Cách xử lý những dị vật trong mắt

Trong chương trình khám mắt cộng đồng “Mắt sáng hướng tới tương lai” diễn ra trong suốt tháng 10 này, các bác sĩ Bệnh viện Mắt TP.HCM và Bệnh viện Mắt Trung ương đã tư vấn cách phòng tránh cũng như cách điều trị khá nhiều trường hợp dị vật trong mắt cho trẻ em khắp cả nước. BS. Vũ Thị Tuệ Khanh, Chuyên khoa Giác mạc Bệnh viện Mắt Trung ương cho biết: “Nếu trẻ chẳng may bị vật gì đó lọt vào mắt, cha mẹ chớ nên hốt hoảng. Nên cẩn thận giữ lấy tay bé, đừng cho dụi mắt vì có thể làm trầy giác mạc, bề mặt của mắt. Sau đó, nên bảo trẻ chớp mắt trong vài giây xem vật lạ có ra ngoài mi mắt không? Nếu có, cha mẹ nhẹ nhàng lấy ra. Trong trường hợp ngược lại, nên rửa tay và tìm vật ấy bằng cách banh nhẹ hai mi mắt của trẻ ra. Nếu thấy dị vật đang nổi trên bề mặt giác mạc, hãy lấy miếng vải mềm, sạch nhẹ nhàng khều lấy nó. Trường hợp đã loại bỏ được dị vật trong mắt nhưng trẻ vẫn còn đau, điều đó có nghĩa là mắt bị tổn thương, vết thương có thể làm hại thủy tinh thể, gây nguy hiểm cho mắt. Do đó, cha mẹ cần đưa trẻ đến bác sĩ chuyên khoa mắt để khám và chữa trị”. Cũng theo BS. Khanh, những vật nhỏ rơi vào phần trắng của mắt gây kích thích mắt rất nhiều, nhưng thường được lấy ra dễ dàng. Nếu dị vật bám chặt vào mắt hoặc bám ở phần có màu của mắt (mống mắt) có triệu chứng đau, chảy nước mắt, xốn mắt, nhìn mờ thì không nên cố gắng loại bỏ. Lúc này phải băng mắt lại và đưa trẻ đến bệnh viện. 

TheoBS. Võ Tấn Cảnh – BV Trưng Vương TP.HCM thì nguyên nhân gây ra các tổn thương về mắt ở người lớn thường là do bị vật nhọn đâm, hóa chất, thuốc nhuộm tóc văng vào mắt, do nhỏ lầm thuốc hay dị vật rơi vào mắt… Có thể tránh được những tổn thương này nếu bệnh nhân sơ cứu đúng cách và kịp thời. Đối với người nông dân, cáccông việc gặt lúa, đập lúa, đặc biệt là tuốt lúa bằng máy bị hạt thóc bắn vào mắt… gây tổn thương mắt thường là trợt xước lớp vỏ bọc nhãn cầu (giác mạc, kết mạc) hoặc tổn thương đụng giập nhãn cầu. Các tổn thương này nếu không được xử lý ban đầu phù hợp hoặc không được điều trị sớm sẽ trở nặng, nhanh chóng dẫn đến những biến chứng nguy hiểm tại mắt như: viêm loét giác mạc, viêm mủ nội nhãn tụ cầu vàng… Việc điều trị lúc này rất khó khăn, tốn kém, mất thời gian, nhưng hiệu quả không cao, người bệnh thường bị giảm thị lực ở các mức độ khác nhau, thậm chí phải bỏ nhãn cầu.

Khi có dị vật như bụi, côn trùng, cát… vào mắt có thể làm rách giác mạc, kết mạc. Trong trường hợp này, chỉ cần nhỏ những loại thuốc có tính năng rửa mắt, các loại kháng sinh thông thường hoặc nước muối sinh lý. Nên nhúng mắt vào một chén hoặc thau nước lạnh sạch để dị vật rơi ra. Không được dùng tay dụi mắt hoặc dùng bông gòn, giấy để lấy dị vật ra vì điều đó có thể làm mắt nhiễm trùng và dị vật chui sâu thêm vào bên trong. Cũng không được tự ý mua kháng sinh về nhỏ mắt; Khi mắt bị vết thương xuyên thủng, chảy máu chỉ có thể dùng gạc hay bông băng sạch để băng cầm máu lại. Nếu mắt sưng phồng lên và đau nhức dữ dội do bị va chạm mạnh (bị đấm, bóng đập trúng mắt), có thể cho nạn nhân dùng thuốc giảm đau và chuyển đến cơ sở y tế; Khi bị hóa chất văng vào mắt thì ngâm hẳn mắt vào thau nước sạch hoặc dưới vòi nước trong 20-30 phút để loại hóa chất ra ngoài. BS. Võ Tấn Cảnh khuyến cáo: “Cónhiều bệnh nhân thường không đi khám bác sĩ chuyên khoa mắt mà tự ra quầy thuốc mua thuốc về nhỏ hoặc uống. Điều nguy hại ở đây là những loại thuốc hợp với giá tiền của bệnh nhân, được ưa dùng nhiều khi lại chính là các thuốc chống chỉ định với tình trạng bệnh hiện tại. Thường gặp nhất là các loại thuốc tra mắt có chứa cortisone như: Dexacol, Dexaclor, Polydexan… Những loại thuốc này thường được mệnh danh là “con dao hai lưỡi”. Nếu dùng chúng tùy tiện, không theo chỉ dẫn, giám sát của bác sĩ chuyên khoa thì tác hại với mắt thật khôn lường (loét thủng giác mạc, đục thủy tinh thể, tăng nhãn áp…)…”.

NGUYỄN MINH KHÔI