Bí thư Thành ủy TP.HCM Đinh La Thăng: Cái gì luật chưa có thì để TP thí điểm

TP.HCM mong muốn Bộ GD-ĐT cho cơ chế thí điểm, những cái gì luật quy định, luật chưa có thì để TP thí điểm. Giải pháp nâng cao nguồn nhân lực là một trong 7 giải pháp trọng điểm mà TP đang tập trung thực hiện. Nhưng để làm được điều này cần nâng cao GD-ĐT, thay đổi – đổi mới toàn diện căn bản giáo dục ở các cấp học.

Bí thư Thành ủy đề nghị Bộ GD-ĐT phải phân quyền mạnh mẽ cho ngành GD-ĐT TP

Bí thư Thành ủy TP.HCM Đinh La Thăng đã khẳng định và mong muốn như vậy tại buổi làm việc giữa lãnh đạo Thành ủy – UBND TP với GS.TS Phùng Xuân Nhạ – Bộ trưởng, Bộ GD-ĐT để bàn về “Phát triển GD-ĐT TP.HCM” ngày 7-6.

Giáo dục TP luôn đi đầu

Trình bày với lãnh đạo TP và lãnh đạo Bộ GD-ĐT, TS. Lê Hồng Sơn – Giám đốc Sở GD- ĐT TP.HCM cho biết: GD-ĐT TP trong những năm qua luôn nhận được sự quan tâm đặc biệt của lãnh đạo TP, bên cạnh đó lãnh đạo TP nhận thức rõ vai trò quan trọng của GD-ĐT trong sự nghiệp phát triển đất nước và TP, luôn quan tâm, chỉ đạo sát sao cho sự phát triển của GD-ĐT; niềm tin của người dân TP không ngừng được nâng cao. TP đã ban hành nhiều chỉ thị, kế hoạch, nghị quyết về GD-ĐT để tiếp tục định hướng chỉ đạo phát triển; mỗi năm dành 26% trong tổng chi ngân sách cho GD-ĐT. Ngành GD-ĐT đã phối hợp chặt chẽ với các cơ quan ban, ngành, cấp ủy, chính quyền địa phương triển khai có hiệu quả các đề án, chương trình, kế hoạch… thực hiện mục tiêu giáo dục.

Quy mô và mạng lưới các cấp học được đầu tư phát triển đồng bộ. TP luôn dành kinh phí đầu tư xây dựng CSVC trường học trên địa bàn TP khoảng 2.000 tỷ đồng/năm. Công tác quy hoạch hệ thống giáo dục bước đầu đạt kết quả thiết thực. Hàng năm đã đưa vào sử dụng hơn 1.000 phòng học mới, đảm bảo chỗ học cho con em nhân dân (với quy mô tăng bình quân 40.000 em/năm), thực hiện tốt phổ cập giáo dục từ các quận trung tâm đến huyện ngoại thành của TP.

Chất lượng và hiệu quả GD-ĐT có nhiều chuyển biến tích cực. Các ngành học mầm non, tiểu học, trung học và bậc đại học đều có những bước chuyển nhanh về quy mô, học vấn trung bình của người dân TP được nâng lên rõ rệt. Các trường đại học đã đang được đầu tư xây dựng cơ sở vật chất khá tốt, gắn công tác đào tạo với nghiên cứu khoa học, chuyển giao và ứng dụng công nghệ vào sản xuất và đời sống.

Đội ngũ sư phạm được xây dựng và củng cố vững mạnh từ số lượng đến chất lượng. Số lượng đạt chuẩn và trên chuẩn cao, tích cực đổi mới phương pháp dạy học theo hướng dạy học cá thể thay cho dạy học số đông, đảm bảo dạy đủ môn theo chương trình quy định. Công tác quản lý nhà trường được đổi mới tích cực, theo hướng chuyên nghiệp, hội nhập quốc tế và khu vực, sử dụng tốt công nghệ thông tin, tinh giản bộ máy và chuẩn hóa nhà trường.

Công bằng trong GD-ĐT cũng được quan tâm một cách sâu sát. TP đã ưu tiên đầu tư, tập trung đổi mới và nâng cấp các cơ sở giáo dục vùng ven và các huyện, phát động phong trào giúp đỡ, đối với các trường thuộc địa bàn khó khăn ở ngoại thành; thực hiện chính sách, ưu đãi đối với cán bộ, giáo viên công tác tại các xã thực sự khó khăn và chế độ đối với học sinh, sinh viên thuộc đối tượng chính sách, bộ đội xuất ngũ, tích cực chăm lo, tạo điều kiện cho nhiều trẻ em lang thang được nuôi dưỡng, học tập miễn phí.

TP.HCM là nơi thu hút mạnh mẽ các nguồn đầu tư trên mọi lĩnh vực, trong đó có GD-ĐT. Hợp tác quốc tế được mở rộng tạo điều kiện tăng đầu tư giữa nước ta với các nước, các tổ chức quốc tế và các doanh nghiệp nước ngoài, tăng nhu cầu tuyển dụng lao động qua đào tạo.

Những mục tiêu cụ thể

TS. Lê Hồng Sơn cũng báo cáo mục tiêu cụ thể của GD-ĐT TP, theo đó: Đến cuối năm 2020, 100% các trường học trên địa bàn TP đạt chuẩn quốc gia về tiêu chí cơ sở vật chất; có 300 phòng học/10.000 người dân trong độ tuổi từ 3 tuổi đến 18 tuổi (kể cả người dân không có hộ khẩu thường trú hoặc KT3); 30% các trường mầm non, tiểu học, 15% các trường THCS, THPT đạt chuẩn quốc gia; ở từng quận huyện mỗi bậc học mầm non, tiểu học có ít nhất 3 trường học, bậc THCS, THPT có 2 trường đạt trường tiên tiến theo xu thế hội nhập.

Đảm bảo đầy đủ số lượng cán bộ quản lý, giáo viên theo chuẩn quy định ở các cấp học, ngành học. Đến năm 2020 có 50% giáo viên các cấp đạt trình độ trên chuẩn (mầm non 80%, tiểu học 97%, THCS 90%, THPT 15%).

Duy trì và nâng cao kết quả đạt được từ đề án phổ cập và nâng cao năng lực sử dụng tiếng Anh cho học sinh phổ thông và chuyên nghiệp trên TP. Đảm bảo đến năm 2020, 50% học sinh TP sau khi tốt nghiệp THPT đạt được trình độ ngoại ngữ có thể tự tin trong giao tiếp và tiếp tục theo học các chương trình đại học, cao đẳng quốc tế, 70% học sinh các cấp đạt được trình độ ngoại ngữ theo chuẩn quốc tế.

Phổ cập và nâng cao trình độ tin học cho học sinh phổ thông, đảm bảo cho học sinh có thể ứng dụng tin học trong học tập, trong nghiên cứu khoa học. Đảm bảo đến năm 2020, 30% học sinh TP có trình độ tin học đạt chuẩn quốc tế.

Duy trì và nâng cao chất lượng phổ cập mầm non cho trẻ 5 tuổi, phổ cập giáo dục tiểu học đúng độ tuổi, phổ cập giáo dục THCS và phổ cập bậc trung học. Đến cuối năm 2020, tỷ lệ người dân TP biết chữ trong độ tuổi 15 – 60 là 99,8%. Trình độ học vấn bình quân của người dân đến cuối 2020 là lớp 12. 100% phường, xã, thị trấn có trung tâm học tập cộng đồng hoạt động hiệu quả. Từ năm 2020, thực hiện giáo dục bắt buộc 9 năm đối với người dân TP trong độ tuổi đi học.

Đến năm 2020, có 80% học sinh tiểu học được học 2 buổi/ngày, 65% học sinh THCS và 40% học sinh THPT học 2 buổi/ngày.

Đến năm 2020, có 100% trẻ từ 3 tuổi học mẫu giáo; 100% trẻ em trong các cơ sở giáo dục mầm non không bị suy dinh dưỡng cân nặng; giảm tỉ lệ trẻ em béo phì còn dưới 10%.

Đến năm 2020, có 100% cơ sở giáo dục mầm non, phổ thông, trung tâm giáo dục thường xuyên được đánh giá ngoài và công nhận mức chất lượng giáo dục; đạt diện tích bình quân từ 8 đến 10m² /học sinh.

Có 100% các trường cao đẳng, trung cấp chuyên nghiệp trực thuộc Sở GD-ĐT công bố chuẩn đầu ra và thực hiện đúng cam kết chuẩn đầu ra, thu hút 30% số học sinh tốt nghiệp THCS vào trường trong hệ thống giáo dục nghề nghiệp, có 85% học sinh, sinh viên tốt nghiệp có việc làm phù hợp ngành nghề đào tạo, 100% các trường hoàn thành báo cáo tự đánh giá và thực hiện thủ tục xin đánh giá ngoài, 100% các trường công lập đăng ký công nhận là trường tiên tiến, 100% các trường đạt chất lượng theo quy định, có ít nhất 30% mã ngành đào tạo ở các trường công lập được công nhận là mã ngành tiên tiến.

Bộ cần phân cấp mạnh hơn nữa cho GD-ĐT TP

TS. Lê Hồng Sơn báo cáo đề án cùng lãnh đạo Bộ GD-ĐT

Bên cạnh đó, TS. Sơn cũng nêu những khó khăn mà ngành GD-ĐT TP đang gặp phải, do đặc thù là một TP lớn, tốc độ tăng dân số cơ học kéo theo tốc độ tăng học sinh trung bình mỗi năm gần đây khoảng 65.000 học sinh/năm, tức mỗi năm bình quân cần xây mới gần 3.000 phòng học để đáp ứng chỗ học đạt chuẩn, đặc biệt năm 2015 tăng 85.000 học sinh, là áp lực lớn trong việc nâng chất lượng dạy và học, tổ chức cho học sinh học tập sinh hoạt cả ngày trong trường và việc xây dựng trường lớp, tăng cường đội ngũ…

Nhu cầu giữ trẻ của người dân TP là rất cao, đặc biệt là con công nhân lao động trong các khu chế xuất, khu công nghiệp phải gửi con ngoài giờ, gửi cả ngày nghỉ là có, tuy nhiên hiện nay ngành vẫn chưa thể đáp ứng được đầy đủ.

Sĩ số học sinh/ lớp đông, nên tỷ lệ trường mầm non đạt chuẩn quốc gia chưa cao (hiện chỉ đạt 10%). Thông tư liên Bộ GD-ĐT – Bộ Nội vụ quy định về danh mục khung vị trí việc làm và định mức số lượng người làm việc trong các cơ sở giáo dục mầm non công lập chưa hợp lý, cụ thể quy định 4 chức danh (kế toán, thủ quỹ, văn thư, y tế) nhưng chỉ có 2 vị trí việc làm, việc này không phù hợp ở các trường mầm non thuộc TP.HCM…

Để đạt được mục tiêu trên, TS. Lê Hồng Sơn kiến nghị bộ cho phép ngành GD-ĐT TP có cơ chế đặc thù trong quá trình thực hiện nhiệm vụ nhằm triển khai những giải pháp mang tính đột phá, đổi mới, trước mắt đề xuất một số nội dung cụ thể như sau:

1. Cho phép TP tự xây dựng khung chương trình giáo dục và bộ sách giáo khoa phù hợp thực tiễn phát triển của TP dựa trên khung chương trình chung của Bộ GD-ĐT. Chương trình cấp học xây dựng theo hướng mở: một số môn học bắt buộc (văn – tiếng Việt, toán, ngoại ngữ) và các môn tự chọn phải hoàn thành trong cả cấp học với số lượng môn học đa chỉ nên là 8 môn trong 1 năm.

Cho phép học sinh các trường chuyên, lớp chuyên được thi một số tín chỉ ở một số môn tương ứng, phù hợp đang được giảng dạy trong các trường đại học, cao đẳng để có thể được chứng nhận hoàn thành tín chỉ môn cơ bản; Nhà trường và giáo viên giảng dạy có trách nhiệm đánh giá định kỳ học sinh, Sở GD-ĐT tổ chức đánh giá chung giữa và cuối cấp học để làm cơ sở xem xét hoàn thành chương trình học của cả cấp.

2. Giao quyền cho các tỉnh, TP trực thuộc Trung ương thực hiện kiểm tra, đánh giá, công nhận tốt nghiệp THPT. Bộ GD-ĐT sẽ định kỳ tổ chức đánh giá chất lượng giáo dục của các tỉnh, TP theo các chuẩn quốc tế (PISA, PASEC…) và công bố rộng rãi toàn quốc; Tổ chức khảo thí trình độ tiếng Anh của học sinh theo 4 kỹ năng nghe – đọc – nói – viết (không xét việc hoàn thành môn học theo cơ cấu điểm số như hiện nay).

3. Cho phép các trường chủ động trong việc điều chỉnh thời lượng giảng dạy của các bộ môn trên cơ sở đảm bảo chuẩn kiến thức kỹ năng, chủ động xây dựng chương trình giảng dạy tích hợp, liên môn và đa dạng hóa việc kiểm tra đánh giá cho phù hợp với tình hình giảng dạy thực tế trong từng loại hình trường (trường chuyên, trường tiên tiến hiện đại…)

4. Giao quyền tự chủ 100% cho các trường cao đẳng, TCCN công lập tự quyết định chương trình, được nhập khẩu trực tiếp các chương trình đào tạo tiên tiến từ nước ngoài, tự quyết định mức học phí, chỉ tiêu tuyển sinh…

Thống nhất đầu mối quản lý giáo dục nghề nghiệp (hiện nay do ngành GD-ĐT và ngành LĐ-TB&XH quản lý).

5. Bộ GD-ĐT có thông tư hướng dẫn việc điều động giáo viên sang làm việc ở các trung tâm học tập cộng đồng.

6. Điều chỉnh Thông tư 06/2015/BGDĐT-BNV ngày 16 tháng 3 năm 2015 liên Bộ GD-ĐT – Bộ Nội vụ cho phép trường mầm non hạng 1 tuyển dụng đủ 4 chức danh, hạng 2 tuyển 3 chức danh.

7. Điều chỉnh tỷ lệ % trường mầm non đạt chuẩn quốc gia tùy theo đặc thù từng địa phương.

8. Bộ GD-ĐT xem xét kiến nghị của UBNDTP tại văn bản số 6672/UBND-VX ngày 12-12-2013 về kiến nghị điều chỉnh, bổ sung Quyết định 1466/QĐ-TTg ngày 10-10-2008 của Thủ tướng Chính phủ, cụ thể: điều chỉnh đối với cơ sở giáo dục phổ thông trên địa bàn TP có diện tích sàn xây dựng trực tiếp phục vụ GD-ĐT tối thiểu là 2m²/học sinh.

9. Hoàn thiện cơ sở pháp lý trong việc quản lý các đơn vị có yếu tố nước ngoài, các trung tâm tư vấn du học (do hiện nay theo Luật Đầu tư thì hoạt động tư vấn du học không thuộc ngành nghề kinh doanh có điều kiện). Cụ thể:

Kiến nghị đưa dịch vụ tư vấn vào danh mục các ngành nghề kinh doanh có điều kiện.

Bộ GD-ĐT sớm hướng dẫn các sở GD-ĐT thực hiện công tác quản lý Nhà nước các cơ sở dịch vụ tư vấn du học theo khoản 15, điều 6, Nghị định 115/2010/NĐ-CP ngày 24 tháng 12 năm 2010 của Chính phủ quy định trách nhiệm quản lý Nhà nước về giáo dục sau ngày 1 tháng 7 năm 2016 tự xây dựng khung chương trình giáo dục và bộ sách giáo khoa phù hợp thực tiễn phát triển của TP dựa trên khung chương trình chung của Bộ GD-ĐT. Cho phép học sinh các trường chuyên, lớp chuyên được thi một số tín chỉ ở một số môn tương ứng, phù hợp đang được giảng dạy trong các trường đại học, cao đẳng để có thể được chứng nhận hoàn thành tín chỉ môn cơ bản. Giao quyền cho các tỉnh, TP trực thuộc Trung ương thực hiện kiểm tra, đánh giá, công nhận tốt nghiệp THPT. Giao quyền tự chủ 100% cho các trường cao đẳng, TCCN công lập tự quyết định chương trình, được nhập khẩu trực tiếp các chương trình đào tạo tiên tiến từ nước ngoài, tự quyết định mức học phí, chỉ tiêu tuyển sinh…

Bộ GD-ĐT tham mưu Chính phủ chỉ đạo các cấp chính quyền, cơ quan thông tấn báo đài tập trung tuyên truyền, phổ biến để thay đổi tư tưởng của người dân là phải vào đại học sau khi tốt nghiệp THPT, phải vào học lớp 10 phổ thông sau khi hoàn thành bậc THCS. Trong công tác tuyển dụng, cần xóa bỏ tư duy trọng bằng cấp, chỉ xét bằng cấp.

Bộ GD-ĐT sẽ định kỳ tổ chức đánh giá chất lượng giáo dục của các tỉnh, TP theo các chuẩn quốc tế (PISA, PASEC…) và công bố rộng rãi toàn quốc. Giao quyền tự chủ 100% cho các trường cao đẳng, TCCN công lập tự quyết định chương trình, được nhập khẩu trực tiếp các chương trình đào tạo tiên tiến từ nước ngoài, tự quyết định mức học phí, chỉ tiêu tuyển sinh… Hoàn thiện cơ sở pháp lý trong việc quản lý các đơn vị có yếu tố nước ngoài, các trung tâm tư vấn du học. Để thực hiện được 2 ca giữ trẻ cho con công nhân đến 20 giờ 30 phút và giữ cả ngày thứ bảy, chủ nhật cần phải tăng biên chế giáo viên mầm non, tuy nhiên hiện nay việc tăng biên chế này phải được chấp thuận của Bộ Nội vụ.

Sở GD-ĐT cũng đã có 11 kiến nghị UBND TP để tháo gỡ một số khó khăn và đã được UBNDTP chấp thuận giải quyết, tuy nhiên có một số nội dung cần được chấp thuận từ Bộ GD-ĐT hay liên bộ kính kiến nghị như sau :

1. Để thực hiện được 2 ca giữ trẻ cho con công nhân đến 20 giờ 30 và giữ cả ngày thứ bảy, chủ nhật cần phải tăng biên chế giáo viên mầm non, tuy nhiên hiện nay việc tăng biên chế này phải được chấp thuận của Bộ Nội vụ.

2. Bộ GD-ĐT tham mưu Chính phủ chỉ đạo các cấp chính quyền, cơ quan thông tấn báo đài tập trung tuyên truyền, phổ biến để thay đổi tư tưởng của người dân là phải vào đại học sau khi tốt nghiệp THPT, phải vào học lớp 10 phổ thông sau khi hoàn thành bậc THCS. Trong công tác tuyển dụng, cần xóa bỏ tư duy trọng bằng cấp, chỉ xét bằng cấp.

3. Về việc thực hiện Thông tư liên tịch 11/2015/TTLT-BGDĐT-BNV, kiến nghị Bộ GD-ĐT và Bộ Nội vụ giao cơ chế đặc thù cho TP.HCM (TP đông dân cư, đa dạng về các hình thức giáo dục…) được điều chỉnh số phòng ban của sở giảm từ 13 phòng xuống còn 11 phòng (nếu thực hiện theo thông tư là còn 10 phòng) và số phó giám đốc giữ nguyên như hiện nay là 5 (theo Thông tư là 3).

Kết luận buổi làm việc Bộ trưởng, Bộ GD-ĐT, GS.TS Phùng Xuân Nhạ khẳng định: “Cơ sở để bộ chọn TP là 1 địa bàn đổi mới căn bản toàn diện với tính chất tiên phong. GD-ĐT chúng ta có nhiều vấn đề, một trong nhóm nguyên nhân là vướng mắc về cơ chế chính sách. Việc thí điểm ở một số địa bàn có TP.HCM là làm được”.

Bộ trưởng Nhạ đề nghị: Tạo sự chuyển biến rõ nét về đổi mới giáo dục toàn diện cần có đề án tổng thể phát triển giáo dục TP đến 2010 và định hướng 2025. Có những nội dung sẽ thực hiện thí điểm tại TP, để tạo ra sản phẩm giáo dục tốt, đóng góp cho sự phát triển TP, tôi hoàn toàn đồng ý. Trong đề án này, bộ đề nghị đến tính quy hoạch, rất ủng hộ chủ trương di dời. Trong hoàn cảnh khó khăn hiện nay các trường ĐH phải lựa chọn chất lượng trường lớp, chỉ trường hợp rất đặc biệt mới có đại diện.

Nhóm chuyên môn, bộ cùng với TP chuẩn chỉnh các quy định hiện hành để đổi mới giảm tải, tăng cường chất lượng giáo viên để GD-ĐT không xa cách với giáo dục khu vực, nhưng vẫn giữ được bản sắc riêng. Bộ sẽ rà soát có sự phân cấp phân quyền rõ để TP có sự chủ động.

Điều kiện kèm theo để xây dựng giáo dục theo chuẩn quốc tế vấn đề thuộc quyền của bộ bộ sẽ quyết ngay, những vấn đề bộ sẽ phân quyền. Chủ tịch TP sẽ chịu trách nhiệm, đồng thời chủ động trong điều phối các vấn đề giáo dục. Đề án cũng phải tính khẩn trương, tháo gỡ các vướng mắc. Bộ sẽ có ý kiến về chuyên môn với đề án chi tiết này.

Tuy nhiên vẫn có những việc phải thực hiện ngay. 1. Xây dựng khung chương trình giáo dục, cho phép TP chủ động linh hoạt để có những chuẩn cao hơn. Cho phép học sinh trường chuyển là xu hướng quốc tế, tôi hoàn toàn đồng ý. Chúng ta có linh hoạt tạo điều kiện thuận lợi cho người giỏi rút ngắn thời gian đào tạo, tăng tính hấp dẫn. Giáo viên giảng dạy có trách nhiệm, đề nghị căn cứ vào điều kiện cụ thể những lớp học tốt nhất và từng trường để đổi mới việc đánh giá, tránh phức tạp. Giao quyền cho TP kiểm tra công nhận tốt nghiệp THPT, năm nay trong kỳ thi tốt nghiệp và xét tuyển năm nay, đề nghị của TP cũng rất có cơ sở và ủng hộ đề nghị này. Bộ sẽ hướng dẫn giám sát chứ không làm thay. Hiện nay phần lớn các tỉnh gặp khó khăn việc kiểm tra đánh giá tiếng Anhtheo 4 kỹ năng, tránh tình trạng phiên tương đương – bộ đồng ý.

GS.TS Phùng Xuân Nhạ kết luận buổi làm việc

Bộ đồng ý chủ trương thứ 6, nhưng phương thức điều chỉnh là do nhà trường. Ví dụ tiểu học 35, có thể chủ động linh hoạt tránh quá tải, chủ động của địa phương không áp đặt cứng nhắc.

Giao quyền 100%, tôi rất khuyến khích các trường nghiên cứu chọn lựa chương trình của nước ngoài để tổ chức giảng dạy tốt.

Về thống nhất quản lý nghề, quan điểm của bộ – đối tượng quản lý giáo dục, chủ thể quản lý là ngành giáo dục, đó là phân công của Bộ Giáo dục, để sau này còn liên thông lên ĐH. Hiện nay rất khó khăn dù đầu tư tốt nhưng tuyển sinh khó khăn. Cần thống nhất quản lý để quan trọng nhất là hiệu quả, tuy nhiên bộ phải làm việc lại với các bộ ngành.

Làm sao để giáo viên có chế độ đãi ngộ, trong thẩm quyền bộ giải quyết nhưng ngoài thẩm quyền làm việc với các bộ ngành liên quan.

Ủng hộ TP chủ động cắt giảm chương trình không cần thiết tất nhiên qua bộ, TP đứng ra rà soát, căn cứ vào rà soát đó bộ chỉ đạo, nếu cần thiết thì cho thí điểm, mạnh dạn giảm tải.

Về thi cử, đề nghị TP kết hợp với các bộ ngành để chỉ đạo trước trong và sau thi tốt. Khâu xét tuyển không tạo ra vấn đề ầm ĩ như các năm trước.

Tôi muốn mô hình đổi mới gắn với cơ sở cụ thể, chương trình chịu trách nhiệm. Tiến tới xây dựng các tiêu chí xây dựng kiểm định các trường ĐH, trường nào đạt chuẩn cao sẽ được ưu tiên đầu tư không phân biệt công tư. Bộ sẽ giao nhiệm vụ chứ không phải chi thường xuyên để tạo sự cạnh tranh.

Riêng ĐH Hoa Sen phải thực hiện đúng theo thẩm quyền và TP đã quyết định, bộ thấy hợp lý và sẵn sàng thẩm định chuyển sang mô hình phi lợi nhuận…

Lê Quang Huy