làm đó là tập trung nâng cao chất lượng quản lý, lãnh đạo và tổ chức vận hành. Cụ thể, cần bồi dưỡng năng lực quản lý cho cán bộ quản lý cả về nghiệp vụ quản lý, lãnh đạo nhà trường, quản trị chất lượng, sử dụng công nghệ thông tin trong quản lý. Đổi mới phương thức đào tạo, bồi dưỡng bằng cách sử dụng học trực tuyến/trực tiếp, học tập theo nhu cầu (tự học, học đồng nghiệp), học xuyên suốt; tập trung vào thực hành, trải nghiệm.
Bên cạnh đó, nhà trường cần phối hợp với các chuyên gia đến từ các đối tác quốc tế để tổ chức các khóa tập huấn bồi dưỡng chuyên môn nhằm trao đổi các chuyên môn sâu, các kinh nghiệm quản lí, nghiên cứu, đào tạo, bồi dưỡng, phát triển năng lực cho đội ngũ cán bộ của nhà trường. Tăng cường nguồn lực, hỗ trợ và tạo điều kiện thuận lợi cho các giảng viên, nhà khoa học của trường tham gia các đề tài cấp bộ và các chương trình hợp tác khoa học trong nước và quốc tế.
“Các cơ sở giáo dục cần phát triển các nhóm nghiên cứu mạnh theo hướng liên ngành, liên kết nội bộ và hợp tác với các cơ sở nghiên cứu, đào tạo có uy tín trong và ngoài nước, tạo thành mạng lưới nghiên cứu năng động, hiệu quả. Chúng ta phải coi khoa học công nghệ là yêu cầu cấp thiết, động lực cốt lõi, nền tảng vững chắc để hiện thực hóa mục tiêu phát triển bền vững, nâng cao chất lượng đào tạo và nghiên cứu, đáp ứng yêu cầu của ngành trong bối cảnh hiện nay”, TS. Xim chia sẻ.
GS.TS Huỳnh Văn Sơn – Hiệu trưởng Trường Đại học Sư phạm TP.HCM – đề xuất 5 chiến lược nhằm phát triển GDMN. Trong đó cần chiến lược phát triển nghề nghiệp liên tục dựa trên năng lực và đạo đức nghề nghiệp. Chiến lược này giúp GVMN được học tập suốt đời, cập nhật năng lực nghề nghiệp, kỹ năng số, và tư duy sáng tạo, qua đó hình thành đội ngũ chuyên nghiệp – nhân văn – đổi mới. Theo đó, cần xây dựng khung năng lực nghề nghiệp quốc gia cho giáo viên và cán bộ quản lý mầm non, bao gồm bốn trụ cột: năng lực chuyên môn – năng lực công nghệ số – năng lực quản lý và lãnh đạo – phẩm chất đạo đức nghề nghiệp. Bộ Giáo dục và Đào tạo chủ trì thiết kế hệ thống bồi dưỡng phân tầng theo ba cấp độ: cơ bản, nâng cao và chuyên gia; mỗi cấp độ được gắn với chuẩn đánh giá, chứng chỉ và điều kiện xét thăng hạng, bổ nhiệm. Hình thức bồi dưỡng cần chuyển mạnh từ tập huấn ngắn hạn sang đào tạo mô-đun hóa theo năng lực, kết hợp học trực tuyến, huấn luyện đồng nghiệp, mentoring, nghiên cứu bài học và học tập tại cộng đồng chuyên môn.
Ngoài ra, Nhà nước cần thiết lập chính sách tuyển dụng và trọng dụng nhân tài theo định hướng vùng bao gồm: Miễn học phí cho sinh viên sư phạm cam kết giảng dạy tối thiểu 5 năm tại vùng khó; hỗ trợ chi phí di chuyển, nhà ở, và phụ cấp ưu đãi nghề (70-100% tùy vùng). Song song đó, cần ban hành cơ chế luân chuyển cán bộ quản lý có kinh nghiệm đến hỗ trợ vùng khó, theo nguyên tắc “luân phiên có kỳ hạn” nhằm lan tỏa năng lực và văn hóa tổ chức. Đặc biệt, cần triển khai Quỹ hỗ trợ sáng kiến GDMN vùng khó, tài trợ cho các dự án đổi mới nhỏ (ứng dụng STEAM, chuyển đổi số, phát triển tiếng Việt cho trẻ dân tộc thiểu số…). Các cá nhân có thành tích nổi bật sẽ được xét khen thưởng, đề cử danh hiệu nhà giáo ưu tú và được tạo điều kiện tham gia chương trình bồi dưỡng quốc tế. Ngoài ra, Nhà nước phải khẳng định cơ chế bảo vệ danh dự và quyền nghề nghiệp của giáo viên, thông qua Luật Nhà giáo và quy định về đạo đức nghề, nhằm bảo đảm môi trường an toàn, tôn trọng và khuyến khích sáng tạo cho người làm nghề.
Hồ Trinh
Bình luận (0)