“Bàn tay vàng” của Henry không bị trừng phạt: FIFA trở thành nạn nhân của chính mình?

FIFA bảo rằng họ không thể trừng phạt hành vi dùng tay chơi bóng của Thierry Henry (“kiến tạo” cho William Gallas ghi bàn giúp Pháp thắng Ireland chung cuộc 2-1 ở trận play-off World Cup) vì không có điều luật nào phù hợp. Đa số dư luận, nhất là những người Ireland tất sẽ bất bình ghê gớm với quyết định ấy, nhưng nhìn nhận kỹ lưỡng, FIFA cũng có cái lý của riêng họ.

Hiện tại, FIFA điều chỉnh các hành vi trên thế giới dựa trên tập hợp các quy định được hệ thống hóa mang tên “Luật của cuộc chơi” (Law of the game). Điều đầu tiên cần phải khẳng định: Trong bất kỳ hoàn cảnh nào, tổ chức lớn nhất của bóng đá thế giới cũng không thể đứng trên luật lệ. Đó là nguyên tắc pháp quyền, nền tảng chung để đem đến sự công bằng. Và để đưa ra phán quyết trừng phạt đối với bất kỳ hành vi nào, căn cứ duy nhất để dựa vào phải là luật.

Trong “Luật của cuộc chơi”, hành vi dùng tay chơi bóng của Henry có thể được xem xét ở mục 3, điều 12, viết về các hành vi phi thể thao trong bóng đá. Trong 13 hành vi được liệt kê, có hai hành vi có các dấu hiệu gần nhất với động tác dùng tay hãm bóng của tiền đạo CLB Barcelona: 1) Nỗ lực dùng tay chơi bóng để ghi bàn (vẫn bị trừng phạt dù có thành bàn hay không); 2) Lừa dối trọng tài bằng cách giả vờ chấn thương hoặc giả vờ bị phạm lỗi.

Vấn đề là động tác hãm bóng của Henry chỉ thỏa mãn một phần đặc điểm của hai khoản nhỏ trong luật ấy: Anh cố tình dùng tay chơi bóng, nhưng không trực tiếp ghi bàn, mà chỉ đóng vai trò “kiến tạo”. Anh cũng cố tình đánh lừa trọng tài, nhưng không hề giả vờ bị chấn thương hay phạm lỗi. Vì vậy, khi FIFA quyết định không trừng phạt Henry dựa trên luật, về lý mà nói, họ đã đúng. Henry vi phạm luật chơi, nhưng khi trọng tài không phát hiện ra hành vi gian dối thì sau trận đấu, hành vi của anh chỉ bị lên án trên phương diện đạo đức, chứ không thể bị kết tội dựa trên luật.

Vì vậy, nhận định rằng có "âm mưu", "sự thiên vị" nào đó trong quyết định của FIFA chỉ xuất phát từ cảm tính, bởi họ hành xử và phán xét theo luật. Thế nhưng nếu cho rằng FIFA đã tự giáng một cái tát vào mặt mình vì luật lệ quá lỏng lẻo dẫn đến bỏ sót hành vi đáng bị trừng phạt, thì cũng chẳng có gì là quá đáng.

Cụ thể, động tác hãm bóng bằng tay của Henry đã giúp anh chuyền một quả bóng mà nhắm mắt Gallas cũng ghi được bàn, và nó ảnh hưởng đến trận đấu một cách trực tiếp, dù đường chuyền của Henry chỉ được coi là gián tiếp dẫn đến bàn thắng. Nếu quy định ấy chỉ đơn giản là trừng phạt những hành vi dùng tay chơi bóng dẫn đến bàn thắng, mọi chuyện sẽ hợp lý hợp tình hơn. Hoặc rộng hơn là hành vi lừa dối trọng tài nói chung, không phân biệt dẫn đến bàn thắng hay không dẫn đến bàn thắng, giả vờ chấn thương hoặc giả vờ bị phạm lỗi.

Vì vậy, có thể kết luận rằng luật của FIFA đang có một lỗ hổng lớn, và quyết định của họ trong trường hợp này chẳng khác nào dung túng cho những hành vi gian lận, nhưng lách qua được kẽ hở của luật. Vô tình, FIFA lại đưa mình vào trong tầm ngắm của sự nghi ngờ, hoặc giả có sự toan tính “giúp đỡ” Pháp ở đây, thì họ đã vận dụng đúng cái lý rằng mọi quyết định đều dựa trên luật.

Nhưng vấn đề đáng quan tâm nhất là liệu FIFA có sửa đổi, điều chỉnh các điều luật liên quan từ sau vụ "Bàn tay vàng" của Henry hay không. Nếu họ không có động thái nào, chắc chắn trong tương lai sẽ xuất hiện nhiều Henry mới, gian lận, lừa dối trọng tài nhưng vẫn không bị trừng phạt.

Bộ luật bóng đá mới nhất này được sửa đổi và thông qua sau Hội nghị thường niên của Hội đồng liên hiệp bóng đá quốc tế (IFAB) được tổ chức ở Newcaslte, Bắc Ireland vào ngày 28/2/2009 và đã chính thức có hiệu lực từ ngày 1/7/2009. IFAB bao gồm 4 thành viên là đại diện của FIFA và 4 thành viên còn lại là đại diện của các LĐBĐ thuộc Vương quốc Anh (Anh, Scotland, Wales và Bắc Ireland), với tư cách là những người khai sinh môn bóng đá hiện đại. Việc sửa đổi luật nói riêng và các quyết định nói chung của IFAB sẽ được thông qua khi có 6/8 thành viên bỏ phiếu ủng hộ.

Bộ luật bao gồm hai phần chính: Phần đầu có 17 điều quy định cơ bản về điều kiện để tiến hành một trận bóng đá, bao gồm các quy định chi tiết về sân bãi, tiêu chuẩn bóng, số cầu thủ, “trang bị” của các cầu thủ, các trọng tài và trợ lý, thời lượng trận đấu, xác định bàn thắng, luật việt vị, các hành vi phạm lỗi, các quy định về tình huống cố định. Phần sau đề cập đến các phương thức xác định thắng thua, khu vực kỹ thuật, các trọng tài bàn, phần giải thích luật và các hướng dẫn áp dụng cho trọng tài và cuối cùng là các nguyên tắc hoạt động của IFAB, tổ chức làm và sửa đổi “Luật của cuộc chơi”. Bộ luật này được dịch và xuất bản một phần hoặc toàn bộ ra bất kỳ ngôn ngữ nào trên toàn thế giới mà không cần sự cho phép của FIFA.

Bộ luật hiện tại dự kiến sẽ tiếp tục được sửa đổi sau các phiên họp từ mùng 5-7 tháng 3/2010 của IFAB. Các quy định sửa đổi sẽ có hiệu lực từ các trận đấu thuộc khuôn khổ World Cup 2010 diễn ra tại Nam Phi vào tháng 6 năm sau, và được áp dụng cho đến khi bộ luật mới được thông qua trong phiên họp sửa đổi diễn ra vào đầu năm 2011 có hiệu lực.