Bài giảng nhàm chán – đừng đổ lỗi do công nghệ – Tạp Chí Giáo Dục TP.Hồ Chí Minh

Với việc một số trường đại học trở lại giảng dạy trực tiếp trong năm nay, Phó Hiệu trưởng ANU Brian Schmidt lưu ý rằng, trong khi trường đại học của ông là một trong số đó, các bài giảng sẽ ít phổ biến hơn nhiều và không phải là “cái nạng cho phương pháp sư phạm kém”. Kể từ đó, nhiều người đã thảo luận về vấn đề bài giảng, bao gồm cả Phó Hiệu trưởng Đại học Công nghệ Sydney và Giám đốc Trung tâm Quốc gia về bình đẳng sinh viên trong giáo dục đại học ở Tây Úc, với những ý tưởng khác nhau, từ việc bao quát bài giảng đến loại bỏ nó hoàn toàn.

Một bài giảng nhàm chán là một bài giảng kém dù được truyền tải trực tuyến hay trực tiếp. Shutterstock

Chúng ta cần nhìn lại về các bài giảng không có gì mới mẻ. Tuy nhiên, sự thay đổi đột ngột sang việc phụ thuộc vào công nghệ do Covid đã khiến ngày càng có nhiều lời kêu gọi chấm dứt bài giảng truyền thống. Các bài giảng, chúng tôi được cho biết, sẽ được thay thế bằng các sản phẩm thay thế vượt trội, được cải tiến về công nghệ.

Cơ bản của những thông điệp này là hai giả định: rằng các bài giảng tạo ra cách giảng dạy không được thu hút và việc sử dụng công nghệ sẽ cải thiện nó. Nhưng những giả định này có đáng tin cậy không? Thay vì chỉ đơn giản là từ chối các bài giảng và đón nhận công nghệ, có lẽ chúng ta nên xem xét kỹ hơn về cả hai và mối quan hệ của chúng với nhau.

Mối quan hệ yêu ghét với các bài giảng

Các cuộc thảo luận về việc loại bỏ các bài giảng tuân theo các mẫu có thể đoán trước được. Nhận được nhiều phàn nàn phổ biến nhất về các bài giảng như giáo khoa, người học thụ động và nhàm chán. Đi kèm với những lời phê bình này là quy tắc thường được trích dẫn rằng thời lượng chú ý của học sinh có giới hạn từ 10-18 phút.

Tuy nhiên, bài giảng có thể thu hút sự chú ý của mọi người qua 18 phút không? Cố giáo sư Randy Pausch nổi tiếng với sức mạnh và chất lượng của các bài giảng của mình, đặc biệt là bài cuối cùng của ông, “Bài giảng cuối cùng của Randy Pausch”, mà ông đã giảng sau khi nhận được chẩn đoán ung thư tuyến tụy giai đoạn cuối. Bài giảng đó kéo dài hơn một giờ 15 phút, và nhiều người coi đây là một tác phẩm truyền đạt và giảng dạy mạnh mẽ.

Rõ ràng, các bài giảng mở rộng có thể có tác động lớn. Tuy nhiên, để đạt được tác động đó, đòi hỏi bạn phải hiểu điều gì tạo nên bài giảng tốt và sau đó cam kết cải thiện.

Vượt qua ranh giới và suy ngẫm về thực hành

Pausch thách thức khuôn mẫu về thế nào là một bài giảng. Anh ấy sử dụng các đạo cụ vật lý, phương tiện đa phương tiện và các nguồn lực khác để đẩy ranh giới của bài giảng vượt ra ngoài sự tham gia thông thường, mang tính giáo huấn. Kết quả là một bài giảng định kỳ thay đổi cách người tham gia tương tác và khi làm như vậy, thu hút và giữ sự chú ý của người tham gia.

Giảng dạy ở cấp độ này đòi hỏi nhiều hơn là chỉ kinh nghiệm. Chúng tôi phải suy ngẫm về thực hành giảng dạy của mình, đánh giá chất lượng bài giảng của chúng tôi liên quan đến ý định của chúng tôi, và sau đó cam kết phát triển bài giảng của chúng tôi và bản thân.

Giáo sư Eric Mazur mô tả cách, trong khi giảng dạy vật lý tại Harvard vào những năm 1990, ông nhận ra rằng các bài giảng của ông đã không giữ được sự chú ý của sinh viên hoặc phục vụ mục tiêu giáo dục của môn học. Ông đã sử dụng nhận thức này như một bàn đạp để cải thiện bài giảng của mình và phát triển kiến thức và kỹ năng sư phạm của mình.

Kể từ đó, Mazur đã trở thành một chuyên gia được công nhận trong việc cải thiện sự chú ý của sinh viên. Ông đã tạo ra nhiều giải pháp khác nhau cho giới học thuật để giữ cho sinh viên tích cực tham gia vào các bài giảng, thậm chí cả những giải pháp vượt quá giới hạn 18 phút. Các kỹ thuật mà Mazur ủng hộ bao gồm từ việc tích hợp hướng dẫn ngang hàng vào các bài giảng đến việc sử dụng một nền tảng hợp tác, công nghệ cao để thúc đẩy việc chuẩn bị trước bài giảng của sinh viên.

Vì vậy, sau đó những gì về tuyên bố rằng công nghệ đang làm cho bài giảng trở nên lỗi thời? Điều này có vẻ khó khăn hơn vì một vài lý do.

Chúng tôi thấy nhiều ví dụ về cách hoạt động của điều này trong các nền tảng học tập trực tuyến được đánh giá cao như Khan Academy hoặc LinkedIn Learning (app dùng để học trực tuyến). Tuy nhiên, chúng tôi nhận thấy những kết quả này, rõ ràng là công nghệ thực sự có thể giúp các bài giảng hơn là chỉ thay thế chúng.

Bây giờ chúng ta hãy xoay chuyển câu hỏi: việc sử dụng công nghệ có đảm bảo hay thậm chí tăng khả năng giảng dạy tốt không? Công nghệ có thể giúp việc thực hành trở nên dễ dàng hơn, chẳng hạn như sử dụng các cuộc thăm dò ý kiến, tạo các phòng học nhóm và bộ hẹn giờ. Công nghệ thậm chí có thể mở ra những khả năng và mô hình mới cho việc giảng dạy. Nhưng không có sự bảo đảm nào.

Danh sách các lỗi kỹ thuật rất nhiều và đáng kinh ngạc. Chúng tôi thấy một số hiểu lầm phổ biến.

Một trong số đó là việc bổ sung công nghệ đồng nghĩa với việc tăng cường giảng dạy. Công nghệ không mang giá trị sư phạm vốn có. Bản thân việc đổi iPad lấy bục giảng không giúp chuyển việc học từ một trải nghiệm giáo khoa nhàm chán sang môi trường tương tác sống động.

Cũng giống như các bài giảng, việc sử dụng công nghệ của chúng tôi và kết quả tác động trước tiên phải đến từ cam kết về việc cải thiện cả việc giảng dạy và giáo viên.

Các giáo viên hãy nhận định để trở nên tốt hơn

Công nghệ không bao giờ có thể thay thế cho việc phản ánh một cách nghiêm túc giá trị sư phạm trong thực tiễn của chúng ta. Và trong khi công nghệ có thể hỗ trợ một sự chuyển đổi lớn, nhưng công nghệ không bao giờ là một yêu cầu bắt buộc để cải thiện cách chúng ta giảng dạy. Cho dù bạn là giáo viên công nghệ cao hay công nghệ thấp, bạn đều có thể giảng bài hay hoặc tìm ra những giải pháp thay thế hữu ích nếu bạn nhớ đặt phương pháp sư phạm lên trước công nghệ.

Chúng ta cần bác bỏ quan điểm cho rằng các bài giảng sẽ khiến sinh viên của chúng ta cảm thấy nhàm chán và công nghệ sẽ giúp giáo viên đạt được sự chú ý của sinh viên. Thay vào đó, chúng ta hãy tìm hiểu sâu và nghiêm túc về cả hai, suy ngẫm về cách cải thiện thực hành và áp dụng các phương pháp và thực hành giảng dạy hợp lý để tạo ra các hoạt động học tập hấp dẫn và sâu sắc hơn.

Phạm Thanh Thủy