ASEAN công bố Nguyên tắc 6 điểm về biển Đông

Ngày 20.7, thay mặt nước Chủ tịch ASEAN luân phiên đương nhiệm, Phó thủ tướng kiêm Ngoại trưởng Campuchia Hor Namhong công bố “Nguyên tắc 6 điểm của ASEAN về vấn đề biển Đông". Theo đó, các bộ trưởng ngoại giao ASEAN tái khẳng định cam kết của các quốc gia thành viên về: 1. Thực hiện đầy đủ Tuyên bố về ứng xử của các bên ở biển Đông (DOC); 2. Ủng hộ các nguyên tắc thực thi DOC đưa ra năm 2011; 3. Sớm đạt được Bộ Quy tắc ứng xử ở biển Đông (COC); 4. Tôn trọng hoàn toàn các nguyên tắc cơ bản của luật pháp quốc tế, trong đó có Công ước LHQ về luật Biển (UNCLOS); 5. Tất cả các bên tiếp tục kiềm chế và không sử dụng vũ lực; 6. Giải quyết hòa bình các tranh chấp trên cơ sở các nguyên tắc cơ bản của luật pháp quốc tế, trong đó có UNCLOS.

Thông báo nhấn mạnh việc các bộ trưởng quyết tâm tăng cường tham vấn trong ASEAN nhằm phát huy các nguyên tắc nêu trên, phù hợp với Hiệp ước Thân thiện và Hợp tác ở Đông Nam Á (1976) và Hiến chương ASEAN (2008). Văn kiện mới được đưa ra một tuần sau khi Hội nghị Ngoại trưởng ASEAN lần thứ 45 (AMM-45) diễn ra tại Phnom Penh (Campuchia), kết thúc mà không ra được Tuyên bố chung do bất đồng về việc đề cập đến vấn đề tranh chấp biển Đông. Cụ thể Campuchia, với vai trò Chủ tịch ASEAN luân phiên đã không đồng ý thể hiện trong Thông cáo chung việc Philippines và Việt Nam nêu vấn đề này tại các hội nghị.

Việc đưa ra nguyên tắc 6 điểm về biển Đông cho thấy ASEAN tiếp tục duy trì đoàn kết, phát huy vai trò trung tâm của mình trong các vấn đề của khu vực, trong đó có vấn đề biển Đông. Đồng thời tuyên bố này cũng đã một lần nữa khẳng định lại các nguyên tắc căn bản của ASEAN trong vấn đề biển Đông. Trong đó bao gồm ASEAN xem vấn đề biển Đông là chuyện chung của khối và các thành viên đều có trách nhiệm giải quyết.

Trả lời báo chí sau AMM-45, Thứ trưởng Ngoại giao Việt Nam Phạm Quang Vinh cho biết vấn đề biển Đông là một trong nhiều chủ đề được quan tâm tại các hội nghị. Trong đó, nhiều nước đã bày tỏ quan ngại về các diễn biến phức tạp gần đây ở biển Đông, ảnh hưởng đến hòa bình, ổn định, an ninh, an toàn và tự do hàng hải ở khu vực.

Quan điểm chủ đạo được đưa ra tại AMM-45 là tất cả các nước phải giải quyết tranh chấp bằng biện pháp hòa bình, tôn trọng luật pháp quốc tế và UNCLOS, thực hiện đầy đủ DOC và sớm đạt được COC để bảo đảm hiệu quả hòa bình, ổn định và an ninh ở biển Đông. Đây là lập trường của Việt Nam, cũng là lập trường chung của ASEAN và nước ta đã có nhiều nỗ lực đóng góp tích cực trong việc duy trì đoàn kết và vai trò của khối.

Trong bài viết được công bố ngày 18.7, Ngoại trưởng Mỹ Hillary Clinton khẳng định việc giải quyết vấn đề biển Đông đầy phức tạp bằng con đường song phương sẽ là một “công thức cho sự hỗn loạn và thậm chí là đối đầu”. Bà khẳng định biển Đông kết nối hàng loạt quốc gia châu Á – Thái Bình Dương, là tuyến đường hàng hải quan trọng với một nửa lượng hàng hóa thương mại toàn cầu được vận chuyển qua lại. Những căng thẳng gần đây ở biển Đông, theo Ngoại trưởng Clinton, càng nhấn mạnh tầm quan trọng của việc tìm kiếm một cách tiếp cận đa phương cho vấn đề này. Thực tế, quan điểm của ASEAN cũng khẳng định hòa bình, ổn định, an ninh, an toàn hàng hải ở biển Đông là quan tâm chung của khối, cũng như của các nước trong khu vực và trên thế giới. Đồng thời, giải quyết tranh chấp biển Đông không phải chỉ là vấn đề song phương giữa một vài nước ASEAN với Trung Quốc mà là một vấn đề đa phương.

Việc ra Tuyên bố Nguyên tắc 6 điểm của ASEAN đã tạo cơ sở để đảm bảo các bên liên quan tôn trọng, tuân thủ trong hành xử ở biển Đông. Đồng thời, tuyên bố cũng khẳng định các hành vi vi phạm những nguyên tắc nêu trên sẽ ảnh hưởng tới ASEAN. Theo một chuyên gia về quan hệ quốc tế, điều được các bên hy vọng bây giờ là Campuchia, với vai trò Chủ tịch ASEAN 2012, sẽ nỗ lực đóng góp cho việc đoàn kết trong ASEAN và vai trò trung tâm của khối trong khu vực.