Sáng 10/12, với đa số đại biểu tham gia biểu quyết tán thành, Quốc hội đã thông qua Luật Dân số và Luật Phòng bệnh.
Khuyến khích sinh đủ 2 con
Với 448/450 đại biểu tham gia biểu quyết tán thành, chiếm 94,71% tổng số đại biểu, Quốc hội thông qua dự thảo Luật Dân số.
Luật Dân số gồm 8 Chương, 30 Điều, đánh dấu sự chuyển đổi trọng tâm chính sách từ kế hoạch hóa gia đình sang dân số và phát triển.
Luật có một số nội dung nổi bật. Theo đó, bãi bỏ quy định hạn chế số con, khuyến khích sinh đủ 2 con. Luật Dân số đã chính thức bãi bỏ cụm từ: “Mỗi cặp vợ chồng chỉ nên có từ một đến hai con” tại Luật Bảo vệ sức khỏe nhân dân. Thay vào đó, Nhà nước thực hiện chính sách duy trì mức sinh thay thế (bình quân mỗi phụ nữ trong độ tuổi sinh đẻ sinh 2,1 con). Quyền quyết định số con, thời gian sinh và khoảng cách sinh thuộc về mỗi cá nhân, cặp vợ chồng.
Luật cũng tăng quyền lợi vượt trội khi sinh con thứ hai như tăng thời gian nghỉ thai sản với lao động nữ sinh con thứ hai được nghỉ thai sản 7 tháng (tăng 1 tháng so với quy định hiện hành là 6 tháng); lao động nam được nghỉ 10 ngày làm việc khi vợ sinh con thứ hai (hoặc sinh đôi).
Nhà nước sẽ hỗ trợ tài chính khi sinh con đối với phụ nữ thuộc vùng dân tộc thiểu số rất ít người; phụ nữ ở các tỉnh, thành phố có mức sinh thấp; và đặc biệt là hỗ trợ phụ nữ sinh đủ 2 con trước 35 tuổi. Người có từ 2 con đẻ trở lên sẽ được ưu tiên mua, thuê mua hoặc thuê nhà ở xã hội.
Luật cũng siết chặt quy định để giảm thiểu mất cân bằng giới tính khi sinh, khi nghiêm cấm tuyệt đối việc lựa chọn giới tính thai nhi dưới mọi hình thức. Đáng chú ý, hành vi thông báo, tiết lộ giới tính thai nhi để phá thai được quy định là hành vi bị nghiêm cấm. Người hành nghề khám bệnh, chữa bệnh có hành vi thông báo, tiết lộ giới tính thai nhi để phá thai sẽ bị đình chỉ hành nghề.
Về chính sách thích ứng già hóa dân số và nâng cao chất lượng dân số, Luật khuyến khích cá nhân chủ động chuẩn bị tài chính, sức khỏe và tâm lý cho tuổi già ngay từ khi còn trẻ; khuyến khích tham gia bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế và bảo hiểm sức khỏe. Nhà nước ưu tiên phát triển mạng lưới bệnh viện lão khoa và nguồn nhân lực chăm sóc người cao tuổi.
Luật khuyến khích nam, nữ tư vấn và khám sức khỏe trước khi kết hôn. Tùy điều kiện ngân sách, chính quyền địa phương cấp tỉnh quyết định việc hỗ trợ kinh phí cho hoạt động này. Chi phí khám sàng lọc một số bệnh bẩm sinh cho phụ nữ mang thai và trẻ sơ sinh sẽ được hỗ trợ từ ngân sách nhà nước và bảo hiểm y tế theo lộ trình.
Luật Dân số có hiệu lực thi hành từ ngày 1/7/2026. Riêng các quy định về hỗ trợ tài chính cho phụ nữ tại vùng mức sinh thấp, phụ nữ sinh đủ 2 con trước 35 tuổi có hiệu lực từ ngày 1/1/2027.
“Phòng bệnh chủ động”, nâng cao sức khỏe toàn diện cho người dân
Với 440/443 đại biểu tham gia biểu quyết, chiếm 93,02%, Quốc hội thông qua dự thảo Luật Phòng bệnh.
Luật Phòng bệnh gồm 6 Chương và 46 Điều, quy định phạm vi điều chỉnh rộng khắp từ bệnh truyền nhiễm đến các vấn đề sức khỏe mới nổi. Luật này có hiệu lực thi hành từ ngày 1/7/2026.
Luật có một số điểm mới đột phá và nội dung trọng tâm. Theo đó, Luật có các quy định mang tính đột phá về cơ chế tài chính cho khám sức khỏe định kỳ và sàng lọc. Người dân được bảo đảm khám sức khỏe định kỳ hoặc khám sàng lọc miễn phí ít nhất mỗi năm một lần theo nhóm đối tượng và lộ trình ưu tiên. Để bảo đảm tính khả thi, Luật quy định nguồn kinh phí bao gồm: ngân sách nhà nước, nguồn xã hội hóa và đặc biệt là từ Quỹ bảo hiểm y tế.
Luật đã sửa đổi, bổ sung Luật Bảo hiểm y tế, cho phép Quỹ này chi trả chi phí khám sức khỏe định kỳ, khám sàng lọc miễn phí phù hợp với khả năng cân đối của Quỹ. Bộ trưởng Bộ Y tế Đào Hồng Lan nhấn mạnh đây là bước đột phá quan trọng để thể chế hóa các Nghị quyết của Đảng.
Khác với các quy định trước đây chủ yếu tập trung vào bệnh truyền nhiễm, Luật Phòng bệnh dành riêng các chương để quy định về: Sức khỏe tâm thần; dinh dưỡng.
Tiếp thu ý kiến của Ủy ban Thường vụ Quốc hội, Chính phủ đã chỉnh lý quy định về Quỹ phòng bệnh nhằm bảo đảm nguồn tài chính bền vững. Tách biệt rõ ràng giữa “mục đích” và “nhiệm vụ” của Quỹ thành hai khoản riêng để đảm bảo sự minh bạch; bổ sung nhiệm vụ chi của Quỹ cho hoạt động khám sức khỏe định kỳ hoặc khám sàng lọc miễn phí, tạo thêm nguồn lực thực hiện chính sách này. Nguồn thu của Quỹ bao gồm khoản đóng góp bắt buộc 2% trên giá tính thuế tiêu thụ đặc biệt của cơ sở sản xuất, nhập khẩu thuốc lá.
Luật cũng quy định các chính sách ưu đãi đặc thù, vượt trội đối với nhân viên y tế làm chuyên môn tại trạm y tế cấp xã và cơ sở y tế dự phòng. Đặc biệt, Nhà nước có chính sách cấp học bổng khuyến khích học tập cho người học chuyên ngành y học dự phòng, y tế công cộng và hỗ trợ toàn bộ học phí, chi phí sinh hoạt cho người học tại các cơ sở giáo dục thuộc khối sức khỏe của Nhà nước.
Các quy định về phòng, chống bệnh truyền nhiễm đã được hoàn thiện dựa trên thực tiễn phòng chống dịch COVID-19 vừa qua. Luật phân loại bệnh truyền nhiễm thành nhóm A, B, C và nhóm khác theo khuyến cáo của Tổ chức Y tế thế giới, đồng thời quy định cụ thể về các biện pháp ứng phó trong tình trạng khẩn cấp.
Với những quy định mới này, Luật Phòng bệnh được kỳ vọng sẽ tạo hành lang pháp lý vững chắc để chuyển đổi mô hình chăm sóc sức khỏe từ “chữa bệnh” sang “phòng bệnh chủ động”, nâng cao sức khỏe toàn diện cho người dân.
Việt Đức (TTXVN)
Bình luận (0)