Bảo đảm công bằng trong nhà trường

Bảo đảm công bằng trong nhà trường - Audio

00:00 / 00:00

An audio error has occurred, player will skip forward in 2 seconds.

1 Bảo đảm công bằng trong nhà trường Audio

Công bằng trong nhà trường là một khái niệm quan trọng liên quan đến việc bảo đảm mọi học sinh (HS) đều có cơ hội bình đẳng để phát triển và học tập. Trên thực tế, vấn đề công bằng ở một số nơi còn những hạn chế nhất định, do đó cần được nhà trường, giáo viên, phụ huynh quan tâm để điều chỉnh hợp lý, nhằm bảo đảm HS được học trong một môi trường tốt nhất.

Công bằng trong nhà trường không chỉ là việc đảm bảo quyền lợi học tập mà còn xây dựng một môi trường hỗ trợ, hòa nhập cho tất cả học sinh (ảnh minh họa). Ảnh: A.K

Các yếu tố của công bằng trong nhà trường

Công bằng ở đây có thể bao gồm một số yếu tố sau: Một là cơ hội tiếp cận. Tất cả HS, bất kể nền tảng gia đình, giới tính, dân tộc hay năng lực, tình trạng thể chất hay sức khỏe, đều được cung cấp cơ hội học tập giống nhau. Điều này có thể bao gồm việc tiếp cận tài nguyên học tập, giáo viên, và các hoạt động ngoại khóa. Hai là đánh giá công bằng. Hệ thống đánh giá và chấm điểm cần được thực hiện một cách khách quan, công bằng, không thiên lệch để phản ánh đúng năng lực và sự nỗ lực của HS. Như vậy, việc tổ chức lớp chọn trong nhà trường cũng là một hình thức không công bằng; hay việc lập đội tuyển HS giỏi không thông qua cạnh tranh cũng là không công bằng. Ba là hỗ trợ cá nhân. Nhà trường cần có các chương trình hỗ trợ HS gặp khó khăn, chẳng hạn như HS khuyết tật, gia đình nghèo, nói chung là các HS yếu thế nhằm giúp các em có thể theo kịp với các bạn. Bốn là môi trường học tập. Cần tạo ra một môi trường học tập thân thiện, hòa nhập, không có phân biệt hay bạo lực, nơi mà tất cả HS cảm thấy an toàn và được tôn trọng. Năm là khuyến khích sự đa dạng. Công bằng còn liên quan đến việc tôn trọng và khuyến khích sự đa dạng (về văn hóa, dân tộc, vùng miền…) trong nhà trường, từ đó xây dựng một cộng đồng học tập phong phú và đa chiều.

Như vậy, công bằng trong nhà trường không chỉ là việc đảm bảo quyền lợi học tập mà còn là xây dựng một môi trường hỗ trợ, hòa nhập cho tất cả HS.

Một số vấn đề về công bằng trong nhà trường

Thực tiễn hiện nay cho thấy, tuy về mặt quan điểm hay chính sách không có sự phân biệt nhưng ở các trường hợp cụ thể vẫn tồn tại một số vấn đề cho thấy sự công bằng trong nhà trường còn bị xem nhẹ, chủ yếu do các điều kiện về cơ sở vật chất kỹ thuật và hành xử của con người. Thứ nhất, sự chênh lệch trong cơ hội học tập. Hiện có sự khác biệt nhất định về chất lượng giáo dục mà chúng ta dễ thấy là sự không đồng đều trong chất lượng giáo dục giữa các trường học ở các khu vực khác nhau, đặc biệt giữa thành phố và nông thôn, giữa trường công lập và tư thục. Điều này dẫn đến sự bất bình đẳng trong việc tiếp cận tài nguyên giáo dục, cơ hội học tập và kết quả học tập của HS. Bên cạnh đó, còn có sự đối xử khác biệt giữa các HS dựa trên giới tính, dân tộc, tôn giáo hoặc tình trạng kinh tế. Điều này có thể dẫn đến sự thiếu công bằng trong việc phân phối cơ hội học tập và các nguồn lực. Thứ hai, thiếu cơ hội bình đẳng trong các hoạt động ngoại khóa. Đó là tình trạng các hoạt động ngoại khóa có thể không được tổ chức đồng đều cho tất cả HS, dẫn đến sự thiếu cơ hội tham gia cho một số nhóm HS. Ví dụ, HS từ các khu vực thiệt thòi (nông thôn, miền núi…) có thể không có đủ cơ hội tham gia vào các hoạt động thể thao hoặc nghệ thuật. Ngay cả ở cùng lớp, khi nhà trường tổ chức các sinh hoạt ngoại khóa kết hợp tham quan, trải nghiệm thực tế có đóng phí, một số HS gia đình khó khăn có thể ít có điều kiện tham gia. Thứ ba, việc đánh giá và khen thưởng chưa phù hợp. Các cách thức đánh giá và khen thưởng có thể không công bằng hoặc không phù hợp với từng HS, dẫn đến sự cảm nhận không công bằng và thiếu động lực cho các em. Ví dụ, các trường thường khen thưởng theo thứ hạng gắn với học lực, có khi HS đứng hạng thấp ở lớp này nhưng có điểm số và học lực ngang với HS đứng hạng cao ở lớp khác, trường khác… Thứ tư, sự quan tâm HS của giáo viên dựa theo điều kiện gia đình, cha mẹ của HS đó. Đây là một thực tiễn rất phổ biến ở các trường học hiện nay. Các HS có cha mẹ là giáo viên ngay trong trường, con em của ban đại diện cha mẹ học sinh, con em của cán bộ lãnh đạo tại địa phương, con em của gia đình có đóng góp cho nhà trường… thường được quan tâm, ưu ái hơn các HS khác, cả trong đối xử lẫn đánh giá. Hoặc giáo viên “thích” HS nào đó thì chọn tham gia ban cán sự lớp và bỏ qua quyền của HS khác, trong khi đây là hoạt động có thể góp phần rèn luyện năng lực lãnh đạo cho các em.

Các giải pháp bảo đảm công bằng trong nhà trường

Thứ nhất, bảo đảm thực hiện các quy định một cách công bằng. Cần đảm bảo rằng các chính sách về giáo dục được thực hiện tốt nhất cho tất cả HS, tức là đảm bảo sự bình đẳng trong việc phân phối tài nguyên, cơ hội học tập và hỗ trợ HS. Ví dụ, nhà trường phải thực hiện việc miễn giảm học phí và các hỗ trợ khác theo đúng quy định của pháp luật và điều kiện thực tế của HS, đối với tất cả HS trong trường. Thứ hai, chú trọng nâng cao nhận thức. Tổ chức các khóa tập huấn cho giáo viên về công bằng trong giáo dục, bao gồm cách nhận diện và loại bỏ các định kiến, phân biệt đối xử trong lớp học. Bên cạnh đó, nên tổ chức các buổi hội thảo, hoạt động giáo dục cộng đồng về công bằng trong giáo dục để nâng cao nhận thức và khuyến khích sự tham gia của phụ huynh, xã hội trong việc tạo ra một môi trường học tập công bằng. Thứ ba, cung cấp các cơ hội bình đẳng. Cần quan tâm đầu tư cơ sở vật chất và tài nguyên giáo dục để đảm bảo rằng tất cả HS đều có cơ hội học tập trong một môi trường có đầy đủ tiện nghi và trang thiết bị. Đặc biệt, trong cùng một trường, tuyệt đối tránh có sự phân biệt đối xử, như có HS được học và nghỉ bán trú ở phòng có máy lạnh, số khác thì không; cố gắng bảo đảm đủ chỗ bán trú cho tất cả HS có nhu cầu chứ không thể chọn lựa (vì như vậy rất dễ cảm tính)… Bên cạnh đó, cần hỗ trợ HS từ các nhóm yếu thế, như có các chương trình hỗ trợ đặc biệt cho HS có hoàn cảnh khó khăn, khuyết tật… Thứ tư, bảo đảm công bằng trong các hoạt động ngoại khóa. Cần chú ý rằng tất cả HS đều có cơ hội tham gia vào các hoạt động ngoại khóa cũng như tạo ra các cơ hội cho HS có thể tham gia và thể hiện tài năng của mình. Do đó, cần quan tâm đến các rào cản về tài chính và cung cấp cơ hội cho HS yếu thế.

Bảo đảm công bằng trong nhà trường là một nhiệm vụ quan trọng để tạo ra một môi trường học tập tích cực và hỗ trợ tất cả HS. Môi trường đó phải thực sự khích lệ sự cố gắng của HS, hạn chế việc các em cảm thấy bị thiệt thòi hoặc bất công, những điều mà các em có thể hình thành một phản ứng tiêu cực khi trưởng thành. Có như vậy, các trường học mới có thể đảm bảo rằng mọi HS đều có cơ hội học tập và phát triển một cách công bằng và đầy đủ.

Nguyễn Minh Hải