Từ tháng 9-2025, trên các phương tiện thông tin xã hội đều cho biết từ năm học 2026-2027 sẽ sử dụng một bộ sách giáo khoa thống nhất toàn quốc. Thế nhưng, đến nay giáo viên, phụ huynh học sinh và tất cả những ai quan tâm đến giáo dục nước nhà đều cảm thấy băn khoăn, lo lắng vì thời điểm này đã gần hết học kỳ I năm học 2025-2026 mà mọi người không biết bộ sách thống nhất giảng dạy trên cả nước sẽ được hình thành như thế nào?
Quy trình viết sách giáo khoa theo quy định không đơn giản: bước đầu tiên là xác định chương trình giáo dục; kế tiếp là thành lập nhóm tác giả biên soạn; tiếp theo là nhóm tác giả biên soạn nội dung; sau đó hội đồng thẩm định nội dung; tiếp đến là sửa chữa và hoàn thiện sau thẩm định; bước quan trọng là in ấn để gửi đến một số trường học dạy thử nghiệm và lấy ý kiến; rồi lại tiếp tục chỉnh sửa và hoàn thiện; tiếp tục lấy ý kiến phản hồi từ các thầy cô giáo và điều chỉnh; sách lại tiếp tục được thẩm định và chỉnh sửa hoàn thiện lần nữa rồi mới in ấn, phát hành. Để viết được bộ sách giáo khoa cho Chương trình giáo dục phổ thông 2018 như hiện nay, theo tôi biết, các tác giả đã phải dự các lớp tập huấn viết sách, học tập, nghiên cứu… từ năm 2016. Nhóm tác giả đã phải thảo luận, viết, sửa, dạy thử nghiệm để rút kinh nghiệm và lấy ý kiến từ giáo viên ở các trường chọn dạy thử nghiệm. Sau đó, nội dung sách lại tiếp tục được thảo luận, sửa chữa, dạy thử… Nhiều lần như thế, những trang sách mới được hình thành, có được một quyển sách như thế tốn rất nhiều công sức và thời gian. Lúc đó, các thông tin đều cho biết là sách sẽ xuất bản và thực dạy ở lớp 1 từ năm học 2021-2022. Như vậy, tính từ lúc Chương trình giáo dục phổ thông 2018 chính thức ban hành, các nhóm tác giả có khoảng 3 năm để biên soạn sách. Thế nhưng, sau đó Chương trình giáo dục phổ thông 2018 chính thức thực hiện ở lớp 1 vào năm học 2020-2021, trước một năm so với dự kiến. Vậy là thay vì sách giáo khoa sẽ được tiếp tục dạy thử 1 năm học ở một số trường để tiếp tục rút kinh nghiệm, chỉnh sửa, bổ sung… như các tác giả dự kiến thì lại được đưa vào sử dụng ngay. Chính vì thế, ngay khi thực hiện chương trình mới ở lớp 1 năm học 2020-2021, vài quyển sách đã có thiếu sót làm dư luận xã hội lên tiếng trong một thời gian dài. Nếu có được 1 năm học dạy thử nghiệm ở một số trường, các thiếu sót ấy đã được phát hiện và điều chỉnh trước khi thực hiện chương trình lớp 1 mới trên toàn quốc.
| “Dục tốc bất đạt”, tôi nghĩ việc sử dụng một bộ sách giáo khoa thống nhất toàn quốc vào năm học 2026-2027 cần được xem xét thật kỹ càng, đừng vội vã thực hiện để rồi giáo viên, học sinh, phụ huynh và cả xã hội lại phải tiếp tục “đau đầu” về ngành giáo dục. |
Chính vì vậy, khi đọc thông tin năm học 2026-2027 sẽ sử dụng một bộ sách giáo khoa thống nhất toàn quốc đã làm nhiều người không an tâm. Một bộ sách mới hoàn toàn từ lớp 1 đến lớp 12 làm sao có thể viết trong một thời gian quá ngắn chưa tới 1 năm như vậy được? (tháng 9-2026 học sinh học thì sách phải in từ tháng 7-2026). Sách viết vội vã như vậy liệu có đảm bảo được yêu cầu cần đạt của chương trình mới không? Sách đã được thẩm định như thế nào? Đã dạy thử nghiệm được bao lâu để rút kinh nghiệm để sửa chữa, điều chỉnh?… Nhiều người phỏng đoán rằng bộ sách giáo khoa dùng chung cho cả nước đã được viết từ lâu. Nếu đã viết từ lâu thì các bộ sách đang sử dụng cho Chương trình giáo dục phổ thông 2018 hiện nay chỉ là thử nghiệm chăng? Vì đến năm học này, các lớp 5, 9, 12 mới bước vào năm học thứ hai với bộ sách mới. Nếu đúng như phỏng đoán thì vì sao bộ sách này phải viết trong “bí mật”, trong âm thầm, lặng lẽ? Tác giả của bộ sách mới này hoàn toàn mới hay là một số tác giả của các bộ sách hiện hành được mời viết lại? Nếu tác giả hoàn toàn mới thì có được tập huấn viết sách kỹ lưỡng như các tác giả trước đây hay không? Các tác giả mới có dựa vào nền tảng là những bộ sách cũ để chỉnh sửa rồi thành bộ sách mới không? Nếu lại là các tác giả cũ viết sách mới liệu có rơi vào “bình mới, rượu cũ”? Một quyển sách là một công trình của cả tập thể, lấy gì đảm bảo rằng các tác giả viết bộ sách mới này không dùng “chất xám” của tác giả các bộ sách hiện hành? Một bộ sách hoàn toàn mới sẽ còn dẫn đến việc tốn nhiều thời gian, công sức và cả tiền bạc để tổ chức các lớp tập huấn sách giáo khoa cho cán bộ quản lý, giáo viên từ lớp 1 đến lớp 12. Trước đây, mỗi năm thay sách một khối lớp, chẳng hạn ở cấp tiểu học, cán bộ quản lý và giáo viên mỗi khối lớp tập huấn trong một mùa hè, sau 5 năm mới xong tập huấn sách giáo khoa ở tiểu học. Thời gian tập huấn sách giáo khoa cho giáo viên mỗi khối lớp khoảng từ 1 tuần đến 10 ngày. Vậy với bộ sách giáo khoa mới cùng lúc tập huấn từ lớp 1 đến lớp 12 thì thời gian tập huấn sẽ kéo dài bao lâu? Báo cáo viên cho các lớp tập huấn sẽ phân bổ thế nào cho đủ? Cách tập huấn trực tuyến nhanh gọn nhưng thật sự là không hiệu quả trong các vấn đề về sách giáo khoa mới.
Phương án nhiều người nghĩ đến đó là lựa chọn 1 trong 3 bộ sách đang sử dụng hiện hành: Chân trời sáng tạo, Kết nối tri thức với cuộc sống, Cánh diều thành bộ sách dùng chung cho toàn quốc là nhanh nhất. Thế nhưng, với cách làm này thì ai sẽ là người lựa chọn? Liệu có “lợi ích nhóm” trong việc lựa chọn bộ sách giáo khoa sử dụng thống nhất toàn quốc không? Phương án khác là lựa chọn mỗi môn sẽ chọn một trong 3 bộ sách hiện hành để đảm bảo thống nhất của ý tưởng thực hiện nội dung chương trình từ lớp 1 đến lớp 12, chẳng hạn như môn toán chọn bộ sách Chân trời sáng tạo, tiếng Việt chọn bộ sách Cánh diều, hoạt động trải nghiệm chọn bộ sách Kết nối tri thức với cuộc sống… thì liệu có đảm bảo sự trung thực trong việc lựa chọn sách? Ai sẽ là người lựa chọn? Căn cứ vào tiêu chí nào để chọn? Vì tất cả các bộ sách đều đã được hội đồng thẩm định thông qua và đạt tất cả các nội dung yêu cầu nên mới được in ấn và phát hành để thực hiện Chương trình giáo dục phổ thông 2018.
“Dục tốc bất đạt”, tôi nghĩ việc sử dụng một bộ sách giáo khoa thống nhất toàn quốc vào năm học 2026-2027 cần được xem xét thật kỹ càng, đừng vội vã thực hiện để rồi giáo viên, học sinh, phụ huynh và cả xã hội lại phải tiếp tục “đau đầu” về ngành giáo dục.
Lê Phương Trí
Bình luận (0)