Theo tiến sĩ tâm lý Huỳnh Văn Sơn thì việc giáo dục kỹ năng sống cho trẻ cần phải thực hiện càng sớm càng tốt ngay từ nhỏ trong cái nôi của gia đình. Nội dung và phương pháp giáo dục kỹ năng sống không gì là xa xôi mà nó xuất phát từ cách nuôi dạy con của chính các bậc phụ huynh…
Trẻ thiếu hụt kỹ năng sống
Những câu chuyện về nữ sinh cấp 2 mang thai ngoài ý muốn. Các em nam và nữ lứa tuổi tiểu học bị lạm dụng tình dục. Chuyện yêu đương đồng giới lứa tuổi học sinh. Rồi tình trạng bạo lực học đường, học sinh nghiện game online, vô lễ với thầy cô giáo… ngày càng nhiều và được dư luận xã hội phản ánh liên tục trong thời gian qua. Xét theo mỗi hoàn cảnh thì lại có những nguyên nhân khác nhau, nhưng nhìn chung đều xuất phát từ việc các em thiếu ý thức, thiếu nhận thức về các vấn đề có liên quan hay nói một cách sâu sát hơn là các em thiếu kỹ năng sống. Đây là vấn đề được gia đình, nhà trường và xã hội rất quan tâm, nhưng việc thực hiện thì chưa đem lại nhiều hiệu quả.
Tiến sĩ tâm lý Huỳnh Văn Sơn cho biết, sự thiếu hụt kỹ năng sống trở thành vấn đề được quan tâm, đề cập và phân tích trên nhiều bình diện khác nhau nhưng rõ ràng và nghiêm túc cần khẳng định rằng: nhà trường hay xã hội không thể làm tốt việc giáo dục kỹ năng sống nếu thiếu sự tham gia của chính gia đình. Gia đình mà cụ thể là cha mẹ là những người thầy đầu tiên huấn luyện về kỹ năng sống một cách hiệu quả cho các em… Cần nhìn nhận một cách nghiêm túc rằng, việc giáo dục kỹ năng sống từ gia đình có những cơ sở khoa học nhất định của nó. Các bậc phụ huynh nên hiểu rằng việc giáo dục kỹ năng sống không thể hoàn toàn giao phó cho nhà trường. Hiện nay, không ít bậc phụ huynh bắt đầu “hốt hoảng” khi thấy con mình có vẻ hơi rụt rè, con mình có vẻ không ngoan, con mình bắt đầu bước vào tuổi dậy thì… nên cập rập đăng ký cho con một vài khóa học. Nếu tìm hiểu thông tin không chính xác thì các phụ huynh sẽ rơi vào những cái bẫy của một số công ty làm việc không mang tính xã hội chạy theo lợi nhuận, vài ngày học phải đóng tới hàng triệu đồng. Đó là một trong khá nhiều trường hợp phụ huynh hiện nay đang rơi vào “mốt” học kỹ năng sống. Phụ huynh nên hiểu rằng để rèn luyện một kỹ năng nào cho bé phải cần một quá trình lâu dài, “mưa dầm thấm lâu”, chứ không đơn thuần là sau một buổi học con mình có được kỹ năng.
Kỹ năng sống được hiểu theo một nghĩa đơn thuần nhất là những cách thức giúp cho cá nhân tồn tại và thích ứng trong cuộc sống… Chính vì vậy, các bậc phụ huynh đừng lo âu, hốt hoảng tách con khỏi gia đình vội vàng đưa con vào những môi trường riêng biệt mà quên rằng nền tảng giúp cho con có thể tồn tại và thích ứng trước tiên phải bắt nguồn từ trong thực tế gia đình – môi trường xã hội thu nhỏ đầu tiên mà trẻ được tiếp xúc. Hơn thế nữa, chính trường học gia đình là trường học thực tiễn, là trường học kiểm chứng, là trường học thực hành và là môi trường đánh giá một cách hiệu quả những gì thuộc về giáo dục kỹ năng…
Bắt đầu bằng những trải nghiệm từ thực tế
Tiến sĩ tâm lý Huỳnh Văn Sơn khẳng định, việc giáo dục kỹ năng sống cho các em cần phải thực hiện càng sớm càng tốt ngay từ nhỏ trong chính cái nôi của gia đình. Bố mẹ sẽ là người hướng dẫn tốt nhất cho con nếu trao cho con cơ hội học hỏi từ thế giới bên ngoài, sự khích lệ, gợi mở nhằm cho trẻ biết cách tìm tòi, khám phá các sự vật, những hướng dẫn giúp trẻ nhận biết những cảm xúc của bản thân hay biết nghe lời người lớn… Đó là những biện pháp không khó nhưng lại hiệu quả để xây dựng kỹ năng sống của trẻ. Ví dụ, khi con bị té thay vì các bậc cha mẹ đổ thừa hoàn cảnh, xuýt xoa con trẻ, “xử lý” chỗ đã làm bé đau thì phụ huynh nên khuyến khích con tự đứng dậy, cùng con tìm ra nguyên nhân bị té và chia sẻ kinh nghiệm mà mình đã trải qua (như ba mẹ không khóc và tự đứng dậy, lần sau đi cẩn thận hơn), trẻ sẽ học được kỹ năng tự xoay xở và phát triển tính tự lập.
Kỹ năng sống không thể dạy bằng lý thuyết mà phải bằng những trải nghiệm từ thực tế. Nếu các bậc cha mẹ quá che chở cho con sẽ vô tình hạn chế những cơ hội cho con tự mình trải nghiệm, học hỏi, vui chơi và khám phá. Cha mẹ có thể tận dụng tất cả cơ hội, các hoạt động, sự kiện để dạy kỹ năng sống cho con. Khi cha mẹ thiết lập cho con những kỹ năng nền tảng ngay từ thời thơ ấu như giao tiếp, thích nghi, tự chăm sóc, tự bảo vệ… cùng các chương trình giáo dục kỹ năng sống của nhà trường, các hoạt động xã hội và các khóa học chất lượng khác sẽ là một lực đẩy khiến trẻ bền vững, tự tin và từng bước trưởng thành hơn theo từng bậc thang phát triển tâm lý. Kỹ năng sống không thể hình thành nếu trẻ không trải nghiệm xúc cảm tích cực cũng như hành động thử mang tính định hướng để kỹ năng được xác lập… Chính vì vậy, việc các bậc phụ huynh hiểu rõ vai trò và cách thức giáo dục kỹ năng sống cho con mình trong gia đình là một điều quan trọng và thiết thực nhất.
Minh Châu
Bình luận (0)