Áp lực biến đổi khí hậu “đè” TP.HCM

Trước tác động của biến đổi khí hậu (BĐKH), dự báo đến năm 2050 có đến 55% phường/xã (tương đương 61% diện tích TP.HCM) thường xuyên ngập lụt; trong trường hợp gặp thời tiết xấu thì lên đến 71% diện tích TP. Nhóm quận, huyện có mức tác động cao nhất là huyện Bình Chánh, quận Bình Thạnh, TP.Thủ Đức và huyện Củ Chi. Vì thế, chủ động ứng phó BĐKH, tăng cường quản lý tài nguyên và bảo vệ môi trường là trách nhiệm của cả hệ thống chính trị, chính quyền các cấp, các ngành…

Một nhánh của rạch Xuyên Tâm chạy qua quận Bình Thạnh bị ô nhiễm nặng

Bà Nguyễn Thị Thanh Mỹ – Phó Giám đốc Sở Tài nguyên và Môi trường TP.HCM – nhấn mạnh điều này tại Hội nghị triển khai chương trình hành động số 16-Ctr/TU của Thành ủy về tiếp tục thực hiện Nghị quyết số 24-NQ/TW của BCH Trung ương Đảng khóa XI về chủ động ứng phó BĐKH, tăng cường quản lý tài nguyên và bảo vệ môi trường theo Kết luận số 56 -KL/TW ngày 23-8-2019 của Bộ Chính trị.

Quá nhiều khó khăn

Theo bà Mỹ, thời gian qua, công tác ứng phó với BĐKH, phòng tránh thiên tai, quản lý tài nguyên và bảo vệ môi trường đã được quan tâm, có bước chuyển biến và đạt được một số kết quả. Tuy nhiên, việc ứng phó với BĐKH còn bị động, lúng túng.

Cụ thể, trong công tác ứng phó BĐKH, hoạt động nâng cao năng lực dự báo, cảnh báo, chủ động phòng, chống và giảm nhẹ thiên tai, thích ứng với BĐKH thực hiện qua nhiều nhiệm vụ trọng tâm. Mặc dù vậy việc triển khai chương trình, dự án thuộc 10 lĩnh vực, gồm: quy hoạch đô thị, năng lượng, giao thông vận tải, công nghiệp, quản lý nước, quản lý chất thải, xây dựng, y tế, nông nghiệp, du lịch chưa có sự gắn kết nhiệm vụ. Đa phần các sở ngành, đơn vị thực hiện nhiệm vụ riêng. Vai trò địa phương còn bị động, chỉ tham gia công tác tuyên truyền do cấp trên triển khai.

Đối với hoạt động tuyên truyền, tập huấn thực hiện chưa phong phú. Hoạt động nâng cao năng lực dự báo, cảnh báo, chủ động phòng tránh và giảm nhẹ thiên tai gặp khó khăn về nguồn vốn đầu tư hạ tầng. Đối với chương trình di dời các nhà lụp xụp trên kênh rạch, trình tự thực hiện thủ tục đối với dự án bồi thường, hỗ trợ và tái định cư phức tạp, kéo dài nhiều công đoạn. Đến nay chỉ có 17/59 dự án được phê duyệt bồi thường…

Việc tuyên truyền thực hiện phòng ngừa và kiểm soát các nguồn gây ô nhiễm, tác động xấu đến môi trường cũng gặp khó khăn như khó tiếp cận dân cư, công tác xử phạt còn hạn chế do một số bất cập về quy định, công tác phân loại chất thải rắn tại nguồn chưa tạo thành thói quen hàng ngày.

Công tác cải thiện môi trường gặp khó trong việc kêu gọi huy động nguồn vốn đầu tư các công trình nhà máy xử lý nước thải đô thị. Một số nơi khu xử lý nước thải công nghiệp có quy mô nhỏ, chưa đầu tư hệ thống xử lý đạt chuẩn. Chất lượng nước mặt các kênh rạch tại TP.HCM phụ thuộc nhiều yếu tố như ảnh hưởng nguồn thải ra kênh rạch, sông liên tỉnh nên rất khó đạt được chỉ tiêu 100% nước thải đô thị được thu gom xử lý.

Công tác xử lý, hạn chế tác động từ chất thải rắn cũng gặp nhiều khó khăn trong chuyển đổi phương tiện thu gom. Các doanh nghiệp chuyển đổi công nghệ xử lý rác gặp khó khăn về thủ tục pháp lý dẫn đến việc triển khai dự án bị kéo dài…

Nhiệt độ tăng, sụt lún và ngập nước

Đây là những hậu quả mà TP.HCM phải gánh chịu do BĐKH.

Bà Mỹ chỉ rõ, TP.HCM đang chịu áp lực từ gia tăng dân số và các áp lực từ quá trình đô thị hóa, hoạt động sản xuất thương mại, dịch vụ, giao thông. Hiện TP có 17 khu chế xuất, khu công nghiệp, 1 khu công nghệ cao, 2 cụm công nghiệp với 4.335 cơ sở công nghiệp. TP có 121 bệnh viện, hơn 8 triệu phương tiện xe cơ giới (ô tô và xe gắn máy). Bên cạnh đó, mỗi ngày TP có khoảng 9.500 tấn chất thải rắn phát sinh. Cùng với đó là tình trạng rác thải bừa bãi; sụt lún do khai thác nước ngầm và phát triển đô thị; ngập lụt do mưa – triều cường; ô nhiễm chất lượng không khí; chất lượng nước sông Sài Gòn – Đồng Nai không đạt quy chuẩn cho phép…

Những áp lực này đã gây ra nhiều thách thức cho TP.HCM. Đó là TP.HCM nằm trong danh sách 10 TP bị tác động lớn nhất của BĐKH. Quá trình đô thị hóa nhanh, tăng nhiệt độ dẫn đến nhiệt độ cao hơn trong trung tâm nội ô đô thị. Mực nước biển dâng cùng với hệ thống kênh rạch chằng chịt dẫn đến nguy cơ ngập lụt và nhiễm mặn tăng lên. Bên cạnh đó, việc thay đổi lượng mưa dẫn đến nguy cơ ngập lụt trên diện rộng và kéo dài ảnh hưởng đến sản xuất nông nghiệp, nuôi trồng thủy sản. Ảnh hưởng của BĐKH ảnh hưởng lớn đến phát triển kinh tế xã hội.

Chương trình giảm ô nhiễm môi trường giai đoạn 2020-2030 của TP.HCM đặt ra các chỉ tiêu đến năm 2030 phải đảm bảo 100% công chức, viên chức trên địa bàn TP được phổ biến kiến thức ứng phó BĐKH; 100% hộ gia đình được tiếp cận thông tin bảo vệ môi trường và ứng phó BĐKH; 90% học sinh, sinh viên, công chức, viên chức, người dân áp dụng những hành vi bảo vệ môi trường đơn giản trong sinh hoạt hàng ngày.

Nội dung tuyên truyền trọng tâm vào giữ gìn vệ sinh môi trường; tiến tới không sử dụng sản phẩm nhựa dùng 1 lần; trồng cây xanh, phát triển mảng xanh; chấm dứt vấn nạn tiếng ồn khu dân cư; tiết giảm – tái sử dụng – tái chế và phân loại rác tại nguồn…

“Trong công tác triển khai, cần có sự tham gia của cả hệ thống chính trị, chính quyền các cấp, các ngành với sự hỗ trợ của Ủy ban MTTQ và các tổ chức thành viên các cấp”, bà Mỹ nói.

Phú Cát