Cận cảnh học sinh trường chuyên

Có mặt tại trường chuyên THPT chuyên Lê Hồng Phong (TP.HCM) đúng vào giờ ra chơi, chúng tôi thấy có nhiều học sinh tụ tập xem triển lãm ảnh, số khác đá cầu hay tụ tập từng nhóm nói chuyện giữa sân trường. Nhưng trong một số lớp học, nhiều học sinh không chịu rời khỏi lớp mà hì hụi học bài.
Ghé qua phòng y tế, chúng tôi thấy có bốn học sinh đang nằm nghỉ tại đây vì nhức đầu, đau bụng.

Bác sĩ Nguyễn Thị Hoàng Oanh, cán bộ phụ trách phòng y tế của trường cho biết, trung bình mỗi tháng có khoảng 80 – 100 học sinh xuống khám. Đa số đều có triệu chứng đau đầu do ngủ không đủ, ngủ không đúng giờ, không thư giãn hoặc bị các bệnh rối loạn tiêu hoá, đau bao tử vì ăn uống tuỳ tiện… “Nhiều em học sinh mê học quá, không chăm lo sức khoẻ, học ngày học đêm nên suy nhược cơ thể, có khi ngất xỉu”, bà Oanh kể.

Một số học sinh cho biết thời gian biểu một ngày đa phần chỉ dành cho việc học. Ngoài các giờ học theo chương trình, các em còn phải tham gia các lớp nâng cao theo từng khối. Ngày học ở trường, tối lại đi học thêm ở ngoài.
Từ ba năm nay, thời gian biểu của em Võ Thị Thanh Vân, học sinh lớp 12 song ngữ 2 trường Lê Hồng Phong “lập trình” như sau: 5h hoặc 5h30 sáng dậy học bài. Sau khi vệ sinh cá nhân, ăn sáng xong thì đến trường. Chiều, nếu học nâng cao thì ở lại trường. Tối lại đi học thêm, học đến chín giờ mới về nhà, nghỉ ngơi một lúc rồi tiếp tục học cho đến 11 giờ mới ngủ.
“Nếu ngày nào nhiều bài thì 12 giờ đêm em ngủ, sáng 4h giờ phải dậy học”, Vân kể.
Theo đánh giá của bà Oanh, những học sinh hay xuống phòng y tế cũng là những em thường bức xúc việc học của mình. So với những học sinh khác thì những em này đa phần bị suy dinh dưỡng. “Vì ráng học để đạt mục đích, có em quên ăn, quên ngủ. Nhiều em thừa nhận là thức học đến hai, ba giờ sáng…”, bà Oanh kể.

Hầu như học sinh nào cũng nhận xét môi trường giáo dục và chương trình đào tạo của trường mình rất tốt, thu nhận được nhiều. Cha mẹ các em cũng rất yên tâm. Có phụ huynh còn nói với con “học trường chuyên thì nắm chắc một vé vào đại học”.
Tuy nhiên, chương trình học khiến cuộc sống của các em gần như chỉ gắn với việc học và luôn bị ám ảnh về điểm số. Nhiều học sinh tự gây áp lực cho mình bằng cách ganh đua, học đêm học ngày để kiếm điểm, để trụ hạng.
Tại trường THPT chuyên Trần Đại Nghĩa (TP.HCM), khi đậu vào trường, học sinh sẽ được đăng ký học theo lớp chuyên của mình. Cuối năm, trường sẽ tổ chức thi sát hạch để sàng lọc học sinh. “Dù học sinh đang học lớp chuyên nhưng qua một thời gian nếu thi không đạt, nhà trường bắt buộc phải cho những em này về lớp thường học. Những em không còn theo nổi thì trường cũng có cách để phụ huynh tự cho con chuyển trường”, bà Tô Thị Thanh Danh, Phó Hiệu trưởng trường Trần Đại Nghĩa cho biết.

Không chỉ thế, học sinh còn chịu sức ép từ sự kỳ vọng quá lớn của gia đình. Muốn con học giỏi, đạt thứ hạng cao nên nhiều phụ huynh bắt con phải học thêm, thúc ép vào đội tuyển mà quên mất nhu cầu vui chơi, giải trí của con.
Một học sinh lớp 12 trường Lê Hồng Phong tâm sự: “Ba mẹ sợ em bị ra khỏi lớp chuyên, thua bạn bè nên bắt em phải học thêm hai chỗ. Bài vở ngập đầu, có lúc học muốn xỉu nhưng sợ làm ba mẹ buồn nên em phải "ráng". Học triền miên thế này có khi em điên mất. Lớp em có nhỏ bạn, học rất giỏi nhưng nhiều khi cứ ngồi ngây ra như người mất hồn, ai gọi cũng không biết”.
Còn một học sinh chuyên toán của trường chuyên Tiền Giang thì thừa nhận: “Những tiết học trống hay ngày chủ nhật tụi em cũng muốn đi chơi nhưng không dám đi vì bài tập dồn lại rất nhiều. Đi chơi mà tâm trạng cứ lo nghĩ đến đống bài vở ở nhà thì sao vui nổi. Đến kỳ thi học sinh giỏi, không thi đội tuyển bị thầy cô la, về nhà ba mẹ lại thúc ép. Tụi em rất bị áp lực, vì nếu thi rớt thì nổi tiếng còn hơn thi đậu”.

Lãnh đạo một trường chuyên cho biết, hiện ông vẫn còn mấy cuốn sách và một xấp giấy của một học sinh lớp 11. Em học sinh này bị hoang tưởng và luôn nghĩ rằng mình là chủ tịch hội đồng quản trị của một công ty mẹ ở Singapore. Xấp giấy đó, em học sinh này gọi là “cổ phiếu” và mời thầy hiệu trưởng góp vốn. Trước đó, tại trường này cũng xảy ra một vụ học sinh có ý định tự tử nhưng nhờ nhà trường can thiệp kịp thời nên cứu được.
“Có thể gia đình không theo dõi tình hình sinh hoạt, không quan tâm sát sao với con cái nên khi con phát bệnh thì không biết. Áp lực bài vở, học mệt quá cũng là nguyên nhân khiến các cháu bị như vậy”, vị này thừa nhận.

Theo kết quả của một cuộc khảo sát của Viện Nghiên cứu giáo dục TP.HCM tiến hành với 800 học sinh chuyên tại TP.HCM thì: so với học sinh trường không chuyên, học sinh các trường chuyên có điểm IQ (chỉ số thông minh) hơn hẳn.
Về chỉ số EQ (chỉ số cảm xúc), học sinh trường chuyên có thể làm việc với áp lực cao, có sự rõ ràng, quả quyết, có nhận thức cá nhân cao. Với kỹ năng tư duy, phán đoán tốt, các em có khả năng phân tích các mặt khác nhau của một vấn đề.
Tuy nhiên, do quá yêu mến “cái tôi”, một số học sinh đặt vị trí, vai trò của mình quá cao trong tập thể; khó chấp nhận ý kiến của người khác và chính tư duy này đã cản trở những nỗ lực nhằm phát huy hết các tiềm năng của các em, khiến kỹ năng hợp tác và làm việc theo nhóm cũng như giải quyết vấn đề của học sinh trường chuyên không được phát triển đúng mức.
Kiến thức quá nặng cũng làm cho cuộc sống của học sinh trường chuyên thiếu cân bằng. Một vấn đề khác cũng rất đáng quan tâm là kỹ năng xã hội của học sinh các trường chuyên chiếm vị trí rất thấp trong 13 tiêu chí đánh giá EQ. Theo nhóm nghiên cứu, kỹ năng xã hội sẽ giúp học sinh biết chấp nhận xã hội và được xã hội chấp nhận.