Những vụ ngộ độc khí độc trong hầm tàu cá xảy ra rải rác suốt nhiều năm qua ở các miền biển đã trở thành nỗi ám ảnh của ngư dân. Giữa khoảng trống về các giải pháp bảo hộ phù hợp với môi trường ẩm mặn và không gian hẹp trên tàu, một nhóm kỹ sư trẻ tại Đà Nẵng đã phát triển thiết bị lọc khí độc ENSO nhằm giảm thiểu rủi ro tử vong, góp phần hướng tới nghề cá xanh và bền vững hơn.
Nguy cơ tiềm ẩn từ những hầm lạnh tàu
Sự an toàn của ngư dân trên những con tàu vươn khơi luôn là nỗi trăn trở âm thầm của các ngư dân sống đời bám biển. Trong hành trình mưu sinh giữa biển lớn, không chỉ sóng gió hay thời tiết khắc nghiệt mới là hiểm họa. Ở nơi tưởng như an toàn như những hầm bảo quản hải sản lại tiềm ẩn rủi ro từ các loại khí độc hình thành trong quá trình phân hủy sinh học. Tình trạng ngộ độc khí H2S và NH3 khi ngư dân xuống vệ sinh hoặc kiểm tra hầm cá đã được cảnh báo từ lâu. Các loại khí này hình thành khi hải sản phân hủy trong môi trường lạnh, thiếu oxy. Chỉ một vài phút hít phải khí độc, người lao động có thể mất ý thức, thậm chí tử vong. Nghiêm trọng hơn, nhiều tai nạn xảy ra theo hiệu ứng dây chuyền: một người ngất xỉu, những người khác vội xuống cứu mà không trang bị bảo hộ, dẫn đến nhiều thương vong cùng lúc.
Tính đến năm 2024, Việt Nam có khoảng 86.000 tàu cá, trong đó 25.000 tàu khai thác xa bờ, tập trung chủ yếu ở miền Trung như Quảng Nam, Đà Nẵng, Khánh Hòa, Bình Định, Phú Yên, Quảng Ngãi. Hầu hết đều sử dụng đá lạnh hoặc nước biển lạnh để bảo quản hải sản, tạo môi trường thuận lợi cho các phản ứng phân hủy sinh học. Khi tàu neo đậu lâu ngày hoặc cá bị hư hỏng, lượng khí độc dễ tích tụ, gây nguy hiểm cho bất kỳ ai xuống kiểm tra.
Dù rủi ro hiện hữu, vẫn thiếu vắng các thiết bị lọc khí chuyên dụng phù hợp điều kiện trên tàu cá: không gian hạn chế, độ ẩm cao, rung lắc liên tục và nguồn điện hạn chế. Khoảng trống này đặt ra nhu cầu cấp thiết về các giải pháp bảo hộ mang tính ứng dụng thực tế cao.
Sáng chế từ nhu cầu thực tế
Từ thực tế đó, kỹ sư Nguyễn Minh Thông, CEO, Founder thuộc Công ty TNHH ENSO DANA cùng cộng sự nghiên cứu và phát triển máy lọc khí độc ENSO dành riêng cho hầm bảo quản tàu cá và kho lạnh. Thiết bị vận hành dựa trên kết hợp giữa công nghệ lọc xúc tác sinh học, vật liệu hấp thụ từ hạt khử mùi ENSO và đèn UV diệt khuẩn. Theo đó, hệ thống lọc gồm màng lọc bụi sơ cấp, lớp hạt hấp thụ xử lý khí H2S và NH3, cùng đèn UV giúp diệt khuẩn và giảm mùi hôi. Qua thử nghiệm trong môi trường mô phỏng, máy có khả năng giảm đến 95% nồng độ khí độc và vận hành ổn định trong môi trường ẩm mặn – một thách thức lớn đối với các thiết bị điện tử.
Kích thước nhỏ gọn và mức tiêu thụ điện thấp giúp thiết bị phù hợp với nhiều loại tàu cá. Với giá khoảng 30 triệu đồng mỗi máy, đây được xem là khoản đầu tư hợp lý nếu so với thiệt hại lớn về tính mạng, sức khỏe và kinh tế mà ngộ độc khí gây ra.
Tại vòng chung kết cuộc thi “Khởi nghiệp đổi mới sáng tạo trong lĩnh vực nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao” năm 2025 tổ chức ở TP.HCM, dự án nhận được sự đánh giá cao của hội đồng giám khảo bởi tính ứng dụng rộng rãi, khả năng thương mại hóa nhanh và đặc biệt là tác động trực tiếp đến an sinh xã hội. Việc trang bị máy lọc khí độc cho tàu cá mang lại nhiều lợi ích rõ rệt như bảo vệ sức khỏe và tính mạng ngư dân, hạn chế ăn mòn thiết bị trong khoang, giảm mùi hôi, kéo dài tuổi thọ khoang bảo quản và cải thiện điều kiện làm việc cho thuyền viên.
Kỹ sư Nguyễn Minh Thông chia sẻ: “Mục tiêu của chúng tôi không chỉ là tạo ra một sản phẩm công nghệ, mà là tạo ra giải pháp cứu người. Mỗi máy lọc khí hoạt động hiệu quả là thêm một sinh mạng ngư dân được bảo vệ, thêm một gia đình được bình an”. Tinh thần ấy thể hiện rõ tính nhân văn của dự án là một trong những yếu tố khiến hội đồng giám khảo đánh giá cao.
Giải thưởng mà dự án nhận được không chỉ ghi nhận nỗ lực của nhóm nghiên cứu mà còn khẳng định vai trò quan trọng của các giải pháp công nghệ môi trường trong quá trình chuyển đổi của ngành thủy sản.
“Đổi mới sáng tạo đôi khi không xuất phát từ những dự án tầm cỡ mà từ những câu hỏi rất gần, làm thế nào để ngư dân không phải đối mặt với hiểm nguy ngay trong chính khoang tàu của mình. Từ trăn trở ấy, chúng tôi đã nỗ lực cho ra đời thiết bị lọc khí độc ENSO, mở ra hướng tiếp cận mới cho nghề cá an toàn hơn và bền vững hơn trong tương lai”, kỹ sư Minh Thông bộc bạch.
Thiên Phúc
Bình luận (0)