Thời gian qua, TP.HCM đã đầu tư cho việc trùng tu, phục dựng nhiều di tích lịch sử – văn hóa trên địa bàn. Việc này đã góp phần vào việc giữ gìn văn hóa, lịch sử, củng cố tình yêu di sản và ý thức dân tộc cho thế hệ tương lai, đặc biệt là các em học sinh. Tuy nhiên, các chuyên gia cho rằng, bên cạnh trùng tu, phục dựng cần đa dạng hóa phương thức truyền tải nội dung đến công chúng để tăng tính hấp dẫn của câu chuyện, của nội dung giáo dục.
Vấn đề cấp thiết
Ông Nguyễn Minh Nhựt – Phó Giám đốc Sở Văn hóa và Thể thao TP.HCM – cho biết, hiện nay trên địa bàn TP.HCM có 321 di tích lịch sử – văn hóa, danh lam thắng cảnh. Trong đó có 4 di tích quốc gia đặc biệt, 99 di tích, danh lam thắng cảnh quốc gia và 218 di tích, danh lam thắng cảnh cấp TP. Chương trình trùng tu, tôn tạo di tích được xem là một trong những điểm nhấn đáng chú ý. Từ đầu năm 2025 đến nay, TP đã tu bổ cho 11 di tích với tổng vốn đầu tư gần 220 tỷ đồng, trong đó hơn 203 tỷ từ ngân sách TP phần còn lại từ nguồn xã hội hóa. Bên cạnh các công trình đã hoàn thành, TP.HCM hiện triển khai tu bổ 10 di tích khác với tổng kinh phí khoảng 922,8 tỷ đồng.
“Sau sáp nhập, TP.HCM đã mở ra một giai đoạn phát triển mới đánh dấu bước chuyển mình mang tính bước ngoặt trong lịch sử phát triển đô thị Việt Nam. Bên cạnh việc đầu tư xây dựng, phát triển các hạ tầng kỹ thuật để đáp ứng các nhiệm vụ mới, việc bảo tồn và phát huy các giá trị lịch sử – văn hóa trở thành một vấn đề cấp thiết góp phần vào sự phát triển chung của TP”, ông Nhựt nói.
Theo ông Nhựt, bên cạnh trùng tu, sửa chữa, TP.HCM cũng phối hợp làm hồ sơ khoa học để xếp hạng di tích lịch sử – văn hóa đạt chuẩn. Cụ thể, TP vừa trao quyết định xếp hạng di tích lịch sử – văn hóa cấp TP đối với các công trình như: Công viên Khu mộ cổ Gò Quéo; Đình Tân Phước; Đình Thần Phú An; Căn cứ của Tỉnh ủy Chợ Lớn, Thành ủy Sài Gòn – Chợ Lớn tại Vườn Thơm… Việc công nhận này giúp cho người dân TP hiểu hơn về di tích, các đơn vị cùng chung tay xây dựng đề án bảo tồn và phát huy giá trị di sản văn hóa, đẩy mạnh tuyên truyền đến học sinh và người dân tại địa phương.
Để đảm bảo nguồn lực lâu dài cho công tác bảo tồn, TP.HCM đang từng bước triển khai mô hình đối tác công – tư, tăng cường xã hội hóa trong trùng tu di tích. Việc kêu gọi sự tham gia của doanh nghiệp, tổ chức xã hội giúp giảm tải gánh nặng ngân sách, đồng thời thúc đẩy sáng tạo trong việc quản lý, khai thác và giới thiệu di sản đến công chúng. Với hướng đi bài bản và sự đầu tư mạnh mẽ, TP.HCM không chỉ đang gìn giữ những giá trị văn hóa quý báu của tiền nhân, mà còn góp phần hình thành nền tảng giáo dục truyền thống vững chắc cho thế hệ trẻ.
Tạo không gian học tập tương tác và phản biện
| PGS.TS Hà Minh Hồng – Phó Chủ tịch Hội Khoa học Lịch sử TP.HCM đề xuất: “Tôi nghĩ các đơn vị liên quan nên nghiên cứu để đưa học sinh, sinh viên đến các di tích văn hóa, lịch sử nhiều hơn. Tuy nhiên muốn làm được việc này thì công tác trưng bày phải hấp dẫn, hiện đại phù hợp với giới trẻ. Có như vậy khi đến đây các em mới cảm nhận được sự mới mẻ, sức hấp dẫn của các công trình này để có ý thức gìn giữ và lan tỏa đến bạn bè quốc tế”. |
Bên cạnh việc đầu tư bảo tồn các công trình, di tích văn hóa, lịch sử TP cũng quan tâm đến việc truyền tải nội dung câu chuyện từ các di tích đến rộng rãi công chúng. Bà Lê Tú Cẩm – Chủ tịch Hội Di sản văn hóa TP.HCM – cho rằng, di sản TP.HCM phong phú cần giải pháp để giữ gìn và phát huy. Theo đó, TP nên vừa tập trung công tác trùng tu, sửa chữa di tích vừa chú trọng công tác trưng bày để kiến tạo một không gian ký ức chân thực, sâu sắc và lay động, vượt qua lối mòn của việc trình bày, liệt kê các sự kiện. Khi di tích đã được trùng tu, phục dựng, trưng bày, đòi hỏi phải có bộ máy quản lý di tích tâm huyết, sáng tạo, đa dạng hóa phương thức truyền tải nội dung đến công chúng.
“Thực chất, di tích lịch sử, văn hóa thực hiện chức năng giáo dục ngoài trường học, cần xây dựng một chương trình giáo dục đa đối tượng. Các tour tham quan có hướng dẫn viên, các buổi học ngoại khóa và tài liệu hỗ trợ giảng dạy cần được thiết kế để biến di tích thành một lớp học lịch sử sống động, nơi mỗi câu chuyện, mỗi hiện vật đều là một bài học sâu sắc. Môi trường giáo dục này cần tạo không gian học tập tương tác và phản biện, cần khai thác nhiều loại ngôn ngữ của các loại hình nghệ thuật như: Âm nhạc, sân khấu, điện ảnh… để tăng tính hấp dẫn của câu chuyện, của nội dung giáo dục”, bà Cẩm đề xuất.
PGS.TS Hà Minh Hồng – Phó Chủ tịch Hội Khoa học Lịch sử TP.HCM – cho rằng, trong kỷ nguyên vươn mình của dân tộc, việc giữ gìn và phát huy các công trình văn hóa, lịch sử rất quan trọng, nhất là những công trình từng là nơi giam giữ những vị anh hùng của dân tộc như Bót Catinat (trụ sở Sở Văn hóa và Thể thao TP.HCM hiện nay). Vì vậy, TP phải làm sao để giá trị lịch sử được trường tồn, cho dù TP có phát triển, hiện đại đến đâu thì dấu tích lịch sử vẫn luôn tồn tại.
Kiều Khánh
Bình luận (0)