Các biện pháp nâng cao chất lượng GDTX

Bồi dưỡng chuyên môn nghiệp vụ cho GV, nhất là GV giảng dạy ở trung tâm GDTX có ý nghĩa quyết định đến chất lượng dạy học và với bản thân người GV. Hiện nay, do cơ chế quản lý cũ nên một số trung tâm GDTX chưa đủ GV biên chế, phải thỉnh giảng thêm GV ở các trường phổ thông, CĐ, hoặc ĐH (số GV này chiếm 3/4 tổng số GV của trung tâm). Đội ngũ này chưa được bồi dưỡng nghiệp vụ GDTX nên còn nặng sao chép sách giáo khoa phổ thông, cùng một đầu đề bài dạy nhưng GV dạy như bài dạy ở trường phổ thông.

1. Qua khảo sát, chúng tôi thấy giám đốc các trung tâm GDTX thiếu quan tâm đến công tác bồi dưỡng cho GV của mình. Cụ thể, giám đốc chỉ cử được GV cơ hữu tham gia các khóa bồi dưỡng thường xuyên của Sở GD-ĐT, còn GV thỉnh giảng thì không tham gia. Do đó, giám đốc các trung tâm đã không đề ra được yêu cầu nội dung cụ thể của công tác bồi dưỡng cho đối tượng này. Ngoài ra còn một số GV (nhất là GV thỉnh giảng) cũng chưa tích cực hưởng ứng các phong trào thao giảng, dự giờ và các biện pháp khác để bồi dưỡng chuyên môn nghiệp vụ trong giảng dạy.

Như trên đã phân tích, đối tượng theo học tại các trung tâm GDTX quận, huyện là những người lớn tuổi đang đi làm, những thanh thiếu niên không có điều kiện học tập ở các nhà trường chính quy. Các học viên này đa dạng về lứa tuổi, trình độ văn hóa, độ tuổi chênh lệch, phát triển tâm lý không đồng đều, hoàn cảnh gia đình khó khăn dẫn đến việc tiếp thu kiến thức không đồng đều. Do tính chất và đặc điểm của học viên, các trung tâm GDTX cần phải có đội ngũ GV có trình độ chuyên môn nghiệp vụ và có kinh nghiệm cũng như phương pháp đặc thù phù hợp với đối tượng học viên. Bởi vì kết quả dạy học của GV phụ thuộc vào hai yếu tố cơ bản là năng lực chuyên môn và năng lực sư phạm.

Thực tế hoạt động của trung tâm GDTX quận, huyện trong những năm qua cho thấy, đội ngũ GV ở các nơi này dạy hợp đồng là chính. Do đó năng lực chuyên môn và năng lực sư phạm còn bị hạn chế, đặc biệt là năng lực chuyên môn về GDTX và phương pháp dạy học người lớn. Ngoài ra, tính chất hoạt động của trung tâm GDTX khác với hoạt động của trường phổ thông trong hệ thống giáo dục chính quy, cũng khác với trường bổ túc văn hóa trước đây. Điều đó đòi hỏi mỗi GV của trung tâm vừa phải là nhà chuyên môn, vừa phải là nhà tổ chức. Ngoài những kiến thức nghiệp vụ trong lĩnh vực chuyên môn của mình, họ cần phải có những hiểu biết và những kỹ năng cần thiết khác liên quan đến việc tổ chức các hoạt động của trung tâm nhằm thực hiện các chức năng nhiệm vụ nói trên. Hơn nữa, trong quá trình vận động phát triển, các trung tâm GDTX ngày càng mở rộng phạm vi đối tượng người học với các loại hình học tập đa dạng, phong phú cũng như tăng cường các hoạt động liên quan đến việc phát triển cộng đồng. Do đó, giám đốc trung tâm GDTX cần đầu tư thích đáng và có trách nhiệm lớn đối với vấn đề này.

2. Trên cơ sở đánh giá trình độ giảng dạy của GV, giám đốc trung tâm GDTX cần xây dựng kế hoạch bồi dưỡng chuyên môn cho GV bằng các biện pháp sau: Tập trung bồi dưỡng chuyên môn nghiệp vụ dạy học bộ môn.Cụ thể là bồi dưỡng kỹ năng dạy học cho đối tượng như kỹ năng tổ chức – hướng dẫn học viên hoạt động, kỹ năng tạo tình huống có vấn đề, kỹ năng thực hành, thí nghiệm, kỹ năng ra đề theo phương pháp trắc nghiệm; bồi dưỡng kỹ năng sử dụng các phương tiện kỹ thuật hiện đại vào dạy học, kỹ năng sử dụng phần mềm Mind Manager 7.0, thiết kế giáo án điện tử, kỹ năng đọc sách, nghiên cứu tài liệu tham khảo… Tổ chức các chuyên đề trọng tâm về GDTX. GV ở trung tâm GDTX đa phần từ các trường phổ thông sang dạy, do đó đội ngũ này chưa được hiểu biết về GDTX, về giáo dục người lớn, về phương pháp dạy học cho đối tượng học viên GDTX nên đã ảnh hưởng đến chất lượng dạy học… Do đó, giám đốc cần phải tổ chức bồi dưỡng các chuyên đề trọng tâm như: một số vấn đề chung về GDTX (chức năng, nhiệm vụ, các loại chương trình học,…), phương pháp dạy học người lớn, phương pháp vận động, tổ chức lớp học người lớn, phương pháp dạy học bộ môn, tâm lý học viên GDTX… Tổ chức bồi dưỡng tại chỗ cho GV.Cụ thể là tổ chức thao giảng, tăng cường dự giờ thăm lớp theo quy định của hội đồng sư phạm. Thông qua các hoạt động trên, GV biết được hoạt động dạy học của nhau, học tập những kinh nghiệm giảng dạy qua trao đổi góp ý nhau dựa trên nội dung và cách tiến hành một bài giảng cụ thể để giúp đỡ lẫn nhau trong chuyên môn, nghiệp vụ… Tạo điều kiện cho GV tự học, tự nghiên cứu tài liệu. Việc tự học có một vai trò quan trọng và có thể vận dụng nhiều hình thức khác nhau (nghiên cứu tài liệu có phân tích, so sánh, tham dự các seminar khoa học, thuyết minh một vấn đề, dự giờ các GV có nhiều kinh nghiệm…). Để thực hiện tốt biện pháp này, giám đốc trung tâm cần cung cấp tài liệu, giáo trình để GV tự học, tự nghiên cứu, dành thời gian thích đáng cho GV tự học. Tổ chức cho GV được tham gia học tập lẫn nhau: thao giảng, dự giờ lên lớp, rút kinh nghiệm…

Trung tâm GDTX là một cơ sở giáo dục không chính quy nên mục tiêu, đối tượng và hình thức tổ chức có sự khác biệt với nhà trường phổ thông của hệ thống GD chính quy. Do đó, muốn nâng cao chất lượng dạy học không có cách nào khác ngoài việc nâng cao năng lực dạy học cho đội ngũ GV. Điều đó đã được khẳng định: “GV là nhân tố quyết định chất lượng của giáo dục và được xã hội tôn vinh. GV phải có đủ đức, tài… Do đó phải thực hiện chương trình bồi dưỡng thường xuyên, bồi dưỡng chuẩn hóa, nâng cao phẩm chất và năng lực cho đội ngũ GV. Cần đổi mới công tác đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ GV và cán bộ quản lý giáo dục”.

TS.Ninh Văn Bình 

(Trưởng phòng GD-ĐT Q.Phú Nhuận)