Bầu cử ở Anh: Đảng cầm quyền gặp khó

Đáng chú ý, theo thăm dò được Công ty Survation công bố hôm 2-7, Đảng Lao động của nhà lãnh đạo Keir Starmer có thể giành 484/650 ghế quốc hội, cao hơn con số kỷ lục 418 ghế của đảng này trong cuộc bầu cử năm 1997. Trong khi đó, Đảng Bảo thủ của Thủ tướng Rishi Sunak được dự báo chỉ giành được 64 ghế – con số thấp nhất kể từ khi đảng này được thành lập năm 1834.

Nếu một đảng giành được đa số ghế quốc hội thì lãnh đạo của đảng đó sẽ trở thành thủ tướng. Trong khi đó, lãnh đạo của đảng có số lượng nghị sĩ cao thứ 2 thường sẽ trở thành lãnh đạo phe đối lập. 

Việc không có đảng nào đạt được đa số sẽ dẫn đến tình trạng quốc hội "treo". Nếu kịch bản này xảy ra, đảng lớn nhất có thể chọn liên minh với các đảng khác để thành lập chính phủ liên hiệp.

Trong ngày cuối cùng của chiến dịch tranh cử hôm 3-7, cả hai Đảng Lao động và Bảo thủ đều cảnh báo cử tri về những hậu quả kinh tế nghiêm trọng nếu đối phương thắng cử. Tuyên bố của ông Pat McFadden, điều phối viên chiến dịch của Đảng Lao động, nhắc nhở cử tri về "sự hỗn loạn kinh tế mà người dân vẫn đang phải trả giá".

Thủ tướng Anh Rishi Sunak (phải) và ông Keir Starmer tại cuộc tranh luận ở TP Nottingham hôm 26-6. Ảnh: Reuters

Chiến dịch tranh cử của đảng này được xây dựng xung quanh lời hứa về sự thay đổi, khai thác sự bất bình của người dân đối với tình trạng dịch vụ công quá tải và tiêu chuẩn sống giảm sút.

Trong khi đó, ông Sunak tìm cách thuyết phục cử tri rằng 20 tháng nắm quyền của ông đã đưa nền kinh tế đi lên sau những cú sốc từ bên ngoài như đại dịch COVID-19, xung đột ở Ukraine… Thủ tướng Anh đương nhiệm cũng lập luận rằng ông Starmer sẽ phải tăng thuế để thực hiện chương trình thay đổi của mình.

Chi phí sống tăng là một trong những nỗi lo hàng đầu của cử tri khi bước vào cuộc bầu cử. Lạm phát cuối cùng đã trở lại mục tiêu 2% của ngân hàng trung ương sau khi tăng lên hơn 10% trong năm 2022 và 2023, người dân vẫn đang phải trả nhiều tiền hơn cho các nhu yếu phẩm, bao gồm cả thực phẩm, so với vài năm trước.

Ngoài ra, theo một số cuộc thăm dò, cử tri còn quan tâm đến những vấn đề khác như y tế, nhập cư, nhà ở, môi trường, tội phạm…

Ông Jonathan Tonge, chuyên gia tại ĐH Liverpool (Anh), nhận định với đài Al Jazeera rằng Đảng Bảo thủ đã gặp khó với các vấn đề về niềm tin và năng lực kể từ khi thắng cử năm 2019. 

Ông Boris Johnson phải từ chức thủ tướng năm 2022 do liên quan đến một vụ bê bối trong thời gian xảy ra đại dịch COVID-19. Người kế nhiệm ông Johnson là bà Liz Truss cũng phải ra đi sau 6 tuần nắm quyền giữa lúc đất nước rơi vào khủng hoảng chính trị và kinh tế.

Trong khi đó, theo ông Tonge, vấn đề năng lực xuất phát từ việc Đảng Bảo thủ không mang đến những cải thiện thực sự cho người dân trong suốt 14 năm cầm quyền. Đảng này nhìn chung vẫn đạt được một số kết quả, như lạm phát giảm và tỉ lệ thất nghiệp được duy trì ở mức thấp. Tuy nhiên, họ lại không thực hiện được cam kết về một loạt chính sách chủ chốt, trong đó có kiềm chế nhập cư. 

Dựa vào những dự đoán hiện tại, ông Tonge cho rằng việc đảng này giành được hơn 100 ghế trong cuộc bầu cử sắp tới là kết quả tốt dù vẫn còn kém xa con số 365 ghế trong cuộc bỏ phiếu năm 2019.