Năm học mới sắp bắt đầu, học sinh nô nức đến trường sau những ngày hè ngắn ngủi, lòng rạo rực bỡ ngỡ của những cô cậu học trò lần đầu tiên cắp sách đến trường! Nhà giáo và nhà trường chúng ta phải làm sao để nuôi dưỡng và phát huy những tình cảm tốt đẹp của tuổi học trò ấy để làm nền tảng vững chắc cho quá trình học tập của các em với yêu cầu xã hội luôn đòi hỏi mỗi ngày một cao hơn.
Về hoạt động dạy học, chúng ta vui mừng với những kết quả đạt được trong năm học vừa qua và vô cùng tự hào trước sự nghiêm túc của mỗi bản thân nhà giáo trong việc thực hiện nhiệm vụ thi cử, đánh giá, đảm bảo sự công bằng cho học sinh và không ngừng củng cố uy tín của nhà trường trong xã hội!
Vui mừng và tự hào không phải để khoe khoang với chủ nghĩa thành tích mà là để tự tin nâng cao lòng yêu nghề, sáng tạo vượt khó, cảm nhận được những giá trị mới mà cuộc sống đang đề ra cho nhà giáo chúng ta, nhà giáo là những người đi trước đón đầu, luôn cập nhật, đổi mới, đủ sức dẫn dắt các thế hệ học trò tích cực, tự tin trước mọi thử thách để làm chủ cuộc sống của mình.
Thời gian gần đây, thông qua các phương tiện truyền thông chúng ta đã nghe nói nhiều đến cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ tư của nhân loại sau máy hơi nước, phát minh ra điện, động cơ máy nổ và giờ đây là thời đại công nghệ thông tin, tạo ra thế giới phẳng, máy móc có thể tương tác được với xúc cảm con người và thay thế được con người trong nhiều hoạt động. Đây chính là một định hướng quan trọng cho nhiệm vụ “đi trước đón đầu” của nhà giáo chúng ta.
Nhà giáo chúng ta không nói “4.0” dưới dạng phong trào hay một loại ngôn ngữ của thời thượng mà là những người trí thức tư duy về một xã hội mới, ở đó những con người mới sẽ sống và làm chủ như thế nào, để đào tạo, chuẩn bị cho học sinh của mình. Sức khỏe, năng lực tư duy và tác phong công nghiệp là những phẩm chất cơ bản nhất phải chuẩn bị cho học sinh phổ thông đi đôi với những kỹ năng tin học, ngoại ngữ, hợp tác và xử lý công việc.
Những phẩm chất và kỹ năng vừa nêu hoàn toàn không mới, chỉ là những nhiệm vụ thường làm. Nhưng vừa qua chúng ta làm chưa tới, chưa đồng đều và quy củ, còn bị ảnh hưởng quá nhiều vào vấn đề thi cử nên sức khỏe học sinh rèn luyện không đến nơi đến chốn, đo khám sức khỏe định kì qua loa; thông qua các môn khoa học không chú ý rèn tư duy mà quan tâm nhiều đến những thủ thuật làm bài thi cho đạt. Tác phong công nghiệp lại càng ít chú ý đầu tư về cách sử dụng thời gian, về sự ngăn nắp và tính khoa học, còn ảnh hưởng nhiều thói quen cảm tính và đôi khi tùy tiện của người lớn… về công nghệ thông tin và ngoại ngữ thì ít được thao tác, sử dụng nên chưa phát triển xứng tầm, đặc biệt là kỹ năng hợp tác và xử lý công việc, hầu hết đều được người lớn làm thay nên khi gặp việc trong cuộc sống các em thường lúng túng hoặc sai lầm…
Một đặc điểm của xã hội công nghiệp thời 4.0 là thế giới phẳng, nó diễn ra rất nhanh chóng, công bằng và độc lập mang tính sòng phẳng cao nên mỗi con người trong xã hội ấy phải có năng lực thực sự, không thể dựa dẫm được vào ai hoặc chờ đợi một sự may mắn nào. Chúng ta phải tổ chức cho học sinh học thật, học để có năng lực chứ không chỉ học để đối phó với thi cử. Nếu chúng ta xây dựng được động cơ học tập ấy cho học sinh thì thế hệ trẻ của chúng ta sẽ giỏi hơn rất nhiều với trí thông minh sẵn có.
Trong hai ngày 27 và 28-7-2018 vừa qua tại Nha Trang, Hội Khoa học Tâm lý và Giáo dục Việt Nam đã tổ chức “Hội thảo quốc gia về chương trình phổ thông mới, triển khai và thách thức”. Ở đó các nhà khoa học đã nói nhiều đến vấn đề phục vụ cuộc cách mạng 4.0 của chương trình phổ thông mới và đề cập rất sâu sắc đến sự thách thức về khả năng thực hiện của nhà giáo trên cả nước và các điều kiện để triển khai chương trình.
Người ta ví nội dung chương trình như kịch bản, lực lượng nhà giáo như diễn viên. Chương trình nghệ thuật có chất lượng hay không phụ thuộc rất nhiều vào chất lượng diễn viên vì “không có một nền giáo dục nào cao hơn nhà giáo của nền giáo dục ấy”.
Sự lo âu về thách thức nói trên của các nhà khoa học trong hội thảo không phải là không có lý do vì gần cả triệu giáo viên vốn đã được đào tạo và trải nghiệm trong môi trường giáo dục cũ, khoa bảng từ chương đối phó với thi cử không thể một sớm một chiều chuyển sang tổ chức hoạt động theo quan điểm giáo dục mới đào tạo con người năng lực với phương pháp dạy học hoàn toàn mới, tổ chức hoạt động trải nghiệm thay vì chỉ truyền thụ, áp đặt một chiều trong điều kiện tổ chức nhà trường vẫn như cũ về sỉ số trong lớp, về chế độ chính sách, về thời gian hoạt động và phương thức đánh giá…
TP.HCM chúng ta, thuận lợi hơn nhiều, hướng tiếp cận hội nhập quốc tế đã sớm được triển khai, đây là định hướng đúng để tiếp nhận và thực hiện tốt chương trình phổ thông mới. Năm 2019 bắt đầu cho lớp một tiểu học và cuốn chiếu cho các lớp tiếp theo, nên năm học 2018-2019 còn có giá trị là bước ngoặt quan trọng để chúng ta hoàn thành các yêu cầu chuẩn bị cho công cuộc triển khai chương trình giáo dục phổ thông mới thành công, cũng là cơ hội chúng ta góp phần chuẩn bị tốt cho học sinh đi vào thời đại công nghiệp số và điện tử. Sự chuẩn bị ấy không thể không quan tâm đến việc giảm sĩ số trong lớp của nhà quản lý và rèn luyện phương pháp dạy học mới, tổ chức cho học sinh chủ động học tập của thầy cô giáo chúng ta.
Chúc cho năm học mới, thầy trò chúng ta đạt nhiều thành công mới!
(Tháng 8-2018)
TS. Huỳnh Công Minh
Bình luận (0)