Bộ trưởng Bộ GD-ĐT Nguyễn Kim Sơn: Hướng học sinh đem tư duy toán học để giải quyết các vấn đề cuộc sống

Vừa qua, tại TP.Đà Nẵng đã diễn ra Hội nghị toán học toàn quốc lần thứ X, năm 2023. Bộ trưởng Bộ GD-ĐT Nguyễn Kim Sơn dự và cho rằng: Các môn học từ tiếng Việt, ngữ văn, lịch sử đều cần đổi mới. Riêng toán học cần tích cực đổi mới theo hướng phát triển tư duy cho người học, hướng học sinh đem tư duy toán học để giải quyết các vấn đề cuộc sống, giải quyết những vấn đề phát sinh để phát triển tư duy…

Bộ trưởng Bộ GD-ĐT Nguyễn Kim Sơn phát biểu tại hội nghị

Hội nghị là hoạt động lớn nhất của cộng đồng toán học Việt Nam được tổ chức 5 năm một lần. Phát biểu tại hội nghị, Bộ trưởng Nguyễn Kim Sơn sự ghi nhận và đánh giá cao về những đóng góp của cộng đồng các nhà toán học, các thành viên của Hội Toán học Việt Nam đối với nền GD-ĐT nước nhà trong suốt những tháng năm qua.

Bộ trưởng chia sẻ, trong những năm tháng đất nước khó khăn, các điều kiện cho giáo dục còn rất hạn chế nhưng giáo dục Việt Nam, từ giáo dục phổ thông, đến khoa học cơ bản vẫn đạt tới chất lượng khá trên bản đồ giáo dục thế giới. Một phần quan trọng chính là sự đóng góp của các thầy cô giáo, các nhà giáo hoạt động trong lĩnh vực toán học. Ngày nay khi các điều kiện của giáo dục tốt hơn, nền giáo dục hướng đến toàn diện; để cải thiện, tạo ra chất lượng giáo dục cần rất nhiều yếu tố, tuy nhiên vai trò của toán học vẫn là một trụ đỡ hết sức quan trọng và lâu dài.

Theo Bộ trưởng Nguyễn Kim Sơn, giáo dục Việt Nam đang chuyển mạnh từ nền giáo dục thiên về trang bị kiến thức sang hướng đến phát triển con người. Có rất nhiều việc phải làm, cần một sự đổi mới có tầm vĩ mô. Đổi mới ở triết lí và định hướng chương trình nhưng rất cần đổi mới từng phần, từng nội dung của giáo dục. Trong đó, toán học vẫn giữ vai trò hết sức quan trọng, tuy nhiên toán học, giáo dục toán học cần có sự đổi mới. “Các môn học từ tiếng Việt, ngữ văn, lịch sử đều cần đổi mới. Riêng toán học cần tích cực đổi mới theo hướng phát triển tư duy cho người học, hướng học sinh đem tư duy toán học để giải quyết các vấn đề cuộc sống, giải quyết những vấn đề phát sinh để phát triển tư duy. Phát triển con người cần hai trụ đỡ quan trọng là tư duy logic và thái độ, tình cảm trong phương diện con người xã hội, con người cá nhân. Cho đến nay, giáo dục toán học trong đời thường vẫn đang làm tốt nhưng phải làm tốt hơn. Làm sao để học sinh không thấy sợ toán, học sinh cảm thấy yêu thích môn toán, làm sao để học sinh cảm thấy môn toán là hữu ích cho mình và cần phải học”, Bộ trưởng nhấn mạnh.

Bộ trưởng mong muốn, trong các nội dung được các nhà toán học thảo luận tại hội nghị lần này sẽ có nội dung trao đổi làm thế nào để tiến lên một bước đổi mới giáo dục toán học trong nhà trường.

Các đại biểu tham dự hội nghị

Bộ trưởng Nguyễn Kim Sơn cũng đánh giá cao đội ngũ các nhà toán học trong các trường đại học. Theo Bộ trưởng, trong thời kỳ chuyển đổi của giáo dục đại học và trong giai đoạn thực hiện tự chủ, khoa học cơ bản đứng trước nhiều thách thức rất lớn; đặc biệt là các lĩnh vực toán học, vật lý, hóa học nhưng các nhà khoa học đã khắc phục những khó khăn, vừa duy trì học thuật, vừa phát triển các công bố quốc tế, qua đó ngày càng khẳng định vị thế của giáo dục đại học Việt Nam theo định hướng khoa học trên bản đồ thế giới. “Đây là một cố gắng lớn. Về phía Bộ GD-ĐT, chúng tôi sẽ tiếp tục có những kiến nghị chính sách nhằm phát triển được các lĩnh vực khoa học cơ bản. Lấy khoa học cơ bản làm bệ đỡ cho các lĩnh vực khoa học khác, đặc biệt là cho khoa học giáo dục”, Bộ trường nói.

Hội nghị Toán học toàn quốc là hoạt động lớn nhất của cộng đồng Toán học Việt Nam được tổ chức 5 năm một lần. Hội nghị là diễn đàn để các nhà nghiên cứu, ứng dụng và giáo dục Toán học trên cả nước trình bày những thành tựu khoa học của mình trong 5 năm gần đây. Đây cũng là dịp để cộng đồng Toán học Việt Nam tham gia, trao đổi về những vấn đề thời sự, cấp thiết đối với sự phát triển Toán học của đất nước.

Hội nghị Toán học toàn quốc lần thứ X, năm 2023 được tổ chức tại thành phố Đà Nẵng với 2 nội dung chính là Hội nghị khoa học và Đại hội đại biểu Hội Toán học Việt Nam, thu hút sự tham dự của gần 1.000 nhà toán học Việt Nam đang làm việc trong và ngoài nước; trong đó có các giáo sư Ngô Bảo Châu, Vũ Hà Văn, Đinh Tiến Cường, Phan Thành Nam…

Hội nghị Toán học Việt Nam lần thứ X diễn ra trong bối cảnh chương trình trọng điểm quốc gia phát triển toán học giai đoạn 2010-2020 đã kết thúc và chương trình giai đoạn tiếp theo (2021 – 2030), đã khởi động được gần 3 năm với những mục tiêu và nhiệm vụ mới.

Cùng với Chương trình trọng điểm quốc gia phát triển toán học giai đoạn 2010-2020, sự hỗ trợ của Quỹ Phát triển Khoa học và Công nghệ quốc gia (Nafosted), và sự quan tâm đầu tư cho nghiên cứu khoa học của các trường đại học và một số doanh nghiệp, toán học Việt Nam trong những năm qua đã có những thay đổi cơ bản cả về số lượng lẫn chất lượng.

Thứ hạng Toán học Việt Nam từ vị trí 50-55 thế giới đã được nâng lên ở vị trí 35-40 (xét về số lượng công bố khoa học). Nhiều khoa toán ở các trường đại học của Việt Nam đang có những tiến bộ nhanh chóng và đã bắt đầu được xếp hạng ở các vị trí top 300-400 trong số các khoa toán trên thế giới.

Số lượng và chất lượng nghiên cứu của các giảng viên đại học ở Việt Nam đã có bước nhảy vọt trong 10 năm qua. Công bố trong lĩnh vực các khoa học toán của các trường đại học ngày càng nhiều cả về số lượng và chất lượng. Từ lần trao giải đầu tiên năm 2014 đến nay, đã có 7 nhà toán học được trao tặng giải thưởng Tạ Quang Bửu dành cho các công trình nghiên cứu khoa học cơ bản xuất sắc.

Một trong những thành công nổi bật nhất là sự ra đời của Viện Nghiên cứu cao cấp về toán. Với sự đầu tư tập trung và mô hình hoạt động tinh gọn, chuyên nghiệp mang chuẩn mực quốc tế, Viện đã nhanh chóng trở thành một viện nghiên cứu có uy tín lớn trong khu vực, thu hút được nhiều nhà khoa học lớn của thế giới đến làm việc, nhiều nhà khoa học người Việt Nam ở nước ngoài trở về tham gia hợp tác nghiên cứu và đào tạo với các nhóm nghiên cứu trong nước. Sự tham gia với số lượng đông đảo các nhà toán học người Việt nam đang làm việc ở nước ngoài tại hội nghị toán học toàn quốc lần này là một minh chứng rõ ràng cho sự gắn kết của cộng đồng toán học Việt Nam trên toàn thế giới.

Bên cạnh những thành tựu đáng tự hào đã đạt được, toán học Việt Nam đang đứng trước những thử thách mới. Nhiều hướng nghiên cứu cần được tiếp tục cập nhật những ý tưởng mới, thời sự trên thế giới thông qua hợp tác quốc tế, đào tạo nghiên cứu sinh. Nguồn nhân lực các khoa học về toán chưa thực sự bền vững, chưa đáp ứng được nhu cầu phát triển ứng dụng toán học ngày càng cao trong cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ tư. Sự gắn kết giữa trường/viện và doanh nghiệp cần được cải thiện để thúc đẩy nghiên cứu – phát triển và ứng dụng. Về giáo dục toán học, chương trình giáo dục phổ thông 2018 đã được triển khai, với những vấn đề thực tiễn rất cần được sự tham gia, hỗ trợ của cả cộng đồng trong việc đào tạo giáo viên, đổi mới nội dung và phương pháp giảng dạy, phương pháp học tập, kiểm tra đánh giá…

Đây là những vấn đề trọng tâm của Chương trình trọng điểm quốc gia phát triển toán học giai đoạn 2021-2030.

Vĩnh Yên