Bài hát yêu thích và câu chuyện niềm tin

Nhưng những hoang mang về khiếu nại của nhạc sĩ Lưu Thiên Hương và ca sĩ Uyên Linh về chuyện "dàn xếp tỉ số" vẫn còn đó…

Trong tương quan của nhiều cuộc thi, giải thưởng âm nhạc, Bài hát yêu thích hiện vẫn được đánh giá là chương trình có tính công khai, minh bạch cao nhất. Mọi số liệu về tin nhắn đến tổng đài điện thoại, số lượt nghe/xem trên website đều được cập nhật gần như tức thì. Bên cạnh đó, chương trình cũng công khai luôn cả danh sách các thành viên hội đồng bình chọn 120 người luân phiên. Kết quả thu thập được phải qua đơn vị kiểm toán độc lập và ngay cả những lập trình viên đã tạo ra trang baihatyeuthich.vn, xây dựng cơ sở dữ liệu thống kê của nó cũng không thể tự ý can thiệp.

Bằng cách đó, Bài hát yêu thích luôn có thể dễ dàng, nhanh chóng phản hồi mọi khiếu nại với hồ sơ, giấy tờ, hình ảnh đầy đủ. Trong cuộc so kè của Người hát tình ca và Chiếc khăn piêu, để xem số liệu của nhau, đại diện của ca sĩ Tùng Dương và Uyên Linh cũng phải đến xác nhận đồng ý cho phép mở dữ liệu so sánh… Công khai là vậy, nhưng không phải đến bây giờ Bài hát yêu thích mới bị khiếu nại…

Ngay từ những tháng đầu tiên của mùa giải đầu tiên, Bài hát yêu thích đã dính vào các nghi án lũng đoạn kết quả, sai lệch bình chọn. Còn nhớ trong cuộc đua giữa Uyên Linh và Văn Mai Hương ở Bài hát yêu thích tháng 1-2012, nhiều fan của á quân Thần tượng âm nhạc 2010 đã "kêu khóc" trên Facebook và cả với các phóng viên văn hóa – văn nghệ thân quen rằng dù họ đã rất tích cực bấm nghe ca khúc Nếu như anh đến của Hương, số liệu thể hiện trên website baihatyeuthich.vn vẫn không thay đổi trong khi lượt nghe của Người hát tình ca vẫn tăng đều đều và hiên ngang giành giải Bài hát yêu thích tháng 1. Không có khiếu nại chính thức nào được đưa ra. Mọi chuyện trôi vào thinh lặng.

Trước live show Bài hát yêu thích tháng 3, việc ban tổ chức chương trình hủy một loạt tin nhắn bình chọn cho ca khúc Sẽ mãi yêu anh của Ngọc Anh đã khiến nữ ca sĩ phẫn nộ, tuyên bố không tham gia chương trình này. Trước khi Thanh Lam đoạt giải Bài hát yêu thích với ca khúc Một khúc sông Hồng, một e-mail đã được gửi đến cánh báo chí với ảnh chụp màn hình ghi nhận diễn biến tăng – giảm bất thường trong số liệu bình chọn để đưa ra nghi vấn về một "thế giới ngầm" đã can thiệp vào Bài hát yêu thích. Trước khiếu nại của Uyên Linh và nhạc sĩ Lưu Thiên Hương, ban tổ chức Bài hát yêu thích cũng từng hủy một phần kết quả bình chọn của Dương Quốc Hưng, làm dày thêm những nghi hoặc quanh chương trình.

Trong tất cả trường hợp khiếu nại chính thức, những người làm chương trình đã rất nhanh chóng phản hồi bằng văn bản với đầy đủ số liệu thống kê ghi nhận được từ hệ thống. Ðể chứng minh những tin nhắn bình chọn cho Ngọc Anh là ảo, Bài hát yêu thích đã chỉ ra những dãy số điện thoại liền kề, nhắn vào những khoảng thời gian xác định, nhắn đủ năm tin chính xác theo thể lệ. Dù là một diva, Thanh Lam cũng bị hủy một phần kết quả khi Bài hát yêu thích công bố việc hệ thống của mình bị tấn công. Ở trường hợp của Người hát tình ca, thông cáo báo chí gửi đến cho truyền thông cũng kèm theo ảnh chụp màn hình, số liệu chi tiết (ngày, giờ, địa chỉ IP…) để kiểm chứng, bác bỏ khiếu nại của Uyên Linh và Lưu Thiên Hương.

Bản thể lệ của Bài hát yêu thích, các hội đồng chuyên môn từ đề cử, bình chọn, bình luận lên đến cả trăm người từng khiến nhiều người băn khoăn cho rằng quá rườm rà nhưng thật sự lại rất chặt chẽ, dự kiến được nhiều tình huống thay vì bị động chờ sự cố phát sinh mới nghiên cứu lại luật chơi. Nhưng dù có một bản thể lệ "rối rắm", "dày đặc chữ" như thế, Bài hát yêu thích vẫn không thoát được hoài nghi. Lý do?

Chúng ta đã không còn nhiều niềm tin với nhau nữa. Nếu là một hệ thống bình chọn trực tuyến, người ta sẽ nghĩ đến việc website bị tấn công, tạo nick (tên thành viên) ảo, dùng địa chỉ IP giả để… đẩy thần tượng/"gà" của mình. Một tổng đài nhắn tin sẽ dẫn công chúng đến ý nghĩ "ai có tiền sẽ có giải" thông qua việc mua sim, thuê người nhắn tin – những dịch vụ luôn sẵn trên thị trường với chi phí không hề đắt đỏ.

Việc Bài hát yêu thích hủy một phần kết quả của không chỉ một người vì lý do "bình chọn ảo" càng khiến chúng ta có cơ sở để tin rằng việc can thiệp vào kết quả bằng những thủ pháp hậu trường, phi nghệ thuật là có thật. Mỗi cuộc kiểm tra của Bài hát yêu thích đều xuất hiện bình chọn ảo, chứng tỏ hiện tượng đã trở nên phổ biến. Vậy làm cách nào để khán giả không hoài nghi, không nghĩ rằng có những sự dàn xếp chốn hậu trường? Khi khán giả đã không tin, những động tác của Bài hát yêu thích dẫu công khai, minh bạch đến đâu cũng khó thuyết phục. Dẫu có hoàn thiện thể lệ hơn nữa vẫn sẽ có những khiếu nại mới xuất hiện. Ðiều thú vị là cả những nghệ sĩ khiếu nại gian lận cũng không thoát khỏi cảnh bị trừ bớt bình chọn ảo.

Nhưng, Bài hát yêu thích vẫn cần tiếp tục công khai và quyết liệt như thế để niềm tin nơi công chúng sẽ sớm trở về. Những sân chơi khác cũng nên học cách công khai, minh bạch để tiếp sức giữ lại niềm tin, trừ khi chính đơn vị ấy muốn mượn chuyện niềm tin để làm PR thì có lẽ không cần phải bàn thêm nữa.

Ðó là quyết định của nhạc sĩ Lưu Thiên Hương trong văn bản được gửi tới Công ty Bài Hát Yêu Thích và đồng kính gửi Ban văn nghệ Ðài truyền hình VN tối 7-1. Trong văn bản này, tác giả của Người hát tình ca nêu rõ: "Tôi chính thức tuyên bố BTC không được dùng bài Người hát tình ca của tôi trên trang Bài hát yêu thích, đề nghị BTC gỡ hết tất cả những gì có liên quan đến bài Người hát tình ca ra khỏi trang của mình".

Ðây được coi là phản ứng cứng rắn của Lưu Thiên Hương trước những nghi ngờ về việc thiếu minh bạch của BTC Bài hát yêu thích trong việc tính tin nhắn bình chọn Bài hát yêu thích tháng 12 và Bài hát của năm.

Trong bức thư dài sáu trang, nhạc sĩ Lưu Thiên Hương cũng đã chỉ ra những điểm không thỏa đáng trong công văn của BTC Bài hát yêu thích gửi cho mình vào ngày 6-1. Theo đó, nhạc sĩ này chỉ ra: "Các số liệu BTC đưa ra chỉ là các con số mà không có danh sách các số điện thoại cụ thể nhắn đến bình chọn cho từng bài và các số điện thoại bị gạt đi của từng bài. Theo thể lệ của BTC thì quyền trừ tin nhắn là do BTC, vậy BTC yêu bài nào thì không trừ hoặc trừ ít, ghét bài nào thì trừ hết, điều này liệu người hâm mộ và nghệ sĩ tham gia chương trình có biết được không khi chỉ qua các con số do BTC cung cấp?" – tác giả của Người hát tình ca nêu nghi vấn.