Các danh hài rất ít được phong tặng danh hiệu, vì sao?

Sự cần thiết của các danh hài trong đời sống nghệ thuật mà khán giả nào cũng nhìn thấy rất rõ. Nhưng các danh hài lâu nay vẫn phải chịu thiệt thòi, nhất là về mặt xét tặng các danh hiệu cao quý như NSƯT, NSND…

Danh hài Quang Thắng, Vân Dung, Chí Trung, Tự Long (từ trái sang) trong một buổi tập “Táo quân”

Phải chăng danh hài không được coi trọng?

Trong các vở cải lương, sự xuất hiện của các danh hài là vô cùng cần thiết để giải quyết những hiểu lầm cho các nhân vật chính hoặc để tạo tiếng cười, phá tan bầu không khí căng thẳng của vở diễn. Tương tự, trong các vở kịch, phim ảnh, gameshow cũng không thể thiếu mặt các danh hài. Sự cần thiết của các danh hài trong đời sống nghệ thuật mà ai cũng đã nhìn thấy rất rõ, nhưng các danh hài lâu nay vẫn phải chịu thiệt thòi, nhất là về mặt xét tặng danh hiệu.

So với lực lượng đông đảo các danh hài nổi tiếng trong cả nước thì việc các danh hài được phong tặng danh hiệu NSƯT, NSND có thể nói rất ít: NSND Ngọc Giàu, NSƯT Bảo Quốc, NSND Thanh Nam, NSƯT Hoài Linh, NSƯT Phú Quý, NSƯT Quốc Hòa, NSND Việt Anh, NSƯT Minh Nhí, NSND Tự Long, NSND Công Lý, NSND Xuân Bắc, NSƯT Quang Tèo, NSƯT Quang Thắng, NSƯT Chí Trung… Còn lại, những tên tuổi danh hài lừng lẫy mà các khán giả rất yêu mến như Văn Chung, Tùng Lâm, Phi Thoàn, Thanh Việt, Văn Hường, Thanh Hoài, Kim Quang, Duy Phương, Hề Sa, Vũ Đức, Kim Ngọc, Hồng Nga, Hồng Tơ, Bảo Chung, Tấn Beo, Tiểu Bảo Quốc, Hoàng Sơn, Kiều Mai Lý, Mỹ Chi, Xuân Hương, Phi Phụng, Vân Dung, Trung Dân, Hữu Nghĩa, Chí Tài, Anh Vũ, Thúy Nga, Việt Hương, Lê Giang, Tấn Hoàng… và còn rất nhiều những tên tuổi nghệ sĩ hài khác đến nay vẫn chưa ai chạm đến danh hiệu dù tài năng và đạo đức có thừa.

Nhiều khán giả hâm mộ các danh hài đã ấm ức đặt ra câu hỏi như thế. Phải chăng do quan niệm “hài nhảm, hài dung tục, hài rẻ tiền” mà các danh hài phải chịu thiệt thòi hơn các nghệ sĩ khác. Ngành nghề nào cũng có mặt trái, mặt phải của nó. Sân khấu hài từng lên ngôi, thu hút khán giả bởi những yếu tố giải trí, phê phán, châm biếm rất thực tế. Nhưng cũng có những nhóm “hài nhảm, hài dung tục, hài rẻ tiền” đánh mất niềm tin, sự yêu mến của khán giả… Vì thế, phải phân định cho rõ ràng để thưởng – phạt phân minh, không thể đánh đồng!

Và đây có lẽ chính là yếu tố then chốt. Những danh hài có tuổi đời cao thì không đủ sức khỏe để tham gia các mùa hội diễn, liên hoan để có chiếc huy chương vàng, bạc để đủ tiêu chuẩn xét duyệt. Vì thế, nếu được đặc cách thì may ra họ mới có cơ hội. Các kịch bản khi tham dự hội diễn, liên hoan thường rất ít đất cho các danh hài trổ tài, rất hiếm có vở danh hài được tham gia vai chính… Và vì thế cơ hội “rinh” huy chương của các danh hài cũng khó như “hái sao trời”!

Để các danh hài không bị thiệt thòi thì việc xét tặng danh hiệu NSND, NSƯT cũng như việc xét đặc cách nên chọn đúng tài năng, tên tuổi, độ cống hiến của các danh với khán giả, với đất nước chứ không chỉ dựa vào những chiếc huy chương “vô tri vô giác” kia!

Cũng có những danh hài đủ tiêu chuẩn, nhưng họ không làm hồ sơ vì họ không thích cơ chế “xin – cho”… Đó chính là những lý do mà vì sao những danh hài tên tuổi lẫy lừng trong và ngoài nước nhưng hiện vẫn chưa được xướng danh hiệu đúng tầm với tên tuổi của họ.

Cuộc thi “Tài năng diễn viên Sân khấu Cải lương Trần Hữu Trang” những năm gần đây được tổ chức trong phạm vi toàn quốc. Cuộc thi này kế thừa những thành quả đã đạt được của Giải thưởng Trần Hữu Trang trước đây. Nét mới của cuộc thi này là có bảng dành cho các nghệ sĩ, danh hài chuyên nghiệp không giới hạn số tuổi. Huy chương của các nghệ sĩ, danh hài đạt được từ cuộc thi này sẽ được chứng nhận, là cơ sở đề xuất xem xét, bổ sung thành tích nghệ thuật của cá nhân trong các đợt xét danh hiệu NSND, NSƯT… Tuy nhiên, do tuổi tác, rất ít danh hài nổi tiếng chịu đi thi để tìm kiếm danh hiệu cho mình.

Cứ gọi Hồng Nga, Kim Ngọc bằng danh hiệu “Nữ quái kiệt” là đủ!

Danh hiệu “Nữ quái kiệt” là do chính khán giả trao tặng cho Hồng Nga, Kim Ngọc đến nay vẫn còn nguyên giá trị.

NS Hồng Nga không chỉ là một trong những cây đa cây đề của làng hài mà người ta còn nhớ đến một Hồng Nga với giọng ca mùi mẫn trong lĩnh vực cải lương. Hơn thế nữa, dù được khán giả hâm mộ nồng nhiệt nhưng chưa bao giờ Hồng Nga bị mắc bệnh ngôi sao, chưa bao giờ chèn ép thế hệ đàn em cũng như các con cháu trẻ. Còn nói về việc làm từ thiện, giúp đỡ đồng nghiệp khó khăn thì lúc còn khỏe, bà cũng là số một.

Danh hài Bảo Quốc, Kim Ngọc, Gia Bảo, Hồng Nga (từ trái sang) trong vở “Sui gia đại chiến”

Nhiều khán giả hỏi, sắp tới đây danh hài Hồng Nga làm đơn xét duyệt danh hiệu không? Chắc chắn là không vì với tài năng có một không hai của danh hài Hồng Nga mà xét NSƯT thì quả thật không còn tương xứng. Còn xét NSND thì càng không được vì chưa có trường hợp xét vượt cấp. Nghĩa là một nghệ sĩ phải có danh hiệu NSƯT thì 10 năm sau nếu đủ tiêu chuẩn mới được xét danh hiệu NSND.

Với lại, nếu muốn xét tặng danh hiệu NSƯT – NSND cho danh hài Hồng Nga thì phải xét từ lâu rồi. Để đến bây giờ nữ nghệ sĩ lão thành đã bị chứng lẫn của tuổi già, lúc nhớ lúc quên, không còn đứng trên sân khấu biểu diễn được nữa thì danh hài Hồng Nga cũng không còn màng đến danh hiệu này nữa.

Gia đình của cố danh hài Kim Ngọc cũng không nghĩ đến việc làm đơn truy tặng danh hiệu cho bà. Danh hài Kim Ngọc được nhiều thế hệ nghệ sĩ kính trọng, và yêu mến bởi vì trong con người của bà hội tụ hai yếu tố tài và đức. Lúc sinh thời, bà luôn xem những ai theo nghệ thuật cũng như là người trong một gia đình. Bà từng diễn chung với các bậc lão thành, họ đã thương và dẫn dắt cho bà thì khi nổi danh, bà cũng phải ứng xử như thế với các thế hệ đàn em, đàn cháu mới xứng lẽ ở đời…

13 năm danh hài Kim Ngọc rời xa cõi tạm, nhưng ai tin chắc rằng, chưa bao giờ NS Kim Ngọc hết yêu nghệ thuật, yêu sân khấu. Cho dù có đi qua bao nhiêu năm nữa, khán giả sẽ nhớ về Kim Ngọc với những tình cảm trân trọng nhất qua những vai diễn mà bà đã để lại cho cuộc đời này…

Với NS Hồng Nga và Kim Ngọc, chỉ cần danh hiệu “Nữ quái kiệt” là đủ. “Nữ quái kiệt” chính là danh hiệu của tình yêu thương cao nhất mà khán giả dành cho hai nữ danh hài này suốt mấy chục năm qua. Và mãi mãi sẽ là như thế!

Anh Khôi