Trận lũ cuối tháng 10-2025 đã khoét sâu vào những dải đất ven sông Thu Bồn và Vu Gia, làm lộ rõ những vết thương chưa kịp liền sau nhiều mùa mưa bão. Hàng trăm mét bờ sông bị xé toạc, đất sản xuất trôi tuột, nhà cửa rạn nứt treo mình trên mép vực. Ở hạ du Đà Nẵng, nỗi lo sạt lở đang hiện hữu từng ngày, khi người dân sống trong tâm trạng nơm nớp và chính quyền chạy đua tìm lời giải bền vững để giữ đất, giữ nhà.
Sống bất an bên bờ sông dữ
Sau chuỗi ngày mưa dồn dập cuối tháng 10, hai dòng sông Thu Bồn và Vu Gia vốn hiền hòa, lặng lẽ bỗng cuộn xoáy, đánh thẳng vào những bờ đất đã yếu nền qua nhiều năm. Từ thôn Tĩnh Yên (xã Thu Bồn), sang Mỹ Hảo (xã Vu Gia), rồi có đoạn dọc dài đến Kỳ Bì (xã Điện Bàn Tây), dấu tích lũ dữ hiện lên bằng những đoạn sạt lở sâu hoắm, có nơi ăn vào bờ hàng chục mét, kéo theo hoa màu, đất bãi và cả những căn nhà sống dựa vào sông.
Ở Tĩnh Yên, dòng nước sông Thu Bồn đang “ăn” sát chân nhà dân từng ngày. Đứng từ hiên nhìn xuống những bao cát xếp chằng chịt dọc bờ, bà Phạm Thị Thận (60 tuổi) chỉ tay xuống vách đất dựng đứng: “Con sông này trước vốn hiền, giờ sắp nuốt cả căn nhà. Tôi vay ngân hàng xây nhà cao hơn mặt đường một mét để tránh lũ, vậy mà đất trôi hết, nợ chưa trả xong mà nhà đã lọt thỏm bên mép vực”.
Bà Thận còn nhớ như in đêm 28-10, nước lũ ầm ầm đổ về, vừa kịp nghe một tiếng “rền” ngoài sân là đã thấy đất sụt xuống. Dòng nước xoáy mạnh cuốn phăng những gốc tre, bụi chuối mà vợ chồng bà đã trồng để giữ đất suốt nhiều năm. Nước dâng vào nhà nửa mét, cả đêm bà ngồi canh bờ tường chênh vênh, không dám chợp mắt. Giờ đây, phần đất quanh nhà bà Thận chỉ còn tính bằng bước chân, không phải bằng mét.
Cách đó không xa, ông Bùi Thế Sự, người gần trọn đời sống bên bến sông này, vẫn chưa hết bàng hoàng: “Cả đận lũ năm 2009 cũng không khủng khiếp như lần này. Bờ sông trước cách nhà tôi hơn 50 mét, giờ còn chừng 5 mét. Nếu bão số 13 đổ bộ trực tiếp, có khi nhiều nhà giờ đã nằm dưới sông”.
Ở Kỳ Bì (xã Điện Bàn Tây), mức độ mất đất còn nghiêm trọng hơn. Hàng hécta đất sản xuất ven Thu Bồn bị cuốn trôi trong đợt mưa lũ kéo dài. Những bãi bồi vốn trồng ngô, sắn, chuối là nguồn thu nhập của nhiều hộ dân nay thành bãi cát lởm chởm. Hơn 500 mét bờ sông sạt sâu, có đoạn lấn vào đất liền gần 100 mét, làm mất đất canh tác, đe dọa nhà cửa và chuồng trại.
Không chỉ Thu Bồn, tuyến Vu Gia đoạn qua thôn Mỹ Hảo (xã Vu Gia) cũng bị xé toạc. Những điểm sạt ấy không đơn lẻ. Chúng là minh chứng cho một thực tế đang lặp lại, rằng nhiều nơi ở vùng hạ du Đà Nẵng đang trở nên mong manh trước biến động dòng chảy, trước sự bất thường của mưa bão, trước những mùa lũ dồn dập hơn, dữ dội hơn.
Chạy đua để giữ đất, giữ nhà
Ngay sau khi nước rút, chính quyền các xã Thu Bồn, Vu Gia và Điện Bàn Tây đã vào cuộc một cách khẩn trương nhất. Nhưng khi bờ sông đã bị “ngoạm” hàng chục mét, các biện pháp trước mắt chỉ đủ để neo giữ tạm thời. Tại xã Thu Bồn, Chủ tịch UBND xã Nguyễn Thanh Sơn cho biết địa phương đã huy động lực lượng công an, dân quân, thanh niên cùng người dân đắp bao đất, phủ bạt, gia cố các đoạn sạt. Chỉ trong ba ngày, hơn 10.000 bao đất được đổ xuống mép bờ.
Ở xã Vu Gia, Chủ tịch UBND xã Lê Phan Minh cho biết toàn xã có nhiều điểm sạt lở nặng dọc hai tuyến Vu Gia và Quảng Huế. “Nếu không kịp thời khắc phục, các đoạn kè cũ có thể bị đánh sập, kéo theo hạ tầng dân sinh và mất an toàn phòng chống thiên tai”, ông Minh nói. Để giảm áp lực lên bờ sông và đảm bảo đường thoát lũ, xã đã kiến nghị đầu tư tuyến đường ven sông ĐH17 (nối ĐH16 – ĐT609C) với tổng mức đầu tư hơn 284 tỷ đồng. Tuyến dài 7,7km này được kỳ vọng sẽ kết hợp chức năng đường tránh lũ và gia cố kè, đồng thời mở trục giao thông chiến lược phục vụ phòng chống thiên tai và phát triển kinh tế vùng.
Còn tại Điện Bàn Tây, tình trạng sạt lở cướp đi đất sản xuất khiến nhiều hộ dân trắng tay sau lũ. Những khu vực từng là vườn tược nay trơ trọi một màu đất và nước. Người dân chỉ biết dựng rào tạm để tránh trâu bò rơi xuống bãi sạt. Họ chờ kè, chờ di dời, chờ phương án an toàn. Mùa mưa bão vẫn chưa kết thúc.
Tại kỳ họp chuyên đề thứ 4 HĐND TP.Đà Nẵng, Phó Chủ tịch UBND thành phố Trần Nam Hưng nhấn mạnh việc cần thiết nghiên cứu những giải pháp căn cơ hơn. Thành phố dự kiến đề xuất Trung ương hỗ trợ khoảng 2.000 tỷ đồng để xây dựng các khu tái định cư cho người dân vùng sạt lở, vùng có nguy cơ cao. Song song với đó, Đà Nẵng sẽ nghiên cứu nghị quyết chuyên đề về xây dựng chòi tránh bão, tránh lũ, mô hình từng được tỉnh Quảng Nam cũ áp dụng rất hiệu quả. Theo ông Hưng, các giải pháp hạ tầng phòng chống thiên tai cần được làm ngay và làm có trọng tâm, không chỉ để bảo vệ người dân mà còn để ổn định vùng canh tác, hạ tầng giao thông, phòng tuyến đê kè. Trước mắt, thành phố đã giao các địa phương khoanh vùng nguy hiểm, rà soát nhu cầu di dời và bố trí tạm cư cho các hộ ven sông bị đe dọa trực tiếp.
Thiên Phúc
Bình luận (0)